Espelette

Chipirons, axoa, angulas, exotische namen voor bijzondere gerechten. De Baskische keuken is in zwang. Bakermat in het zuidwesten van Frankrijk, overgaand in de noordelijke heuvels van Spanje. Met een eigen karakter van cultuur en gastronomie tegen de globalisering in. Niet alleen de Baskische taal wordt in ere gehouden, ook traditionele gerechten zijn nog steeds populair en zie je elders in Frankrijk steeds vaker op de kaart.

Hart van de Baskische keuken is de piment d'Espelette. Een gedroogd klein pepertje dat vooral in poedervorm gebruikt wordt. Ruikt naar paprika, smaakt naar peper, maar is niet overdreven heet. Zo speciaal dat Frankrijk er een speciale Appellation d'origine Contrôlée voor heeft. Hèt keurmerk voor de betere eetwaar en sinds 2002 zelfs een beschermde productnaam. Vijf eeuwen geleden kwam het pepertje met Spaanse buit mee uit Zuid-Amerika. Sinds 1650 is het dorpje Espelette, op een steenworp afstand van de Spaanse grens, het centrum van de teelt van het hete dondertje. Je kunt het behalve als poeder ook krijgen als puree of in geleivorm. Let op, de zomermaanden is 't er loeidruk.

Culinaire magazines in Frankrijk roemen de Baskische keuken om de authenticiteit, het vasthouden aan gekende principes. Maar eetschrijvers zijn ook niet bang om de topchef te zoeken in Spaans Baskenland. Reserveer daarvoor bij Luis Andoni Aduriz in restaurant Mugaritz (2 Michelinsterren). Je vind Luis in het dorpje Errenteria, een kilometer of tien over de grens bij Hendaye. Schrik niet van de rekening.

Toch in Parijs, stap dan binnen bij Inaki Aizpitarte. De chef van bistro Chateaubriand in het 11e arrondissement is een regelrechte hype. Afkomstig uit Hendaye en geprezen in vele bladen. Voor pakweg 70 euri met wijn en koffie krijg je het ultieme Baskenland op je bord. Inaki durft zelfs een dessert te maken met piment d'Espelette. Dat wordt dan een Pot de crème chocolat-piment. Stevig hapje met manjari chocola uit India. Wel reserveren, want Tout Paris staat op de stoep.

Even iets minder bij kas? Een paar deuren verder kun je zijn tapa's genieten in de trendy Dauphin.

Kijk hier naar Inaki

Ruimtegruis

Vanavond was het weer vuurwerk in de bovenlagen van de atmosfeer. De Draconidenzwerm kwam langs. Een buitenaardse stofwolk, restanten van een komeet die in 1900 voor ’t eerst even langs wipte. Ongevaarlijk, want het gruis is vaak niet veel groter dan een zandkorreltje en botst met minstens 80.000 km per uur op de bovenste laag van de dampkring. Door de wrijving op een hoogte van 120 tot 80 km verbrandt het spul (meestal) volledig. Bovendien gaan luchtmoleculen gloeien waardoor een lichtspoor ontstaat.
Doe een wens maar vertel ’t aan niemand, leerde je als kind.

Soms zijn de korrels groot genoeg om te overleven en bereiken het aardoppervlak. Dat heet dan een meteoriet. In Nederland zijn sinds 1650 slechts vijf meteorieten met zekerheid geborgen. De grootste had zelfs een gewicht van 7 kilo en viel in juni 1843 in Blauwkapel bij Utrecht.

ruimtegruis...

Frankrijk kent 67 beschreven meteorieten, waaronder die uit 1806 bij Alès (toen nog Alais). De bekendste èn de grootste viel in 1492 in Ensisheim in de Elzas. Een brok steen van 150 kilo zou een geweldige krater hebben geslagen. De restanten werden drie eeuwen in de kerk bewaard als geschenk uit de hemel. Het stuk wat nu nog in het dorp te zien is (rechts) weegt echter slechts 55 kilo.
Geloof en meteoriet hebben kennelijk in gelijke mate te lijden onder erosie.

200 miljoen jaar geleden was de inslag ietsje heftiger bij het plaatsje Rochechouart in de Bas-Limousin. Een krater met een diameter van 23 km was het resultaat. De meteoriet zelf is bij de geweldige klap totaal verdampt. Onderzoekers schatten dat hetzelfde gebeurde met 13 kubieke kilometer rotsen, terwijl nog eens 66 km3 finaal is gesmolten. De beroemde météorite van Rochechouart leverde in de nieuwe tijd de steensoort breccia, waarvan het plaatselijk kasteel, de kerk en andere gebouwen zijn opgetrokken.

