Patience

Roland Garros 2009. Sommigen willen er geen minuut van missen.

Lege tent

In 2008 hebben 2000 patrons van Franse cafés, bars en brasseries hun voordeur voorgoed op slot gedraaid. Dat ondanks een omzetstijging in de totale eet- en drinksector van bijna 1%. Niet door royalere klanten, maar via een prijsstijging van 3,3%. Het is dus misère, van de kiosk met sandwich en blikje coca tot de gastronomische sterrentent. De hardste klappen vallen in de traditionele bistrots en kleine onafhankelijke restaurants, waar de klanten een deur verder gaan en bij de fastfood ketens kennelijk de kwaliteit op de koop toe nemen.

Er werd per persoon ook minder besteed in 2008, een teruggang van ruim 2,5% en slechts 15% van de klanten kreeg een addition van meer dan € 15. Kommer en kwel ook dit jaar, voorspelt Bernard Boutboul, baas van onderzoeksbureau Gira Conseil. Hij schuift de zwarte piet vooral naar de toch al getroffen cafés, bars en brasseries. Foute strategie, is het harde oordeel. De patrons hebben verzuimd mee te schuiven met het bestedingspatroon en zien omzet verdwijnen naar wat hier heet la petite restauration du midi, de betaalbare middaghap in sandwicherie, restauration rapide en eethoeken in en rond de grote supermarkten.

De enige hoop voor de restaurateur is de verlaging per 1 juli van de TVA (BTW) van 19,6 naar 5,5%. Net op tijd voordat de vakantiegolf over La Douce rolt en wellicht toch een sprankje hoop op betere cijfers.
Zo lijkt het tenminste, want opmerkelijk veel eettenten hebben aangekondigd het voordeel niet in de prijzen te verwerken, maar de salarissen van het personeel op te hogen.
Niet geluisterd naar Boutboul…?

Flessen

Opslaan van wijn is van alle tijden. Je kunt natuurlijk na het persen en gisten het vat aan de mond zetten en ladderzat onderuit gaan, maar de echte liefhebber schrikt daar toch wel van terug. In de oudheid van de wijnbouw werd de godendrank bewaard in amforen (van rode klei gebakken kruiken), houten vaten of stenen kuipen. Zelfs in leren zakken was wijn enige tijd goed te houden.

Kostbare wijnen konden pas langer bewaard worden toen de handgeblazen glazen fles volwassen werd, zo rond het midden van 17e eeuw. Die werd met kurk of een houten plug en bindtouw afgesloten. De blazer bepaalde de vorm en het was dus een allegaartje aan inhoudsmaten. Het was notabene een Engelsman, Henry Ricketts uit Bristol, die in 1821 een patent kreeg op een mal waarmee flessen gelijkvormig en sneller geproduceerd werden. Lange tijd heette zijn vinding de "fles van Bristol".

Frankrijk kent sinds die tijd twee basisvormen: de lange slanke Bordelaise Grand Tradition en de dikbuikige Bourguignonne. Rond 1886 werd de eerste semi-automatische glasflessen-blaas-machine uitgevonden door Howard Ashly uit Yorkshire. De maat was altijd hetzelfde, waardoor de kurk beter afsloot. Resultaat: wijn kon beter en langer bewaard worden.
De Engelse flessenmakers zorgden er ook voor dat de huidige standaardfles 0,75 liter is (25,3 oz). Die kreeg namelijk de definitie "one bottle".

Die nog immer meestgebruikte wijnfles is ook in Frankrijk basis voor inhoudsmaten:

Demi of Filette = 0,375 l
Bouteille = 0,75 l
Magnum = 1,5 l
Jéroboam = 3 l
Réhoboram = 4,5 l (niet meer gemaakt)
Mathusalem = 6 l (ook Impériale)
Salmanazar = 9 l
Balthazar = 12 l
Nabuchodonozor = 15 l
Melchior = 18 l

En omdat Frankrijk nu eenmaal een land is van eigenzinnige lieden met somtijds een bak lak aan regels, kom je her en der nog steeds afwijkende maten tegen. De wijn smaakt er niet minder om...

Elles

Vandaag opende het Parijse Centre Pompidou de expositie elles@centrepompidou, een grote tentoonstelling met werk van rond 200 kunstenaressen van begin 20e eeuw tot nu. 500 stukken op 8000 vierkante meter laten thematisch en chronologisch zien hoe de vorige eeuw wellicht de belangrijkste in de geschiedenis was om de vrouw ook in de kunst een eigen plaats te laten bevechten.

La chambre bleue van Suzanne Valadon, 1923

Geen feministische manifestatie, volgens de organisatie. Wel een logisch vervolg op de revolutionaire maatschappelijke en culturele ontwikkeling van vrouwen in die periode. Met in een speciale zaal toch ook een knipoog naar de manier waarop het beeld van de vrouw vooral werd bepaald door mannen.

In het Centre Pompidou, dat zegt als eerste ter wereld een dergelijke expositie te organiseren, kun je werk zien van beroemdheden als Frida Kahlo, Sonia Delaunay, Annette Messager, Louis Bourgeois, Niki de Saint Phalle, Orlan, Diane Arbus en Cindy Sherman. Je hoeft je overigens niet te haasten, elles@centrepompidou blijft open tot volgend jaar mei.

