Marianne

Het zinnebeeld van Frankrijk is een vrouw en niet zomaar één. Marianne, gevormd naar het schilderij van Eugène Delacroix, die haar aan het Franse volk schonk na de Julirevolutie van 1830. La Liberté guidant le peuple, een allegorie van de vrijheid: de vrouw met ontblote borst, naaktheid als teken van kwetsbaarheid en dus moed. In haar handen een tricolore en een wapen. De Fransen hebben haar omarmd en nooit meer losgelaten.

Al in september 1792, midden in de echte revolutie, werd ergens in die chaos besloten dat het symbool van de nog dampende republiek een vrouw moest zijn, met speer en een rood kapje op het hoofd. Waarom? Het zou te maken hebben met de mentaliteit van de Fransen. Daarom zijn zowel 'vrijheid' (liberté) en 'republiek' (république) vrouwelijke woorden in het Frans. Historici hebben de echte herkomst nog niet achterhaald, dus elke theorie mag. Hetzelfde geldt voor haar naam, al ligt er een lijntje naar een verzetslied in het occitan uit oktober 1792, La garisou de Marianno, ergens uit de buurt van Toulouse.

Het gebruik van het symbool werd pas op 1 januari 1849 officieel toen minister van binnenlandse zaken Léon Faucher de allereerste postzegel presenteerde. Een likkertje van 20 centimes, gedrukt in 41,5 miljoen exemplaren met een (ongekartelde) Marianne aan de voorzijde. Drie jaar later, toen de familie Bonaparte haar derde keizerrijk uitriep, werd de Franse maagd weer verboden. Dus werd ze een clandestien symbool van verzet tegen het regime. Na 1870 komt Marianne weer tevoorschijn met een standbeeld op het Parijse Place de Nation. Snel gevolgd door afbeeldingen in stadhuizen, rechtbanken en andere overheidsgebouwen. Compleet met Phrygische muts, vrijheidssymbool uit de revolutie.

Honderd jaar later staan bekende vrouwen model voor de buste van Marianne, Brigitte Bardot in 1970 als eerste. Zij werd gevolgd door Mireille Mathieu, Catherine Deneuve, Inès de la Fressange en Laetitia Casta. TV-presentatrice Evelyne Thomas werd in 2003 gekozen om een tijdje aan de regeringsspijker te hangen. Pikant detail: twee concurrenten van haar waren Cécilia Sarkozy èn ... Carla Bruni!

De verkiezing van deze moderne Mariannes wordt overgelaten aan een groepje uitverkoren burgemeesters. Het levert vrijwel altijd hooglopende bonje op, met gretigheid door de media gevolgd. Wellicht omdat het bij de afbeeldingen en bustes om een prominent onderdeel van het oorspronkelijke model gaat. Zoals bij deze realistische uitvoering van Bardot. Zo te zien in ongekartelde versie.

Het was ex-premier Lionel Jospin zelf die in 1999 het bestaande logo van de republiek ontwierp. Een linkse politicus die Mariannne naar rechts laat kijken...