Chateau de  Rochechouart op de kraterrand

Wat je noemt een hemels geschenk....

Anti glamour

Jeanne Moreau

Morgen opent in het Parijse tentoonstellingscomplex Port de Versailles de Salon de la Photo. De aandacht gaat daarbij ten onrechte uit naar kiekjes geschoten door de zelfbenoemde icoon Karl Lagerfeld.
Veel belangrijker is het opvallende werk van anti-glamour fotograaf Olivier Roller.

Olivier Roller

Een beetje Franse prominent is door zijn lens geobserveerd, maar het creatieve resultaat ontstaat veelal in de donkere kamer. Hij toont bij zijn modellen de uitdrukking van macht, van zelfbewustzijn, van zekerheid. Maar ook de onafwendbare aftakeling.
Vrijwel allemaal Franse mannen en vrouwen die het gemaakt hebben, aan de top zijn gekomen in politiek, zakenwereld, media, sport en kunst. Le pouvoir et l’influance.

Roller heeft voor weekend en vakantie een optrekje om de hoek, in de Cévennes. Daar maakt hij sinds 2000 elk jaar een portret van Juliette. Te zien in Parijs hoe dit sprietige en verlegen buurmeisje groter is gegroeid. Wanneer je er oog voor hebt, is alles dichtbij waard om vast te leggen.

Juliette is ook op  http://www.olivierroller.com/juliette-grand.html

Foto's Olivier Roller ©

Oorlog

Vanaf morgen is het langs de Franse wegen oorlog. Maar wel een strijd waar de automobilist garen bij kan spinnen. De benzinereus Total opent in de omgeving van Parijs haar eerste discount tankstations onder de naam Total Acces. Even vol gas naar Rocquencourt (Yvelines) of Gennevilliers (Hauts-de-Seine) en je bent koopman, beloven de ronkende aankondigingen. Prijzen waarvan de grote supermarkten wakker gaan liggen. Die zijn nu nog goed voor 60% van de markt, maar met een geur van inferieure kwaliteit rond de neus.

Tot 2014 worden 600 van de ruim 4000 bestaande Total stations omgebouwd. Ook de Elf-stations worden overgeschilderd, dat oude merk wordt geschiedenis. Grijs en oranje de huisstijl en service hoog in het vaandel. Tanken moet je nog wel wel zelf doen.
Niet je geld door een luikje schuiven bij de super, maar binnen in de winkel afrekenen. Volgeladen met koek-en-zopie en wat daar  nog meer aan goedkope handel wordt uitgestald. Wat we onder service moeten verstaan zal nog blijken, al stemmen de ervaringen in vergelijkbare locaties niet tot vreugde.

Total doet ons overigens geloven dat het een echte Franse benzineboer is. Maar het was de Belg Emile Francqui die in 1922 aan de wieg stond van Petro-Fina en twee jaar later bij zijn zuiderburen de Compagnie française des pétroles in de benen hielp. Begin jaren dertig werd olie uit het Midden Oosten gehaald voor eigen raffinaderijen in Normandië (Le Havre) en de Provence (Etang de Berre). Onder de vlag Fina werd benzine aan de man gebracht, pas in 1954 werd het merk Total op eigen tankstations ingevoerd.

In 2000 werd het merk 'wereldberoemd' toen de gestrande tanker Erika de Bretonse kust voor lange tijd aan het zicht onttrok...

Première Dame

Sinds Sarkozy het presidentiële pluche mag genieten, is zelfs voor Franse begrippen de aandacht voor de Première Dame tot grote hoogte gestegen. Vooral nu er weer een klein Sarkozietje op komst is, krijgt zijn Carla in de media een aandacht die voorheen slechts was voorbehouden aan een Amerikaanse First Lady. De bladen zullen de komende weken de omvang van haar buik zeker benutten om de oplagecijfers eens flink op te poetsen.

