Olympe de Gouges

De eerste Franse strijdster voor vrouwenrechten was de mooie dochter van de slager van Montauban. Eind 18e eeuw een rustig dorp ten noorden van Toulouse, waar men niet echt zat te wachten op barricades vol rebellerende vrouwen. Dat bleef Montauban dan ook bespaard, want La Belle Olympe zat rond die tijd in Parijs. Waar ze goede sier maakte als bastaarddochter van de adelijke markies Lefranc uit Pompignan, een beroemd dichter uit die dagen. De adellijke verwekker was peetvader van haar moeder en heeft dat erebaantje op geheel eigen wijze ingevuld. Papa weigerde dan ook het geboorteregister te tekenen omdat tout Montauban er schande van sprak.

Hoe dan ook, in 1767 vinden we Marie Gouze als 18-jarige terug als jonge weduwe van een Parijse slager (sic) die slechts twee jaar het echtelijk bed met haar deelde. Zij besluit dat het huwelijk een ' graftombe voor liefde en passie' is en stort zich in uiteenlopende affaires. Het langst blijft ze bij de schatrijke reder Biétrix de Rozières, waardoor ze financieel onafhankelijk wordt en kan gaan schrijven. Onder de naam Olympe de Gouges maakt ze snel naam met komedies. Later publiceert ze theaterstukken en boeken waarin het lot van negerslaven centraal staat. Ze speelt een belangrijke rol in de anti-slavernij lobby, de Société des Amis de Noirs, raakt tijdens de Révolution politiek betrokken bij de fractie van de Girondins en wordt het middelpunt van radicale vrouwen in de Club des Tricoteuses.

Na publicatie van de beroemde mensenrechtenverklaring, het hart van de revolutie, schrijft Olympe in 1791 de Déclaration des droits de la femme et de la citoyenne, de verklaring van de rechten van de vrouw. Daarin verzet zij zich tegen de achterstelling van de vrouw, de nieuwe burgerrechten van de revolutionairen gelden immers alleen voor mannen. In het proces tegen Louis XVI probeert ze een plaats te krijgen in de verdediging van de afgezette koning met haar historische uitspraak la femme a le droit de monter à l’échafaud; elle devrait aussi avoir le droit de monter à la tribune. Een rol in de rechtszaal wordt haar als vrouw echter niet toegestaan, het schavot gloort achter de horizon.
Door haar duidelijke stellingnames krijgt ze zoveel vijanden, dat ze in 1793 door La Terreur, het schrikbewind van Robespierre, wordt gearresteerd. Op 3 november van dat bloedige jaar eindigt ze inderdaad op het schavot en valt ook haar hoofd onder de guillotine.

Olympe de Gauges is door historici vaak als karikatuur neergezet, door tegenstanders zelfs als prostituee afgeschilderd. Pas na de Tweede Wereldoorlog krijgt ze nationaal en internationaal erkenning. De Franse vrouwenbeweging beschouwt haar als historisch boegbeeld en vorig jaar kondigde Ségolène Royal als verkiezingsbelofte aan haar resten te zullen bijzetten in het Parijse Pantheon.
Daar moet nu nog minstens vijf jaar op gewacht worden...