Kommer en kwel

De laatste weken is het begrip staatsschuld meer dan de koele zomer 2011 hèt onderwerp op de voorpagina’s. Niks komkommertijd, vooral kommer en kwel. Het woord crisis is niet van de lucht. Gelukkig is er op de Méditerrane campings en terrassen weinig van te merken. Fransen hebben dan ook eeuwenlange ervaring met financiële sores veroorzaakt door hun leiders.

Zoals in de 13e eeuw, toen koning Phillippe le Bel (Filips de Schone) de bodem van zijn schatkist zag opdoemen en zijn immense schulden aan de Orde van de Tempeliers niet kon betalen. Door de organisatie van kruistochten tegen de islam hadden deze ridders een aardig bankimperium opgebouwd en menig Europees vorst stond bij hen in het krijt. Toen het water Philippe tot de lippen steeg, bedacht hij in een één-tweetje met paus Clemens V een buitengewoon afdoende oplossing.

Op vrijdag 13 oktober 1307 (vandaar vrijdag de 13e) liet de koning namelijk alle Tempeliers oppakken, zogenaamd wegens ketterij. Tegelijk regelde de paus dat de hele Orde werd opgeheven. Grootmeester Jacques de Molay eindigde op de brandstapel (boven) en de schuld van de Franse kroon ging daarmee eveneens in rook op.

In 1787 was het ook raak, toen met verder gaande gevolgen. Door mee te doen aan de Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog plus de exorbitante levensstijl van ega Marie Antoinette had Louis XVI zich in de nesten gewerkt. Frankrijk was failliet, want staatsschuld was in die tijd schuld van het hof. Lenen bleek niet meer mogelijk, dus riep de koning voor het eerst in ruim 170 jaar de Staten-Generaal bijeen om een belastingverhoging goed te keuren. Het werd de indirecte aanleiding voor de Franse Revolutie, want onder het motto ‘Geen taxatie zonder representatie’ zette de derde stand de hakken in het zand.



Op 21 januari 1793 stak burger Louis Capet op de toepasselijke Place de la Révolution in Parijs zijn hoofd onder de guillotine, de staatsschuld overlatend aan zijn beulen.
Marie Antoinette verloor haar hoofd voorgoed op 16 oktober van dat jaar.