Pipe

Papa fume une pipe. Hele generaties NL-kindertjes hebben met dit zinnetje voor het eerst kennis gemaakt met de Franse taal. En later kwam daar die aardige mijnheer Hulot bij, die de pijp per Solex vaardig door het verkeer loodste. Vorige maand werd een affiche voor een retrospective van Jaqcues Tati, geestelijk vader én vertolker van Hulot, geweigerd door het Parijse bus- en metrobedrijf RATP. Bang voor een boete omdat reclame voor roken niet is toegestaan. Overijverige ambtenaren hadden zelfs een historische opname van de fameuze pijp geretoucheerd.


Hetzelfde dreigde te gebeuren met een poster voor de nieuwe film Coco avant Chanel, waarop actrice Anne Fontaine een sigaret rookt. Wekenlang deining dus, op internet, in de media en de vele praatprogramma's op radio en tv. Zelfs Nederlanders in La Douce begonnen zich er mee te bemoeien, een stroom petities werd aangeboden aan de hoogste conducteur van bus en metro en goede raad gevraagd aan het Conseil de l'éthique publicitaire. Bestaat echt.

Het gezond verstand heeft uiteindelijk vandaag gezegevierd. De pijp van Hulot mag weer en Coco kan lekker doordampen. Gelijk maar nieuwe criteria bedacht waarmee de hitte weer uit de lucht is. Afbeeldingen van roken mogen "wanneer er geen directe link is met productie of distributie en er sprake is van een culturele- of kunstuiting".


Rekkelijk genoeg voor nieuwe discussie...

Voorbij

Cannes is voorbij. Een Oostenrijker ging er met de gouden palm vandoor, een landgenoot van hem bleek de beste acteur en Frankrijk haalde nog net het laureaat voor de beste actrice binnen met Charlotte Gainsbourg. Inderdaad, de dochter van vader Serge en hijgster Jane Birkin, zodat alles weer keurig binnen de clan bleef.

Wees maar blij dat je niet de calvarie naar de kust hebt ondernomen. Er was met slecht zicht op de rode loper vandaag alleen een nog plekje op de achterste rij 16e plek van rechts...

Journée de fromage

9000 geleden moet het zijn gebeurd. Eén van onze préhistorische voorouders, voorzichtig bezig met vee en landbouw, ontdekte dat melk bewaard kan worden. Bij het Zwitserse Lac de Neuchâtel zijn 7000 jaar oude vazen gevonden met kleine gaatjes, nodig voor het proces om kaas te maken. Andere vondsten in Egypte, Mesopotamië (Irak) en Macedonië bewijzen dat niet alleen de oude Zwitsers het kunstje kenden. Een kunstje dat al die eeuwen nauwelijks is veranderd. Stremsel en zuursel bij de melk en je krijgt wrongel. Wanneer het vocht is uitgeknepen ben je al een heel eind. De rest van het proces hangt sterk af van de soort kaas die je wilt maken.

Na de Romeinse tijd zijn het in Frankrijk vooral monniken die op grotere schaal met voedsel- en drank in de weer zijn. Wat kaas betreft is de perfect stinkende Munster (van het Latijnse monasterium = klooster) een goed voorbeeld. Zo hebben ook Saint-Paulin en Port-du-Salut een gewijde historie en op menig fabriekskaasje uit Normandië figureren nog steeds vrolijke monniken als marketingtool.


De grote keizer Charlemagne proefde in 774 voor 't eerst een puntje brie in de abdij van Rueil-en-Brie vlakbij Meaux. Hij werd liefhebber en een paar jaar later vinden we hem terug als gast van een prelaat in onze streken voor een kennismaking met roquefort. Goedgekeurd, want elk jaar werden twee kisten fromage persillé naar het paleis in Aken gestuurd. Gebeurtenissen van formaat, want zijn vaste kroniekschrijver Eginhard legt het prominent vast.

¨Hoe wil je een land besturen waar 246 kaassoorten bestaan,¨ zou oud-president Charles de Gaulle in een sombere bui gezegd hebben. De meeste tellingen komen tegenwoordig al boven de 300. Mocht je desondanks geen inspiratie hebben voor de inkopen van deze week, vrijdag 29 mei is het weer journée nationale du fromage en de fromager op de hoek zal ongetwijfeld een tip hebben voor een rijpe versnapering.

Kwallen

Kwallenalarm voor de kust van Corsica!

Een kolonie van 12 kilometer lang en 100 meter breed is waargenomen voor Bastia aan de noordoostelijke kant van het eiland. In het Frans noemen ze het méduses, een soort waarvan de witte niet zoveel schade aanricht. Daarentegen slaan de violette engerds hard toe met vaak ernstige brandwonden als gevolg.

Volgens capitaine Cédric de la Brosse van Crossmed (staat voor Centre régional opérationnel de surveillance et de sauvetage en mer Méditerranée, jawel...) is er nog geen gevaar voor de Corsicaanse stranden. Of dat een garantie is?

Je wordt er bij deze foto niet geruster op...

Winnaar

Niets is leuker voor aankomende architecten dan iets te bedenken waarvan je vrijwel zeker weet dat het nooit gerealiseerd zal worden. Zo ook Jean-Maxime Rivière van de Ecole spéciale d'Architecture de Paris. Zijn inzending voor een wedstrijd om de Eifeltoren nieuw leven in te blazen kreeg desondanks de eerste prijs.


Hôtel de la Tour Eifel, was zijn opmerkelijke idee. Zin om in de toren te slapen? Een mozaïek aan kamers is de oplossing, verbonden door liften en met ramen van verschillend gekleurd glas.
Behalve kamers ook tuinen en openbare ruimten met fantastisch uitzicht op de hoofdstad.
Een mooie droom...