Het fenomeen eerste dame dateert van 1959, toen Yvonne de Gaulle naast haar generaal geroepen werd een toontje mee te zingen. Door de persoonlijkheid van Charles vertoefde zij doorgaans bijna letterlijk op twee passen achter haar gemaal. De invloed van Tante Yvonne, zoals de Fransen haar noemden, was dan ook vrijwel onzichtbaar. Haar altijd donkere kleding maakte dat beeld ook waar. Ze was niet graag in het Parijse paleis, dat ze een maison sans joie noemde, en bleef liever op La Boisserie in Colombey-les-deux-Eglises.
Maar als toonbeeld van modelechtgenote van het staatshoofd bestierde ze het Elysée plus personeel voorbeeldig en gaat nu nog door als de zuinigste van alle bewoners.

Yvonne zorgde als een moeder voor de grote Charles. Bekend is de anekdote dat zij bij officiële banketten de sommelier opdracht gaf het glas van de generaal maar af en toe te vergeten. Bij de mislukte aanslag op de president, 22 augustus 1962 in het dorpje Petit-Clamart, zat zij ook achterin de Citroën DS 19 (links). Bij het ongedeerd uitstappen was haar eerste vraag "Les poulets n'ont rien?". Even dachten de begeleidende gendarmes dat zij voor kippen werden uitgemaakt, maar Yvonne doelde op het net gekochte gevogelte in de achterbak, bestemd voor het déjeuner.

Kritiek was er wel wanneer zij afhaakte als begeleidster van het damesprogramma bij officiële staatsbezoeken. Dat werd dan opgedragen aan de vrouw van de premier of een minister. Gemor bij de eigen delegatie, maar ook vaak bij de hoge bezoekers. Charles reactie was een minzame glimlach, zoals hij ook instemde met haar weigering om met journalisten te praten of voor camera's te verschijnen. Zelfs nu zijn haar afbeeldingen op Google zeldzaam. Yvonne had geen behoefte de nieuwsgierigheid van de Fransen te bevredigen. Misschien werd ze daarom wel met liefde Tante genoemd.

Tante Yvonne overleed in 1978, negen jaar na haar echtgenoot.

Uitbuiken

Na het jaarlijkse immens populaire Fête de la Musique in de zomer, krijgen de Fransen vandaag voor de eerste keer een nationaal eetfeestje. Initiatief van Frédéric Lefebvre, staatssecretaris voor het toerisme en ongetwijfeld lekkerbek. Vorig jaar mocht hij al uitbuiken nadat het repas gastronomique français door UNESCO tot werelderfgoed was uitgeroepen.

Op zo’n 3000 plekken moet het Fête de la Gastronomie de tongen strelen. Van een Provençaals menu van € 15 voor 550 hongerigen bij het Palais des Papes in Avignon tot een gigantische cassoulet languedocien op de eerste verdieping van de Eiffeltoren. En cultuurminister Frédéric Mitterrand gaat in het veelbekeken kookprogramma Un dîner presque parfait op de zender M6 proberen zijn ballen warm op het bord te krijgen.

Ongetwijfeld wordt dit de zoveelste commerciële ‘traditie’, nu om de goedgelovige buitenlander eetlokalen in te lokken. De dagelijkse prak als werelderfgoed op de kaart. Alsof Franse koekenbakkers het beter doen dan alle keukenpieten in de andere 190 UNESCO-landen. Dat krijg je wanneer op het boekenplankje alleen de Guide Michelin de France prijkt.

Beperk je tot waar je goed in bent: Disneyland en dure horloges.
Zo hield een Franse journalist zijn landgenoten voor, kennelijk niet goed bekomen van zijn repas gastronomique…

Barokke boezem

In de 13e eeuw was het leven voor Franse vrouwen een boel simpeler dan vandaag. Hoe je er uitzag werd namelijk vastgelegd in regels, opgesteld door mannen. Rechters en adellijke baasjes schreven voor wat wel en niet kon. Bedoeld om de goede zeden te bewaren, tegen overbodige luxe en vreemde invloeden van (toen al) immigranten. Maar het voornaamste doel was om klassenverschillen in stand te houden.

In de betere klasse verborgen vrouwen zich buitenshuis vaak achter een masker, later vervangen door de voile. In tegenstelling tot Italiaanse signoras toonde madame nooit haar echte haar. Een gewoonte die in de 16e eeuw ook door mannen uit de hogere standen werd overgenomen. Gouden tijden voor pruikenmakers.
Twee eeuwen later werd de vrouwelijke vorm vooral bepaald door de corsettenindustrie.
Slankheid gegarandeerd door lijfjes met stalen veren van een halve meter. De barokke boezem prominent in beeld.




