Gustave Courbet

Elk tijdvak kent kunstenaars die opzien baren. Door ongekend vernieuwend werk, maar vaak ook door bijpassend afwijkend gedrag. In het midden van de 19e eeuw zorgde de in Ornans bij Besançon geboren schilder Gustave Courbet (zelfportret) voor opschudding.  Impressionist nog voordat dit etiket was uitgevonden, realist van het eerste uur. Hij schilderde naar het leven in een tijd waarin de werkelijkheid door collega’s uitbundig voorzien werd van romantische opsmuk.

Zijn realistische stijl, in het begin gedoogd wanneer hij bijvoorbeeld deze steenhouwers schilderde, werd bedolven onder kritiek toen hij de mens vooral in zijn oorspronkelijke staat afbeeldde. Het leidde tot een aantal schandalen, waarna hij in 1855 werd geweigerd voor de prestigieuze Salon de Paris. Als reactie organiseerde hij zelf de opvallend goed bezochte tentoonstelling Le Réalisme.

Het realisme van Courbet kreeg veel navolgers en heeft ook nu nog veel zeggingskracht. De schilder zelf bleef zich ook op oudere leeftijd verzetten tegen de heersende orde. In 1870 weigerde hij het Légion d'Honneur en een jaar later nam hij deel aan de opstandige Commune van Parijs, ondermeer bij het omverhalen van de Colonne Vendôme, een triomfzuil voor Napoleon. Hij werd er later voor veroordeeld. In 1877 stierf Courbet in zelf gekozen ballingschap in Zwitserland.

Zelfs in deze eeuw zorgt dit meest besproken schilderij L’origine du monde (1866 en nu in het Parijse Musée d’Orsay) nog voor deining. In 2002 werd een flyer voor een opwindend Rotterdams muziekfeest door winkels geweigerd.
Historische uitspraak van organisator Ted Langenbach: ‘Die winkels verkopen wel kaarten voor fetisjparty's, waar spuitende en snuivende procuratiehouders in leren pakjes uit Oldenzaal elkaar onderzeiken.’
Geen woord Frans bij.