Cultuur

Een Fransman weet dat de stoommachine is uitgevonden door Denis Papin, Britten roepen dat het James Watt was. De VS hebben de broertjes Wright voor het eerste vliegtuig, Clément Ader heeft in Frankrijk een standbeeld voor dit kunstje. Eric Roux is in Franse schoolboekjes uitvinder van een serum tegen difterie, maar de Duitser Emil von Behring kreeg er een Nobelprijs voor. Je kunt zeggen dat Fransen dus nationalistisch zijn, maar gek genoeg kent elk land dit soort voorbeelden. Zoals Laurens Jz. Coster in NL de boekdrukkunst uitvond en Johannes Gutenberg hetzelfde deed in Mainz. Elk land claimt zo een plukje van de beschaving, daarbij de inspanning van anderen met één veeg wegpoetsend. Maar Fransen doen dat wel met allure en overtuigingkracht. Marianne heeft haar steentje bijgedragen, alleen wordt dat hier een enorme kei.

Franse cultuur is gebouwd op die van de Romeinen, waarvan het fundament weer in Griekenland ligt. Ga maar terug en je komt in Voor-Azië, het Midden-Oosten en Egypte uit.
Maar wat is dan Frans? Na een paar jaar tussen de Fransen begin je wat te herkennen. TV en kranten helpen erbij. Met de uitzonderingen die er zijn mag je zeggen dat er een soort morele éénheid bestaat, een sens commun. Of je nu in Auvergne bent of Bretagne, in de Provence of Lorraine, de reactie op groot nieuws, incidenten, rampen of vrolijker gebeurtenissen is erg van hetzelfde. De twee tv-journaals in de vroege avond zijn dan ook vrijwel identiek.

Op het politieke vlak is land en volk echter, als 't er werkelijk om gaat, totaal verdeeld. Bij grote crises in de geschiedenis, vaak bij dreiging van buitenaf, viel de zaak in tweeën. Niet geografisch, maar ideologisch. Al bij de inval van de Romeinse legioenen van Caesar had je meelopers en dwarsliggers. Het Gallisch-Romeinse Rijk kende verbeten Germaanse partizanen en stammen die aanschurkten tegen Rome. Aan het begin van de 13e eeuw vocht Le Nord tegen de Midi en twee eeuwen later waren het Armagnacs tegen Bourguignons. Waarvan de laatsten ook nog eens de Britten knuffelden. Dan krijgen we bonje tussen protestanten, weer met graagte geholpen door het perfide Albion, en katholieken die de Spaanse clerus aan hun zijde wisten. De Révolution scheidde koningsgezinden van republikeinen, die zelf weer verdeeld waren in Jacobijnen en Girondijnen.

In de vorige eeuw collaborateurs van Pétain en verzet van De Gaulle, hier samen op een zeldzaam unieke foto. En niet lang geleden de adepten van Moskou tegen die van het Witte Huis.

Wie nu in de 21e eeuw de verbeten Segolenisten en Sarkozisten ziet, weet dat het altijd zo zal zijn...