Departement

Er is vandaag een serieuze tijdbom gelegd onder de honderd Franse departementen. Sinds de revolutie het hart van de administration en voor Fransen een ijkpunt voor hun identiteit. Al was het maar door het inmiddels ook al bedreigde nummer van herkomst op het kenteken van de auto.

Een door de president ingestelde commissie, onder commando van de linkse econoom Jacques Attali (door rechtse vrienden wel de sherpa van Mitterand genoemd), heeft Sarkozy oplossingen aangereikt om het land in de versnelling te krijgen. Want het ontbreekt Marianne aan croissance, aan groeipotentie. De economie stagneert, de dynamiek is zoek. Daarover zijn links en rechts het wel eens. Waarmee terloops twee termijnen Chirac nu definitief onder zijn geschoffeld. Het voorstel met de meeste media aandacht: hef de departementen op. Daarmee voorkom je dubbele procedures, maak je helder wie de belastingen opstrijkt en bespaar je heel veel geld. Een concept met meer bevoegdheden voor de cantons, direct onder het regiobestuur. Eén laag minder dus.

Het is één van de ruim 300 voorstellen, waaronder 20 van fundamentele betekenis, uit het rapport Attali. Maar ook vrijmaken van de prijzen, geen leeftijdsgrens voor werkenden en meer immigranten, om er een paar te noemen. Bedoeld om de binnenlandse productie (PIB) te stimuleren. Eén procent meer PIB betekent 150.000 extra banen, 500 euro meer koopkracht voor een huishouden, 90.000 nieuwe sociale woningen, onderwijs voor 20.000 gehandicapte kinderen en 4000 euro minder staatsschuld per hoofd van de bevolking, volgens Attali.

Bij de installatie van de commissie in augustus vorig jaar zei Sarkozy dat taboes niet tellen en alles aan bod moest komen, zonder rekening te houden met verzet. Maar hij stak bij de presentatie zelf al direct een spaak in het wiel van de noodzakelijke hervorming. Departementen opheffen komt niet op zijn eigen lijstje voor, zo bleek. De Fransen zijn er nog niet klaar voor, de historische betekenis is te groot, wist hij zeker. Alsof er in 200 jaar bij de Fransen niets is veranderd. Ook het samenvoegen van communes werd voorlopig afgeserveerd. Slecht voor de democratie, de solidariteit en de kwaliteit van het dagelijks leven, verdedigde hij dit taboe.
Wordt dus weer boeiend, want zijn premier François Fillon is voorstander van het elimineren van departementen.

Onder de 100 departementen, waarvan 4 overzee, hangen nu 26 regio's, 18.000 cantons (samenwerkende gemeenten vooral in de landelijke gebieden) en 36.000 communes.
Allemaal met de gebruikelijke stroperige bureaucratie, zeggen niet alleen de buitenlanders. Departementen bestaan sinds de revolutie in 1789 en werden juist opgericht om het oude provincialisme, waar de adel de dienst uitmaakte, te breken. Wellicht is een nieuw oproer nodig om nu het departementalisme om zeep te helpen. Want dat er iets moet gebeuren lijkt wel duidelijk, wil de réforme slagen.