Mode is nu het uithangbord van de consumptiemaatschappij. Tijdschriften, televisie en bovenal de grands magasins bepalen twee keer per jaar hoe we er uit gaan zien.

De oogst van najaar 2011 was dezer dagen te zien op de Parijse Boulevard Hausmann, waar Les Galeries Lafayette met 700 modellen le plus grand défilé du monde scoorde. Hoezo crisis?

Ochtendeitje

Vanochtend sprong het ochtendeitje plotseling een centimeter omhoog uit z'n dopje, rustig slapende poes Minou donderde van een krukje en in de buurt begonnen honden vervaarlijk te blaffen. De eerste gedachte was een verschijning van Uri Geller, doch deze verdween terstond in oorverdovend geraas. Een Mirage 2000 van La Force doorbrak juist boven ons de geluidsbarrière. Dat gebeurt hier vrijwel wekelijks en de piloot hoeft er kennelijk geen toestemming voor te vragen, zoals in NL. Daar mogen de top guns slechts over de top wanneer vermeende terroristen het luchtruim binnendringen.

Zestig jaar geleden dacht men dat een vliegtuig uit elkaar zou vallen wanneer het de snelheid van geluid zou bereiken. Zelfs hooggeleerde deskundigen riepen dat een piloot zich tegen de geluidsmuur te pletter zou vliegen. Een toestel dat vliegt bouwt namelijk een soort drukgolf op. Wanneer het dan sneller dan het geluid gaat, dus supersonisch, krijgt de golf de vorm van een kegel. Bij het passeren van dit golffront hoor je een geweldige explosie of, wanneer je doof bent, zie je eieren springen of katten vallen.

De eerste mens die dit probeerde was dus je reinste waaghals met ware doodsverachting. Op 14 oktober 1947 stapte de Amerikaanse jachtpiloot Chuck Yeager (links) in een experimenteel X-1 raketvliegtuig. Om al wat snelheid te krijgen hadden ze hem onder een groot vliegtuig omhoog gebracht. Toen hij losliet en zijn teller rond de 1080 kilometer per uur aanwees, gebeurde het. De inmiddels gepensioneerde brigade-generaal kan het nog steeds navertellen, dus einde mythe. Van deze eerste supersonische vlucht bestaan nog bewegende beelden.

Het wachten was op supersnelle camera's om het verschijnsel ook echt zichtbaar te maken. De foto toont een kegelvormige wolk, die ontstaat door condensatie van waterdruppeltjes achter de vleugel.


Jammer voor Chuck bleek veel later dat hij niet de eerste was. De Duitse gevechtspiloot Hans Mutke heeft op 9 april 1945 met zijn Messerschmidt Me-262 (de eerste operationele straaljager) bij Innsbruck het kunstje in een duikvlucht al uitgehaald.
De Duitse Luftwaffe had het rond die tijd echter te druk om er een filmpje van te maken...

Breinstormen

Fransen zijn gek op labels. Het opplakken van een medaille of ander wonderlijk kenteken, voor wat dan ook, is een nationale sport. Wereldwijd bekend is de jaarlijkse gewoonte om sterren, koksmutsen of overige keukenattributen uit te delen voor een bijzonder geslaagde avondprak. Menig restaurateur schiet in een diepe eindejaars depressie wanneer de naam van zijn etablissement rond deze tijd nog nergens is genoemd. Bizar is het verhaal van chef Bernard Loiseau uit Saulieu in de Bourgogne. Het verlies van één ster van bandenfabrikant Michelin (hij had er drie) betekende zijn laatste avondmaal. Loiseau vertrok voorgoed, op weg naar het hemelse gerecht.

In het wijnschap bij de super nauwelijks nog een flesje zonder medaille. Je krijgt sterk de indruk dat na al het proeven op een wijnconcours de ernst het aflegt tegen de alcoholische luim. Gouden en zilveren plakken zijn verdeeld, de rest dan maar een medaille de bronze. Thuis eenmaal geopend is de afdronk veelal de schaduw die de kater vooruitwerpt.

Ook Franse dorpen worden gelabeld. We kennen al jaren Les plus beaux villages de France en een bordje Village Fleurie is ook zo gemaakt. Geen idee wie die laatste bedenkt of beslist, wellicht een gevolg van een lange nazit door de gemeenteraad.