Roland-Garros

Al jaren roept de Franse tennisbond dat een balletje slaan op het ouwe veldje in Parijs eigenlijk niet meer kan. Te klein, te weinig dit, te moeilijk dat, parkeerruimte ho maar, vips kunnen niet in stijl worden gefêteerd en nog wat van die eigentijdse klachten. Ook al jaren zitten Parijse ambtenaren en hun politieke chefs de tennisbazen in de weg. Een vergunningaanvraag ligt te vergaan en Roland-Garros dreigt ook nog door al het geneuzel de status van Grand Chelem kwijt te raken .

De FFT (Fédération Française de Tennis) heeft de strijdbijl opgegraven en architect Marc Mimram gevraagd vast het nieuwe ontwerp te bedenken. Dezer dagen werd het huiswerk ingeleverd. Volgens Mimram, ontwerper van sport- en cultuurprojecten maar ook van uitzonderlijke bruggen en passerelles (foto), moet het nieuwe tennisparadijs licht en luchtig zijn, het karakter van de lichtstad uitstralen. Tribunes zijn daarom assymetrisch, om zoveel mogelijk licht binnen te krijgen. Het centrecourt krijgt 15.000 plaatsen en een beweegbaar dak (in 10 minuten open en dicht).

Ambtenaren moeten er nog de tanden in zetten en wellicht heeft Parijs al lang weer een nieuwe Maire voordat de eerste schop de grond in gaat. Voorlopig heeft de FFT een mooi plaatje.

Knuffel

Johnny Halliday, volgende maand 66 en wereldberoemd in Frankrijk, was dezer dagen met afstand de prominentste gast op de rode loper in Cannes. Niet dat de bejaarde rockster een nummertje kwam doen, wel vanwege zijn rol als killer in de film Vengeance van de Chinese misdaadfilmer Johnnie To. Zijn vijfentwintigste film, want al in 1955 figureerde hij als 12-jarige in een rolprent met ondermeer Simone Signoret. Acht jaar later speelde hij zichzelf in D'ou viens tu Johnny, het verhaal van een Parijse rock-and-roll zanger. In 2003 kreeg hij zelfs de Prix Jean Gabin als beste Franse acteur voor zijn rol in L'homme du train, overigens ook als gangster.

Aan zijn nieuwste productie zal hij waarschijnlijk geen palmpje over houden, maar wel vele kilo's papier waarop zijn verschijning aan de Méditerranée in woord en beeld is toevertrouwd. Want Johnny H. is nog immer mateloos populair of omstreden. Dat hangt er maar vanaf hoe je zijn kapitaalvlucht naar het Zwitserse belastingparadijs apprecieert. Drie jaar geleden baarde hij opzien door Frankrijk te verlaten met medeneming van de opbrengst van 80 miljoen verkochte plaatjes en tickets van zijn jaarlijkse tournees. Hij deed dat op een onhandig moment, midden in de presidentscampagne van Sarkozy die hij als supporter had gesteund.

Johnny was overigens in Cannes samen met zijn 32 jaar jongere vijfde ega Laeticia, waar hij inmiddels al 13 jaar mee verkeert. Besprongen door fotografen demonstreerde het paar een volleerde knuffel.

Brugse Metten

Vandaag is het 701 jaar geleden dat Franse troepen een smadelijke nederlaag leden tegen de gewapende burgers van de Vlaamse stad Brugge. Een dag eerder was de Franse gouverneur van Vlaanderen, Jacques de Châtillon, in opdracht van koning Philippe IV met veel machtsvertoon en pracht en praal het stadje binnengetrokken Het was een strafmaatregel na het voortdurende Vlaamse verzet tegen de Franse annexatie van januari 1300. Dat gebeurde ook op verzoek van Fransgezinde Leliaerts, voornamelijk de elite patriciërs die zich verzetten tegen de groeiende invloed van ambachtslieden en hun gilden.
Edoch, de trotse edelman De Châtillon, die zich vooral had onderscheiden als vechtjas en zich niet verdiepte in de achtergronden van het Vlaams-Franse conflict, maakte een dramatische fout door zijn manschappen in de stad te laten overnachten.

De Bruggelingen, beducht voor een bloedbad, vielen onder leiding van wever Pieter de Coninck in het halfduister van de vroege ochtend zelf de Fransen aan. Dat gebeurde op het tijdstip van de metten, de vroegmis. Om vriend en vijand te kunnen onderscheiden hadden ze een meesterlijke truc bedacht. Elk verdacht persoon werd gevraagd om scilt ende vriend te zeggen. Franstaligen hebben hier, ongetwijfeld ook nu nog, grote moeite mee. Op die manier werd snel duidelijk wie het loodje moest leggen en wie aan Vlaamse kant stond. Ruim 120 soldaten van het garnizoen werden gedood, de rest vluchtte naar Kortrijk.

Ook De Châtillon nam de benen, letterlijk te voet en ironisch genoeg vermomd als eenvoudige burger. Hij zou echter, net als het puikje van de Franse adel, twee maanden later alsnog sneuvelen in 'Vlaanderens Mooiste', de Guldensporenslag.

Pieter de Coninck staat nog steeds fier op de Brugse Grote Markt, uit steen gehouwen, met aan zijn zijde medestrijder vleeshandelaar Jan Breydel.

