Ridder Roelant

Doe leide hij onder hem wale 

den horen ende Durendale

Hij bad Gode met zoeter bede 

dat hijne ten paradijs gelede

Te Spanien wert keerde hij hem weder 

ende viel ruggelinge neder

dat niemand en zeggen mochte,

Roelant en hadde den strijd volvochten

De laatste regels van het Roelantslied. Eén van de oudste Nederlandse ridderromans, ooit door een onbekende vertaald uit het Frans. Het verhaal in dichtvorm over verraad en heldendom moet in de 13e eeuw zijn opgeschreven, maar de originele Franse (eigenlijk Frankische) versie verscheen tussen 1050 en 1150. De avonturen van ridder Roelant maken deel uit van de Frankische- of Karelromans en zouden het leven van Karel de Grote (Charlemagne) beschrijven. Maar de heldendaden uit de 70 bekende verhalen kunnen onmogelijk door één man beleefd zijn, zelfs niet door de machtigste Middeleeuwse keizer.

De oorsprong van het verhaal is het Chanson de Roland, dat vertelt over een hinderlaag bij Roncevaux waarin de held door Moorse Saracenen wordt gedood. Historische annalen noemen een werkelijke slag in het dal van Roncevaux in het jaar 778. Bij het plaatsje (nu in Spaans Baskenland) sneuvelde graaf Roland la Marche de Bretagne aan het hoofd van keizerlijke troepen tegen opstandige Basken. In de eeuwen daarna werd dit incident door fantasierijke auteurs opgeklopt tot een strijd tegen enkele honderdduizenden moslims. Dat paste natuurlijk veel beter bij het imago van Keizer Karel, die overigens in dat jaar 778 in Spanje een mislukte veldtocht tegen de islam ondernam.

Eén van de vroegste versies van het Chanson de Roland noemt de hoofdpersoon een volle neef van Karel de Grote. Bovendien is daarin sprake van ‘la douce France’, alsof er zoiets als nationale eenheid bestond. Geschiedschrijvers èn dichters werden in die tijd betaald door de heerser van het moment. En dus ging Roland in een georkestreerde PR-campagne de geschiedenis in als ridder zonder vrees of blaam.
De Franse noblesse heeft er zich eeuwenlang aan gespiegeld.