Noël 4

Officieel kent Frankrijk maar één kerstdag, op 25 december. Iedereen heeft dan recht op een vrije dag, daarna is het weer over. Dit jaar natuurlijk niet, want de rek zit er in tot zondagavond. Maar het echte feestvieren smeren de Fransen uit over een volle maand. Het begint al op 6 december met Saint Nicolas in het noorden en de Alsace. Buurtjeleen gespeeld bij NL, zoals ook in het westen van Duitsland.  Twee dagen later zet iedereen in  Lyon een kaars voor het raam ter ere van de heilige maagd, het Fête de Lumières. De weken daarop is het overal kerstmarkt of vergelijkbare braderie, inclusief de koopzondagen.

Maar kinderschoenen worden pas massaal deze week voor de kachel gezet, op tijd voor de slee van Père Noël die gegarandeerd alle departementen aandoet. Op scholen zijn intussen brieven naar het zenuwcentrum van de kerstman gestuurd, ergens in het hoogste noorden. Bij wet van 1962 is het verplicht dat alle kinderen persoonlijk antwoord krijgen, zodat La Poste er maar druk mee is. Op kerstochtend vinden de gelukkigen dan behalve het cadeau ook de nodige zoetigheid in de boom. Overigens wordt in obscure achterafgebieden nog melding gemaakt van Père Fouettard, een variant met losse handjes om de kleintjes te tuchtigen.

Het echte vieren vindt plaats op kerstavond, 24 december. De traditionele Messe de Minuit takelt weliswaar wat af, maar is toch voor velen nog de enige keer dat ze een kerk van binnen zien. Belangrijker is de Réveillon, bedoeld als symboliek van de geboorte, maar vooral gastronomisch gevierd in restaurant, nachtcafé of gewoon met vrienden. Afhankelijk van de regio is de hoofdrol weggelegd voor kalkoen, gans, kip of boudin blanc (het bloedeloze witte varkensworstje uit het noorden).

Niet te missen de bûche de Noël, de loeizoete boomstronk uit  de Périgord die het hele land heeft veroverd. Errfenis uit heidense germaanse tijden. In het zuiden worden vooral tonnen oesters doorgespoeld met evenveel belletjeswijn.

Na de Réveillon nog even een extra kaars in het raam, voor het geval er toch nog een onbevlekte maagd langskomt. En 's middags op kerstdag eventueel een culinaire herhaling om de gaatjes te vullen.

Drie koningen zorgen voor het feestelijk slot, de Epiphanie op  6 januari (of de eerste zondag van de maand), wanneer de Galette des Rois wordt genuttigd. De ronde koek, waarin verstopt een boon of andere eigenaardigheid, wordt onder de tafel verdeeld door een kind (le petit roi). Wie de verrassing vindt is koning of koningin, mag een partner uitkiezen en loopt de rest van de avond met een papieren kroon op het hoofd. Meegeleverd door de bakker.