Diligence

Op een zomerse dag de autoroute Paris-Marseille. Kost je gauw een uur of acht. Inclusief een steak-frites bij zo'n brugrestaurant, twee keer plassen en de aanschaf van een volle tank. In 1765 duurde het allemaal iets langer. Een koerier uit Versailles deed 16 dagen over een rit naar Toulouse. Met een eigen koets of per openbare diligence van Paris naar Marseille moest je 12 dagen uittrekken. Was je halve vakantie al om. De meeste tijd verdeed je in de halteplaatsen voor de overnachting. Want 's nachts werd er niet gereden. Dan was de Grand Chemin voor struikrovers en rondtrekkende bendes. Paarden en voertuigen achter slot en grendel.

Wat nu de N7 heet was vroeger de enige verbinding naar het zuiden. Op dagreizen van elkaar waren pleisterplaatsen ontstaan. Daar werden paarden gewisseld, de nacht doorgebracht en natuurlijk hapje drankje. Op de huidige Route Nationale kun je veel van die plekken nog terugvinden. Vaak een forse auberge of hostellerie, met een cour waar de paardenstallen op uitkwamen. Er werd ook gehandeld in kleine koetsen, die je weer kon verkopen op de volgende bestemming. Reizigers sliepen op zaaltjes of in een eigen kamer wanneer je dat kon betalen.

Je vertrok uit de hoofdstad in een diligence met soms wel 16 passagiers verdeeld over 3 coupés (zoals boven). Dagen met elkaar opgescheept. De goedkoopste plaatsen in weer en wind bij de koetsier. De eerste nacht werd meestal doorgebracht in Pont-sur-Yonne. Daarna volgden Vermenton, Arnay-le-Duc, Mâcon en de vijfde nacht al in Lyon. In het heuvelachtige zuiden ging het wat langzamer. Via Vienne, Valence, Montélimar, Pont-St.Esprit en Avignon naar de voorlaatste halte in Aix-en-Provence. Op de laatste dag was het rukje naar Marseille weliswaar steil, maar met een beetje geluk zat je op tijd voor een apéro aan de Vieux-Port. Waarschijnlijk heette die in 1765 gewoon Le Port.

Vijftig jaar later waren de wegen een stuk beter en presteerde een beetje koetsier het om de afstand af te leggen in 110 uur. Een ruime halvering. Ook door steviger voertuigen met betere vering en meer paarden voor de bok. Het verkeer was toegenomen en dus ook het aantal auberges. Hébergement werd een bedrijfstak.

...haven van Marseille 1895...

De vooruitgang sloeg toe en in 1834 lezen we berichten dat Paris-Marseille in 80 uur werd gedaan. In 1854 had de eerste trein slechts 38 uur nodig en een eeuw later zoefde de sneltrein Mistral in nog geen 8 uur over het traject. Vandaag overbrugt de TGV-Méditerrannée de 730 km 16 keer in precies 3 uur.

Niks

Toch in Parijs? Loop even binnen bij het Grand Palais. Drie weken lang verbazing, bewondering, vervreemding, afkeuring hand in hand. De expositie heet Force de l'Art 02. Kunst van vandaag.

Untitled (Plastic Bags) 2008 - Kader Attia

Vandaag is alles kunst. Mits voorzien van etiket en prijs. Kader Attia, 39 jaar, geboren in Dugny bij Parijs. Kind van Algerijnse ouders. Exposeerde in Frankrijk, Duitsland, USA en Zwitserland. Le plein de vide, existentiële leegte kenmerkt zijn nieuwste thema, zegt de beschrijving.
Drie-keer-niks eigenlijk...

Colère

Boeiend Brits onderzoek: Fransen maken zich echt ongelofelijk kwaad over een slechte maaltijd of een hondse behandeling in het restaurant. Italianen ruiken bloed wanneer iemand hen in het verkeer dwars zit en in Scandinavië worden pas vuisten gebald wanneer de eer van het vaderland in het geding is. Engelsen zelf lopen gevaar voor een hartaanval wanneer ze ingehaald worden in een wachtende file, in stampvolle winkels of naast onuitstaanbare buren.

Minstens zo interessant: Britten worden vier keer per dag woedend, Italianen doen het 3,5 keer en Denen zijn na één keer de hele dag verder rustig. Het aantal woedeaanvallen van Zweden en Noren bleek zelfs onmeetbaar. Rustig volkje daar in het noorden.

Een Fransman krijgt drie keer per dag de colère. Niet zo gek met drie maaltijden per dag...

Hoche

Je komt de naam overal in Frankrijk tegen op straatnaamborden. Geboren in 1768 als zoon van een palfrenier bij de koninklijke stallen in Versailles wordt Lazare Hoche in 1789 beroepssoldaat als sergeant bij de Garde Nationale in Parijs. Hij rolt zonder schade door de chaos van de eerste revolutiejaren. Dan slaat het geluk toe, Frankrijk verklaart in februari 1793 de oorlog aan Engeland en de Nederlanden. Hij wordt als officier naar Duinkerken gestuurd, onderscheidt zich tijdens het Engelse beleg en krijgt als 25-jarige het uniform van brigadegeneraal aangemeten.