De Gard (30) kent slechts twee dorpen die tot de mooiste van Frankrijk behoren, La Roque-sur Cèze (boven) en Aiguèze. Beetje weinig. Dat dachten ook de gewaardeerde opperhoofden van dit departement. Dus het kampvuur wat opgestookt, een extra slok vuurwater en al breinstormend kwam een paar jaar geleden het lumineuze idee bijna vanzelf.
Village de Caractère moest het worden. Et voila, een dampend nieuw label voor de Gard.
Saint-Martial, Dourbies, Vézenobres, Lussan, Barjac en Goudargues mochten de borden bestellen, de folders herdrukken en sites updaten. Op weg naar ongekende stromen bezoek en overvolle parkeerplaatsen. De lijst is inmiddels fors uitgebreid en het duurt niet lang of ieder dorp heeft een etiket.

Ons rustig dorpje Aigremont koestert intussen vuige plannen voor een bedrijventerrein.
Het zo door de 400 inwoners gewaardeerde Village Tranquille wil de wereld kennelijk veroveren als Village Actif.
Van groot genot naar grof geld...?

N'oubliéz jamais

"Het idee was om de aanval te laten zien als onuitwisbaar collectief beeld op ons netvlies. Na tien jaar leeft de uitzonderlijk sterke visuele impact nog steeds in ons geheugen en onderbewustzijn. Verbijstering en vervreemding reflecteren wat wij allen voelden toen het gebeurde. Bang. Onbegrijpelijk. Oorlog? Tegen wie..?"

Seb Jarnot is een Franse graficus-illustrator en werkt voor Le Monde, Libération en The Financial Times.

Kijk hier voor meer werk

Flammkuchen

Een reis van NL naar de Gard verloopt doorgaans redelijk voorspelbaar met een hoog autoroute-gehalte. Ga dus eens vreemd en pak het Zwarte Woud mee. Kom je in het departement Alsace weer chez nous. Hoewel, beetje Frans, veel meer Duits. De overgang van de uitlopers van het Schwarzwald verloopt bijna ongemerkt. Zelfde bouwstijl, veel pastel aan de gevels, vakwerk en op beide oevers van de Rijn uitgestrekte wijnvelden. Overal netjes aangeveegde dorpjes. Sommige plaatsnamen zijn haast identiek, slechts de nummerborden verraden waar je bent.

De Imbiss aan Duitse kant nodigt al uit voor een Flammkuchen, een specialiteit van de Alsace. Aan de andere kant van de grens zelfde recept in een keurige tijdloze Gasthof. Uien, spek, varkensvet, deeg, room, kaas en nog wat. Daar kom je de oorlog mee door, maar op een autotocht ligt het uren in de buikstreek te vervelen.

Een grensgebied en eeuwenlang omstreden. In de 17e eeuw een zelfstandige Franse provincie, maar na de door Pruisen in 1870 gewonnen oorlog 49 jaar lang als Elsass-Lothringen deel van het Duitse keizerrijk. Veel bewoners protesteerden zonder succes tegen de bezetting of verhuisden naar het Franse stadje Belfort. Bij de Vrede van Versailles na de eerste wereldoorlog ging het gebied terug naar Frankrijk, maar werd in 1940 door Hitler en trawanten weer onder de voet gelopen. In 1942 werden de inwoners officieel Duitse staatsburgers.


Verzet werd onderdrukt, doodstraffen voor hulp aan Franse ontsnapte krijgsgevangenen (Strassburger Neueste Nachrichten uit januari '43) en jonge mannen werden opgeroepen in het Duitse leger. In maart '45 werd Alsace weer Frans en opeenvolgende regeringen hebben alles in het werk gesteld om Duitse invloeden uit te bannen.

C'est chic de parler français, luidde jarenlang de slogan. Het Elsassisch, een Duits dialect, heeft de jaren desondanks doorstaan en wint aan populariteit.

Jarenlange Duits bestuur en sterke regionale parlementen zorgen ook nog steeds voor afwijkende regelingen. Sociale- en gezondheidsverzekeringen zijn gunstiger dan in de rest van Frankrijk en scheiding tussen kerk en staat is minder drastisch. Zo worden katholieke, lutherse, calvinistische en joodse geestelijken door Parijs betaald en hangen kruisbeelden in rechtszalen, wordt godsdienstles op openbare scholen gegeven en heeft de universiteit van Strasbourg een theologische faculteit.

