Occitan

In ons deel van Frankrijk is het met schoolfrans + Université Populaire niet makkelijk je te verstaan met autochtone bewoners. Maar ook de buren uit Parijs hebben er moeite mee. Vanouds spreekt men hier het occitan of langue d’oc. Een romaanse taal, voortgekomen uit het volkslatijn of latin vulgaire. Je hoort het in heel Zuid-Frankrijk, Monaco, de Italiaanse Vallées Occitanes en het Spaanse Val d’Aran.
Cultureel en taalkundig wordt dit gebied daarom l’Occitanie genoemd (met een eigen vlag!). Bovendien hoor je elders in Spanje en Italië door migratie op enkele plekken ook occitan. En niet te vergeten over de oceaan. In Zuid-Amerika, maar zelfs in de VS kom je het tegen. Bijvoorbeeld in Montpelier (Idaho) en Valdese (N-Carolina) en in voormalig Frans gebied Louisiana. Daar, in de regio Baton Rouge, hebben ze ’t over cajun occitan. Bronnen zijn niet helder over het aantal mensen dat de taal gebruikt, maar met 10 miljoen zit je aardig goed.

In het oorspronkelijke gebied hoor je een grote verscheidenheid aan dialecten en accenten. Zonder dat dit voor de Occitaines zelf veel problemen oplevert. Des te meer voor de vreemdeling. Gewend aan de tongval in ons dorp toeteren je oren wanneer je 100 km verder in de Provence komt. Schrijver Frédéric Mistral, Nobelprijswinnaar 1906, heeft met zijn boeken en verhalen over de Provence enorm bijgedragen aan de populariteit van het occitan. Dat zorgde er ook voor dat de taal vooral provençal wordt genoemd. Engelstaligen hebben het nooit over occitan, maar scharen zich achter Mistral. Die ging zelfs zover dat hij zijn naam ook vertaalde: Frederi Mistrau.

De Florentijnse dichter-schrijver Dante Alighieri gebruikte rond 1290 voor het eerst de term lingua occitana. In de 13e en 14e eeuw heet ’t ook lenga romana, limousin, mondin (of raimondin) en gascon en later catalan en provençal. Linga occitana wordt uiteindelijk langue d’oc, waaraan ook een hele regio de naam ontleent.

Occitan leeft en heeft een rijke culturele traditie. Al in 1756 verschijnt de eerste Dictionaire languedocien-français door Abbé de Sauvages uit Alès. In 1804 volgt Les Troubadours van Fabre d’Olivet met 13e eeuwse gedichten, het eerste boek in occitan. Vele zouden volgen, maar een taal brengt sommigen ook op andere gedachten. Dus werd in 1959 de Parti Nationaliste Occitan (PNO) opgericht. Ontevredenheid over achterstelling van de taal was aanleiding en duurt voort. In Italië en Spanje is het occitan wel als nationale taal erkend, Parijs blijft ’t er moeilijk mee hebben. Regelmatig wordt daarom in zuidelijke streken gedemonstreerd voor erkenning van langue d'oc (foto maart 2007-Béziers).

Au revèire e à deman!