In oktober is hij al commandant van het Moezel-leger en twee maanden later jaagt hij met collega Pichegru (die later Nederland binnenvalt) de Oostenrijkers en Pruissen uit de Elzas. Als beloning krijgt hij het bevel over het Alpenleger, maar de jaloerse Pichegru laat hem in december op onduidelijke gronden arresteren. In het klooster Carmes in Parijs, tijdelijk onderkomen voor politieke gevangenen, ontmoet hij de eveneens opgesloten Josephine de Beauharnais en wordt haar minnaar. Wat je noemt een liberaal regime in de nor. Overplaatsing in mei naar de beruchte Parijse Congiergerie maakt helaas een einde aan het tortelen. Hoche ontsnapt aan erger als twee maanden later het schrikbewind van Robespierre letterlijk een kopje kleiner wordt gemaakt en hij in ere wordt hersteld.

Terug in uniform maakt hij furore bij het bevechten van royalistische opstandelingen in de Vendée en Bretagne en komt in populariteit op gelijke hoogte met generaal Napoleon Bonaparte. In december 1796 onderneemt hij een tocht met 45 schepen en 15.000 man naar Ierland om de Ieren aan zijn zijde te krijgen voor een landing op de Britse westkust. Een storm verijdelt dit plan en Hoche keert onverrichterzake terug. Napoleon, nu zijn meerdere, stuurt hem op de Oostenrijkers af die hij op 17 april 1797 bij Neuwied in de pan hakt en terloops nog 8000 gevangenen maakt. Zijn Corsicaanse baas voorkomt echter meer succes door snel een vrede te sluiten met de Oostenrijkers.

Lazare Hoche blijft als bezetter achter in zijn hoofdkwartier Wetzlar, waar hij op 18 september 1797 sterft. Gewoon in bed, aan een bloedspuwing, slechts 29 jaar oud. Volgens tekenaar Adolphe Thiers omringd door zijn officieren.
Napoleon is intussen getrouwd met het liefje uit de gevangenis en in 1804 wordt Josephine de Beauharnais keizerin van Frankrijk.
Het kan verkeren…

Don Quichotte

René Dosière, lid van het Franse parlement, heeft in augustus 2008 vragen gesteld over de onkosten van de verschillende Franse ministers. De socialistische afgevaardigde probeert al sinds 2001 een vinger te krijgen achter het budget van het Elysée, waarop ook de directe kosten van ministers en hun medewerkers staan. In al die jaren is het hem echter niet gelukt om de kosten transparant te krijgen. Deze maand kreeg hij antwoord over bestedingen in 2007. Vooral minister van Justitie Rachida Dati scoort uitzonderlijk. Ze gaf € 500 per dag aan kranten uit, gaf al haar twintig directe medewerkers een dienstauto mèt chauffeur en declareerde daarnaast voor haar clubje ook nog eens ruim € 416.000 aan vliegreizen.

Minister Christine Boutin van Huisvesting woont zelf echter onder budget. In een appartement van 60 m², één kamer, een bureau en een badkamer. Gewoon in haar eigen ministerie in de Parijse Rue Varenne. Bovendien betaalt ze de werkster uit eigen zak.
Veel cijfers worden geheim gehouden, ondermeer uit veiligheidsoverwegingen. Zo weigert minister van Defensie Hervé Morin te zeggen hoeveel agenten de president beveiligen. Ook heeft Dosière niet kunnen achterhalen van welk budget het nieuwe vliegtuig van Sarkozy zal worden betaald.

Het is de vraag of de geachte afgevaardigde zijn queeste ooit succesvol zal afronden. Wellicht helpt het om de avonturen van Don Quichotte nog eens te herlezen.

Cannes

Morgen begint het jaarlijkse begluren van filmsterren en hun entourage op en rond de Boulevard de la Croisette in Cannes. Vaak belangrijker dan de vertoonde films op 'un des plus prestigieux festivals de cinéma du monde'. Toeristen, fans en betaalde fotografen verdringen elkaar op het strand en rond de rode loper van het Palais des Festivals. Een exclusieve glimp van een Clooney, Scorcese of liever nog een sexy opgetuigde Julia Roberts levert de persfotograaf al gauw een maandinkomen, de eenvoudige amateur met z'n mobieltje eeuwige roem op YouTube.

Voorzitter van de jury is de Française Isabelle Huppert, sinds 1972 op het witte doek en zelf tweemaal winnares als beste actrice, in '78 voor haar rol in Violette Nozière en in 2001 voor The piano teacher. Twintig geselecteerde films zijn dit jaar kandidaat voor de begeerde Palme d'Or voor de beste film. Buiten competitie doet voor Nederland mee de film Wit Licht met Marco Borsato in de hoofdrol en bij de korte films Missen van Jochem de Vries.

Tip: probeer niet in Cannes te overnachten, is vol en/of onbetaalbaar. Neem ergens langs de kust een hotelletje en ga met de trein naar het tijdelijke Hollywood, scheelt een boel geld.

Brassaï

Drie maanden voor het einde van de 19e eeuw wordt Gyula Halasz geboren. Op 9-9-99 in Brasso, Transsylvanië. Land van vampiers en Dracula, nu deel van Roemenië. Na studies aan kunstacademies in Budapest en Berlijn is er voor de jonge kunstenaar maar één weg. Zoals velen voor hem vertrekt hij naar Parijs en kiest als pseudoniem Brassaï, naar zijn geboortedorp. Hij schildert straatbeelden, leert Frans door de boeken van Marcel Proust te lezen, krijgt een baantje als journalist en maakt in het ratjetoe aan kunstenaars kennis met latere grootheden als schrijver Henry Miller en dichter Jacques Prévert. Een vruchtbare voedingsbodem voor creativiteit.