Zelfs Sarkozy heeft deze privileges moeten gedogen, om het eens politiek correct te zeggen.
Op straatnaambordjes staat het Frans vaak op de tweede plaats.
Parijs is ver weg...

Viriele ega

Château de Grignan

Ondanks haar fraaie vormgeving is Marie de Rabutin-Chantal niet, zoals veel andere adellijke dames, beroemd geworden door een rijk liefdesleven. In 1626 geboren in Parijs in een oude Bourgondische familie verliest ze nog voor haar tiende jaar vader en moeder. Groeit daarna op in de literaire familie Coulanges van haar moeder, waar ze zelf ook haar talent als schrijfster ontdekt.

Marie wordt in 1644 Madame de Sévigné, zoals ze de geschiedenis in zal gaan. Het huwelijk met de Bretonse Henri marquis de Sévigné duurt echter niet lang, want de viriele ega laat zeven jaar later het leven in een duel met de man van zijn minnares. Marie achterlatend met zoon Charles en dochter Françoise, door tijdgenoten wel omschreven als het mooiste meisje van Frankrijk (rechts). Wanneer deze trouwt met de graaf van Grignan en naar zijn kasteel in de Provence vertrekt, ontwikkelt zich tussen moeder en dochter een beroemde briefwisseling.

25 jaar lang, vaak twee tot drie keer per week, schrijven moeder en dochter elkaar. Helaas zijn slechts de brieven van moeder Marie bewaard gebleven. Alom geprezen om het literaire gehalte en de kunst van vertellen. Vol van een persoonlijke, soms mondaine, kijk op historisch getinte anekdoten. Maar vooral met intermittences du coeur, hartstochtelijke beschrijvingen van afscheid en weerzien.

Madame de Chévigné overleed in 1696 in het renaissance kasteel van haar dochter. Op de Place Chévigné in Grignan zie je haar in steen terug.

Châteu de Grignan (ook wel genoemd Petit Versailles) is sinds 1979 eigendom van het departement Drôme en kan worden bezocht.

27 heiligen

Al in de Middeleeuwen kende Frankrijk wetten die de dagelijkse werktijden regelden. Vaak gekoppeld aan rituelen in de katholieke kerk. De kerkklok als fabriekshoorn avant la lettre. Zo moest nachtarbeid stoppen op de eerste slag van de angelus. Gemiddeld werd in de winter een uur of acht gewerkt, ’s zomers liep dat op tot soms wel veertien uur. Wel met twee pauzes om het trommeltje van thuis te legen. De gildes of confréries sloten daarvoor contracten af met de maître van een bedrijf.

Werken voor een patron leek dus veel tijd op te slorpen, maar over een jaar gerekend viel dat reuze mee. Katholiek zijn in de Franse Middeleeuwen had zo z’n voordelen. De zondag was een vrije dag en moest aan kerkbezoek worden besteed. Dan kreeg je feesten van de apostelen, Hemelvaart, Paas- en Pinkstermaandag, Kerstmis plus twee dagen erna, Allerheiligen en Allerzielen. En niet te vergeten minstens zevenentwintig heiligen.

Machtige gildes kregen het zelfs voor elkaar om daar 52 zaterdagen bij te scoren, de verjaardag van de maître en zijn vrouw, die van de baas van de confrérie, de patroonheilige van de parochie en de dag voor én na plaatselijke feesten en jaarmarkten.


Schaduwzijde van al die festiviteiten was de verplichting om op die dagen je gezicht te laten zien voor het altaar. Afgewongen door de pastoor, die in feite de echte baas was.

Rentrée

Augustus voorbij, de R is in de maand. De R van rentrée. Het leven in Frankrijk weer op gang. Maandag gaan de kindertjes naar de basisschool, een paar dagen later volgen de groten op de collèges. Supermarchés vol schoolspulletjes. De boodschap is helder. Alles moet worden vernieuwd. De rugzak te klein voor alle nieuwe boeken. Natuurlijk de agenda. Ook hier inmiddels in tientallen gedaantes. Dan de Bescherelle. Uitgever Hatier verpakt elk jaar de onmisbare boekjes vol grammatica in een vrolijk jasje. De Petit Robert 2011 niet vergeten, je eigen woordenboek. Die van 2010 in de poubelle, kun je je niet mee vertonen. Nog geen encyclopedie? De Essentielle Hachette is het minste. Geen rentrée zonder computer. Een schootversie voor nog geen 400 euro, anders lukt 't dit jaar niet. Nieuwe outfit. De vorige hoort bij een klas lager, daar loop je mee voor imbécile.

