Bataafs bloed

In 1799 voerde Frankrijk een oorlog met Engeland en Rusland en een belangrijke slag werd in de maand september uitgevochten in....Noord-Holland. Nederland was toen als Bataafse Republiek vazal van Frankrijk en de vijanden van het revolutionaire regime in Parijs bedachten dat een aanval net zo goed op de Hollandse kust kon plaatsvinden. Natuurlijk in de verwachting dat daar weinig Franse troepen zouden zijn. Bovendien was stadhouder Willem V voor de Fransen naar Engeland gevlucht en in Londen hoopte men dat de Bataafse (Nederlandse) troepen bij een landing zouden overlopen.

Op 27 augustus kwamen de Britten met 35.000 man aan land bij Callantsoog. Een deel trok op naar Den Helder, waar de kleine Bataafse vloot zich direct overgaf. De bemanning was voor het grootste deel oranjegezind en dus op de hand van Willem V. De overgave van Den Helder zorgde ervoor dat op 13 september nog eens 20.000 Russen zich probleemloos bij de Engelsen aansloten. De opmars van deze geallieerden naar het zuiden stuitte echter op grote tegenstand. In de omgeving van Alkmaar werd wekenlang hevige strijd geleverd met duizenden gesneuvelden aan beide zijden. De Frans-Bataafse troepen moesten zowel Bergen als Alkmaar prijsgeven. De val van Hoorn kostte 4000 soldaten van het zwakke Bataafse contingent van commandant Herman Daendels het leven.

Het tij keerde nadat op 19 september het dorp Bergen door dronken Russen volledig was leeggeplunderd. Niet meer in staat te vechten vluchtten zij naar Petten. Franse versterkingen onder bevel van generaal Guillaume Brune voerden dagenlang rond Bergen bloedig strijd met Engelsen en Russen. Een soldaat van de Bataafse infanterie schreef in een brief aan zijn familie: Bij en achter Bergen liggen de lichamen drie en vier hoog op straat zodat rijtuigen niet meer passeren kunnen.

Op 2 oktober gaven de Britten het dorp prijs. De beslissende Slag van Castricum vond op 6 oktober plaats in het duingebied Papenberg. 's Avonds om acht uur kwam een einde aan de gevechten en de Engelse commandant gaf zich over aan Brune. Met de Vrede van Alkmaar (13 oktober) werd een uiterst bloedige en vrijwel vergeten periode in de Nederlandse historie afgesloten. De Engelsen lieten 8000 krijgsgevangenen vrij en kregen met de overgebleven Russen een vrijgeleide naar hun schepen in Den Helder.

Onder hen ook prins Willem Frederik van Oranje-Nassau, die had gehoopt met Britse steun Nederland voor zijn vader te kunnen bevrijden.
Hij moest wachten tot de nederlaag van Napoleon in 1815 voordat hij als Willem I zelf de eerste koning van Oranje zou worden.