Met een geleend fototoestel ontdekt Brassaï in 1929 Parijs voor 't eerst door de lens. Hij is direct verkocht en koopt van zijn eerste gespaarde francs een Voigtländer, toen al een topcamera. Tijdens nachtelijke zwerftochten door de stad schiet hij honderden opnamen, die in 1932 de basis vormen voor zijn befaamde fotoboek Paris de Nuit. Niet alleen architectuur fascineert hem, vooral de mensen die de donkere uren bevolken. In bars en op straat legt hij de nachtvlinders vast. Clochards, prostituees, verliefden, danseressen en karakteristieke koppen.

De bekendste foto is ongetwijfeld die van de al wat oudere hoer Bijou. Een dikke Parisienne, zwaar opgemaakt en behangen met veel glaswerk. Madame Bijou was woedend toen ze haar portret in het boek zag, maar kalmeerde voorspelbaar bij een stapeltje ouwe francs.
In de veertiger en vijftiger jaren fotografeert hij ook de Parijse beau monde. Portretten van Salvador Dali, Pablo Picasso, grote balletten en chique opera's. Het leven van rijken en intellectuelen. Hij maakt een film (prijs op het festival van Cannes), schrijft boeken en werkt in zijn nadagen aan beelden van brons en steen.
Maar Brassaï blijft tot zijn dood in 1984 toch vooral the eye of Paris, zoals Henry Miller hem in één van zijn verhalen noemt.

Voor een uitzonderlijke herinnering aan Parijs en het verdwenen Frankrijk is La France de Maigret een perfect idee. 216 pagina's top fotokunst (uitgeverij Omnibus) met werk van Brassaï en tijdgenoten als Cartier-Bresson en Doisneau. Plus teksten van Georges Simenon.
Voor € 35 een nostalgische reis in de tijd.

Plongeon

13 graden was het water dit weekend in het knusse haventje van La Rochelle. Vanaf de Tour de Saint Nicolas, op 26 meter hoogte, werd gestreden om punten voor het wereldkampioenschap Cliff Diving, zoals dat in goed frans heet. De kunst is om, na een duik van slechts 3 seconden, met je voeten het eerst het wateroppervlak te doorklieven. Bij 100 kilometer per uur met je hoofd naar beneden is een beetje slecht voor de scheiding, zeggen kenners. Ook een bommetje is niet aan te bevelen.

De toren waar de duikers af sprongen is een deel van een machtig bastion dat La Rochelle eeuwenlang moest beschermen tegen vijandelijke aanvallen vanuit zee. Er tegenover staat de kleinere Tour de la Chaine (links), zo genoemd omdat 's nachts beide torens door een ketting werden verbonden om de haven af te sluiten. Ooit stond er nog een klein torentje tussen de twee, waarin overdag de ketting werd opgeborgen. In 1824 is dat bouwsel afgebroken om de doorgang voor schepen te vergroten. De ketting ligt nu doelloos aan de voet van de Tour de la Chaine.

Wanneer Saint Nicolas precies is gebouwd is niet helemaal zeker, de eerste berichten dateren uit 1384. Hij zou gebouwd zijn van stenen van een in 1372 verwoest koninklijk paleis, de tijd van Charles V en de Honderdjarige Oorlog met Engeland. Van buiten ziet het er wat onregelmatig uit, van binnen is het ronduit een doolhof van kamers, trappen en gangen. Waarschijnlijk daardoor voor een vijand niet makkelijk te veroveren.

In Wereldoorlog 2 kwam de vijand van de andere kant. Duitsers bezetten La Rochelle op 7 september 1940 en gebruikten de haven tot het einde van de oorlog als basis voor duikboten van de Kriegsmarine.

Het historische havenbeeld plus beide torens overleefden dankzij de Duitse luitenant Erwin de Terra. Die weigerde de opdracht om met 60 ton explosieven de boel van de kaart te vegen.

Moeder

Morgen is het moederdag in NL. De eerste sporen van moederverering gaan terug tot de Griekse oudheid. In de lente vonden festiviteiten plaats ter ere van Rhéa (ook wel Cybèle genoemd), de moeder van Zeus en ook een beetje van alle goden uit die tijd. Hoogtepunt lag toen rond de ides van maart. De Romeinen zetten het feestje voort en noemden het Matronalia (1 maart) en door de eeuwen heen was er rond die tijd in vele streken aanleiding om mama eens buitengewoon te verwennen.

In de vorige eeuw begonnen overheden en anderen zich ermee te bemoeien, als eerste de Verenigde Staten. Daar kreeg op 9 mei 1909 de verering officieel vorm door godsdienstige oefeningen voor moeder en kind. In Nederland werd het Moederdag met een hoofdletter op 20 mei 1925, op initiatief van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde. Kinderen moesten voortaan moeder een bloemetje geven en als zij er niet meer was moesten die maar op het graf worden gelegd. De banketbakkers deden het jaar erop een vergeefse poging de taart te binnen te kruien en daarna is het alleen maar commerciëler geworden.

De Franse regering verklaarde in 1929 Fête des Mères officieel, in 1950 zelfs bij wet vastgelegd. In artikel D215-2 staat ook wanneer: La fête des Mères est fixée au dernier dimanche de mai.
Behalve wanneer het op die dag pinksteren is, dan wordt het de eerste zondag van juni. Dit jaar dus bloemen of taart op 7 juni. Of toch maar de laatste vondst van marketeers, de (vooral eenvoudige) moederlaptop?