De rentrée heeft ons in de ban. Die geldt voor iedereen. Ouders gaan weer aan de slag. Het werk wacht. Elke branche heeft z'n eigen ingang gevonden. De brievenbus puilt uit. Er moet worden gebricoleerd, huis schoongemaakt, tuin aangepakt, nieuwe schoenen, naar de kapper, sneller internet, winterkleren, de auto een beurt, verwarming vervangen, anders eten, abonnement op théater, nieuwe vriendin...

De Franse politiek begon twee weken geleden al met z'n rentrée. De eerste barricades werden opgericht. Volgend jaar verkiezingen voor een nieuwe president. Sarkozy in nauwe schoentjes wegens de affaire Bettencourt. Links is er nog niet uit wie zijn plek moet innemen. We hebben maar 10 maanden, volgend jaar juli gaat alles weer twee maanden heel erg op slot. Slaapt Frankrijk weer lekker in en zal blijken dat alles nog steeds hetzelfde is.

De rentreé heeft plezierige gevolgen voor de achterblijvers dans le sud. Zonder reservering een plekje in het favoriete eethuis . Normale prijs voor een petit café op het terras. Overal parkeren. Op het strand zie je de zee weer. Restaurants met een nieuwe kaart. De super heeft weer genoeg verse melk. Die werd de afgelopen 8 weken steeds vroeger door Nederlanders naar hun camping gesjouwd.

Vive la rentrée!

Public-privé

Ouders hebben in Frankrijk de keuze om kinderen naar een publieke school van de staat te sturen, zeg maar openbaar onderwijs, of naar een école privé. Dat is geen privé leraar, maar een school van een particuliere organisatie. In de Franse praktijk meestal katholiek, hoewel godsdienstlessen niet altijd verplicht zijn.
Bijzonder in een école public is de ooit zwaar bevochten laïcité, de scheiding tussen kerk en staat die in 1905 bij wet ook voor het onderwijs is vastgelegd. De laatste jaren veelbesproken en nog niet zo lang geleden uitmondend in een verbod van religieuze symbolen in de publieke school. Door sommigen nu ook wel vertaald als: de staat is van de ongelovigen, de rest wordt geduld. In ieder geval kruisje, burka of hoofddoekje achterlaten in het fietsenhok.

Keuze van de ouders is vrij, maar publiek betekent in principe verplicht binnen de woonsector. De meeste privé scholen werken sous contrat met de overheid. Leraren worden dan door Parijs betaald en het leerprogramma is hetzelfde als op de publieke school. Wanneer een school dat niet wil, kiest het bestuur voor hors contrat. Het grootste deel van de kosten moet dan wel door ouders worden opgehoest.
Het beeld bestaat dat de meestal wat kleinere privé scholen beter onderwijs geven. De prestatiedrang is er wat groter, de school moet met goeie examenresultaten de naam hoog houden. Dat speelt vooral op het lycée, doorgaans de opstap naar hoger onderwijs.
Overheid en publieke scholen bestrijden dit beeld met graagte. Een aantal jaren geleden bleek dus uit een groot (overheids) onderzoek dat schoolresultaten voornamelijk het gevolg zijn van het sociale en professionele milieu van de leerling. Papa en mama doorgeleerd en een goeie baan, dan zit je gebeiteld.

Op basis van criteria van het ministerie van onderwijs heeft deze zomer het weekblad L'Express dus op 1865 publieke en privé lycées gemeten hoe de vlag er bij staat. Het aantal geslaagden telde zwaar, maar ook werd meegewogen of scholen kinderen af- of doorverwijzen om hun slaagpercentage op te krikken. En zie: het algemene beeld is bevestigd. In de top 10 uitsluitend privé scholen.
Voor de absolute winnaar moet je verhuizen naar het noordelijke
Bar-le-Duc (Meuse). Daar ligt op het katholieke Lycée Saint Louis een 99% slaagkans voor je nazaten.

Voor de volledigheid de top 3:
1. Lycée Saint Louis - Bar-le-Duc (Meuse)
2. Lycée Sévigné-Saint Louis - Issoire (Puy-de-Dôme)
3. Ensemble Scolaire Lamartine - Belley (Ain)

De match public-privé kent voorlopig geen eindsignaal...