Vleermuis

Boeiend hoeveel landen zich beroemen op eigen pioniers van de luchtvaart. Ook Fransen blijven zichzelf op dit punt licht overschatten. Geheel voorbijgaand aan de broertjes Wright fêteren ze hier een zekere Clément Ader als eerste zelfverklaarde piloot.
Clément is een bolleboos uit Muret bij Toulouse. Na een ingenieursdiploma heeft hij rond 1890 een fabriekje van telefoontoestellen in Parijs, een passie voor vliegen èn vriendjes met geld. Zo schuift baron Isaac Péreire, rijk geworden in vastgoed, een bak ouwe francs voor de bouw van een vliegend object.

Het resultaat is de legendarische Avion. Een vleermuisachtig gedoe van 252 kilo lappen, bamboe en telefoondraad, ruimte voor één warm lijf en een spanwijdte van 13,70 m. Maar wel een echte 20 pk stoommachine aan boord. In het kasteelpark van Gretz-Armainvilliers bij Parijs moet ’t gebeuren. De enige aanwezigen zijn wat knechten van Clément. Die verklaren later, net als hun baas, dat hij 50 meter heeft gevlogen op een hoogte van 20 centimeter. Eén heeft zelfs gezien dat er ook een bocht in zat! Helaas is op die historische 9 oktober 1890 verder geen mens aanwezig. Een tweede poging, met echte getuigen, mislukt...

Ader gaat onverdroten voort en met geheime centimes van de minister van oorlog mag hij verder knutselen aan een tuig om erfvijand Duitsland ooit te verslaan. Jaren later is de tweemotorige Avion III klaar. Projectkosten 200.000 francs, omgerekend nu ongeveer € 8 miljoen!
Op 14 oktober 1897 vliegt het gevaarte 300 meter op het plateau van Satory bij Versailles. Maar de aanwezige generaals zien de verbeterde vleermuis crashen, zogenaamd door slecht weer. De minister sluit de geldkraan en het project blijft bijna honderd jaar geheim. Pas in 1990 worden militaire archieven geopend en met terugwerkende kracht claimt Frankrijk alsnog de primeur van de eerste bemande vlucht. Toulouse doet er een schepje bovenop en noemt zich de bakermat van de luchtvaart.

Terug naar toen. Negen jaar na het verscheiden van de vleermuis krijgt de in Parijs wonende Braziliaan Alberto Santos-Dumont alsnog van de Fransen de hoofdprijs. Al wereldberoemd als ballonvaarder is hij op 23 oktober 1906 ook eerste piloot ter wereld. Met zijn 14-Bis, een vliegende boekenkast, overbrugt hij in het Parijse Parc de Bagatelle 60 meter, gelukkig ditmaal voor veel publiek èn een fotograaf.

Het duurt nog heel lang voordat Parijs in de gaten krijgt dat drie jaar eerder de Amerikaanse broertjes het kunstje al hebben geflikt. Nog steeds is de relatie met de VS niet echt je-dat...