Libération

Het Elysée, de speeltuin van Sarkozy en zijn coterie, is het zicht op de historie kwijt. En dat juist op 8 mei, Jour de Libération. In een persbericht liet het hoofdkantoor van Frankrijk weten dat vandaag de wapenstilstand van 1945 werd herdacht.

Jammer, slordig, stom, om niet te zeggen onvergeeflijk. In 1945 was er geen wapenstilstand. De Duitse troepen capituleerden namelijk onvoorwaardelijk, zowel in Reims als in Berlijn. Je hoeft er niet bij geweest te zijn om dat te weten.
Eén klikje volstaat...

Tomme

Dacht je met Tomme de Savoie en die uit de Pyreneeën wel goed gescoord te hebben, blijken er onnoemelijk veel meer te zijn. Vooral van koemelk en het schaap, veel minder van een verdwaalde geit. Die laatste bijvoorbeeld niet ver hier vandaan, uit de Tarn. En omdat ie maar 350 gram weegt noemen ze hem Tommette. Die uit de Savoie leggen aanzienlijk meer gewicht in de schaal. De grootste Tomme de Cérone (dicht tegen de Italiaanse grens) haalt wel vier kilo. Moet je wel wachten tot september, wanneer de koeien weer van de hooggelegen weiden afdalen. Kampioen van Frankrijk is echter de Tomme de Jura, een wagenwiel goed voor 5800 gram, maar moeilijk te krijgen buiten dat berggebied.

Iets bijzonders van het schaap komt uit Frans Baskenland, de Tomme Brulée. Een kleintje van zes ons die op het eind van de rijping met een brandertje een kleurtje krijgt. Erg decoratief op het plateau. En vergeet ook niet de Tomme Marc de Raisin, een maand lang hermetisch afgesloten gerijpt met een pittig residu van de eerste wijnpersing.

Gek genoeg komt een heel populaire uit Zwitserland, de beroemde Tête de Moine. Daar hoort een klein machientje bij dat van bovenaf de kaas afschraapt, zoals de tonsuur bij een monnik. Hij is dan ook afkomstig van de middeleeuwse abdij van Bellelay in de Zwitserse Jura. Sinds 1192 en nog steeds voortreffelijk als vriendje van een apéro!

Goed bericht: een tomme is gemaakt van rauwe melk die overblijft na het afromen voor de boterproductie. Dus relatief vetarm en prima passend in een strak régime. Bijna elke boerderij heeft wel een hoekje waar van de niet door de fabriek opgehaalde melk eigen tomme wordt gemaakt. Op zoek dus in kleine locale winkeltjes, de stalletjes op de duizenden Franse markten of zomaar bij de fromager zelf aan huis.

French Obama

De kou is uit de lucht. Obama heeft ervoor gezorgd dat de gerenommeerde Roquefort weer voor een normale prijs in de Amerikaanse koelvitrines komt. In 1999 waren de invoerrechten op de beroemdste blauwe kaas van Frankrijk al verdubbeld. Edoch, ergens in de krochten van Washington had iemand bedacht per 9 mei a.s. de tax maar te verdriedubbelen, ondanks protesten van Amerikaanse liefhebbers. Crisis vraagt om harde maatregelen, toch?


Maar Mister President schijnt persoonlijk te hebben ingegrepen en alle verhogingen zijn teruggedraaid. Misschien niet toevallig nadat hij afgelopen zaterdag met ega Michelle een vorkje had geprikt bij het chique Franse restaurant Citronelle in de wijk Georgetown in Washington. Chef Michel Richard was omarmd door Michelle met de tekst ‘Michel, je suis Michelle’ en was daar zo ondersteboven van dat hij zowat alle kranten liet weten wat er op l’addition had gestaan.
De First Lady deed het met carpaccio van krab en een hamburger van kreeft (stond niet op de kaart, maar ja, wat doe je als Michelle dat graag wil). Barak zelf begon met een Napoléon ‘à la niçoise’ avec du thon et des crêpes de pommes de terre très croustillantes, maar werd weer gewoon Amerikaan bij de steak-frites. Het toetje, een millefeuille met crème brulée en caramelijs hebben ze samen gedeeld.

In Roquefort kunnen de Amerikaanse vlaggen uit.

nb Napoléon is een soort tompoes, meestal als dessert maar zaterdag als entrée

Overgave

Op 5 mei 1945 bespraken de Canadese generaal Foulkes en de Duitse locale commandant Blaskowitz in het bijzijn van Prins Bernhard in Hotel De Wereld in Wageningen de capitulatie van de Duitse troepen in Nederland. Blaskowitz vroeg 24 uur bedenktijd. Een dag later werden de uitgewerkte voorwaarden getekend in de naast het hotel gelegen aula van de Landbouwhogeschool.
Niet op 5 mei maar drie dagen later op 8 mei vieren Fransen het eind van Wereldoorlog 2. Op die dag capituleerden de Duitse troepen in Europa, nadat veldmaarschalk Wilhelm Keitel in een villa in de Berlijnse voorstad Karlshorst zijn handtekening zette onder het overgavedocument. Door vertaalproblemen gebeurde dat pas om 23.15 uur. In Moskou was het al 3 uur later en dus 9 mei, nog steeds de dag waarop Rusland het einde van de strijd viert.


Frankrijk kende toen in feite al twee dagen vrede, om precies te zijn op 7 mei om 02.40 uur. Op dat moment werd in Reims, het hoofdkwartier van de geallieerden, de overgave getekend door Generaloberst Alfred Jodl (2), de baas van het Oberkommando der Wehrmacht. Hij deed dat samen met de Amerikaanse generaal Bedell-Smith (4), rechterhand van generaal Eisenhower, en generaal Susloparov (7) voor de Sovjet-Unie. Als getuige werd getekend door de Franse generaal François Sevez (2), plaats van handeling een klaslokaal van het Collège Moderne et Technique. Nu is daar het Musée de Reddition gevestigd om de herinnering aan de voor Frankrijk zo dramatische oorlogen van de laatste 150 jaar levend te houden.

8 mei is echter de nationale feestdag, pas in 1959 bedacht door generaal De Gaulle. Voor de jongste Franse generaties gewoon een extra vrije dag aan het begin van de lente.

Pandemie

Globalisering leidt ook tot nieuwe woorden. Vroeger schrok je wanneer er sprake was van een epidemie. Kwam meestal voor binnen de landsgrenzen en daar raakte je tamelijk onrustig van. Tegenwoordig worden we om de paar jaar overvallen door wat nu heet een pandemie. Soms uit China of omstreken, dan weer van vogels van ver weg, nu door Mexicaanse varkentjes. De onrust speelt zich nu vooral af het het medialandschap, terwijl om je heen iedereen gewoon z'n gangetje gaat. Hoewel, Frankrijk heeft nu ook het eerste 'geval' en telt dus weer mee.

Een kleine eeuw geleden werd serieus geruzied tussen Frankrijk en Spanje over de herkomst van misschien wel de eerste wereldwijde griepgolf, ontstaan in het laatste jaar van Wereldoorlog Eén. Het Madrileense persbureau Agencia Fabra maakte er het eerst melding van en via Zwitserse autoriteiten raakte de griepgolf bekend als Spanische Krankheit. Het bureau kon dat doen, omdat in alle oorlogvoerende landen strenge censuur bestond en Spanje zelf neutraal was. Maar omdat de eerste ziekteverschijnselen leken te komen uit de Franse loopgraven aan het westelijk front, probeerden de Spanjaarden nadrukkelijk de epidemie onder Franse vlag te schuiven.

Later onderzoek wees uit dat het Amerikaanse Fort Funston in Kansas de echte bron was. Een militair opleidingskamp, waaruit soldaten werden verscheept naar de strijd in Europa. Vanuit de loopgraven verspreidde het virus (voor de liefhebbers H1N1) zich snel, ook naar de Duitse troepen. Volgens officiële cijfers zijn meer dan 57.000 Amerikaanse soldaten aan de ziekte overleden, alleen in de VS zelf al 30.000 man tijdens hun opleiding. Aan het Franse front zelf sneuvelden ruim 50.000 Amerikanen. Het merendeel van de soldaten is dus niet in de loopgraven, maar in bed gestorven.
Toen de oorlog in november 1918 voorbij was, namen terugkerende troepen de ziekte mee naar hun thuislanden. Resultaat: naar schatting 50 miljoen doden, het grootste deel in Rusland en India. In Frankrijk zelf stierven 200.000 mensen.

Tip: de Spaanse koning Alfonso werd ook ziek en dronk een fles Bacardi-rum leeg. De volgende dag was de koorts weg.

Aanslag

Een aanslag op een regerend vorst die wel lukte was die op Henri IV op 14 mei 1610. Ook tijdens een ritje per rijtuig, in de Parijse Rue de Ferronnerie. Op de bewuste plek kun je nog het wapen van de koning in het plaveisel terugvinden. De fatale dolksteek kwam van de hand van een radicale monnik, François Ravaillac. En dat terwijl Le Bon Roi ooit katholiek was geworden om de troon te kunnen bestijgen. Paris vaut bien une messe, was zijn historische uitspraak bij zijn kroning in de kathedraal van Chartres in 1593. Maar juist dat namen extreme katholieken de vorst, ooit overtuigd calvinist en aanvoerder van de Hugenoten in de Pyreneeën, het meest kwalijk.

De aanslag kwam dan ook niet als een verrassing. Al eerder was van fanatiek katholieke zijde twaalf maal een vergeefse poging gedaan de 'onbetrouwbare' monarch een kopje kleiner te maken. Zelfs een keer in het appartement van één van zijn vele vriendinnen (buiten het paleis had hij tien kinderen bij zes van hen).
Henri IV werd opgevolgd door zijn pas negenjarig zoontje, de latere Louis XIII. Moeder Maria de Medici, wel uit een goed Italiaans katholiek nest en met nog vijf nakomelingen, hield tot 1617 als régente de Franse touwtjes in handen.

Ravaillac werd twee weken na de moord op gruwelijke wijze in het openbaar op de Place de Grève terechtgesteld. Voor de liefhebbers hier de passage uit het vonnis (let op het detail over de rechterhand, waarin het steekwapen): "Tenaillé aux mamelles, bras, cuisses et gras des jambes, sa main droite, qui tenait le couteau avec lequel il a commis ledit parricide, sera brulée de feu de souffre, et sur les endroits tenaillés, il sera jeté du plomb fondu, de l'huile bouillante, de la poix, de la résine brulante, de la cire et souffre fondus ensemble. Ensuite, son corps sera tiré et écartelé par quatre chevaux. Les membres de son corps seront consommés au feu, réduits en cendre et jetés au vent." Te schokkend voor een vertaling.

Nog maar kort geleden hebben hedendaagse psychiaters overigens vastgesteld dat de moordenaar schizofreen en paranoïde was. Vandaag de dag zou hij worden opgenomen in een passende inrichting om goed te worden verzorgd...