Artisan

Artisan is zo'n woord waarvoor je niet echt een goeie Nederlandse vertaling kunt geven. De Prisma, met gratis online woordenboek, doet het af met ambachtsman, iemand die een ambacht uitoefent. Dikke Van Dale: een ambacht is een handwerk dat aangeleerd moet worden. In de uitgebreide toelichting komt De Dikke met voorbeelden als smid, meubelmaker of houthakker.

De artisan in Frankrijk is echter van een andere orde. Zelfs als hij of zij houthakt, is dat niet zomaar een ambacht, maar een roeping, kunst, verzet, idealisme, alles wat je kunt bedenken om niet bij de grote massa salariés te horen. De sloebers die elke maand het loon bij de plaatselijke Crédit Agricole mogen ophalen. Die moeten wachten tot de vakbonden, de oppermachtige syndicats, het nodig vinden om weer eens met vlag, petje en spandoek de rotondes te blokkeren. Vaak niet wetend waar het over gaat, maar dat lees je wel in het stencil dat je uit moet delen.

Onderweg meegemaakt. Kwart voor twaalf 's ochtends, klein plaatsje met spoorlijn. Alle verkeer vast en ver voor ons uit een stoet, inclusief megafoon met versterker. Luid en duidelijk werd de SNCF aan de schandpaal genageld, het staatsbedrijf dat er in slaagt treinen op tijd van A naar B te laten sporen. Ging over pensioenen of zo. Iemand voor ons in de file keek op de pols en zei dat het met een kwartier wel over was.
En zie, nauwelijks had de pastoor twaalf laten luiden, of de demonstratie loste inderdaad op. Niet in het niets, maar in de locale brasserie. Waar de bonzen van het syndicat de salariés een ballon aanboden op de goeie afloop. Wij hebben ons maar solidair aangesloten en het bleef nog lang onrustig op het terras. Want het déjeuner van anderhalf uur is een recht waarvoor lang gestreden is...

Maar de 2,3 miljoen artisans, 10% van de Franse beroepsbevolking, zijn zelfstandig en doppen hun eigen boontjes. Première entreprise de France, goed voor bijna 200 miljard euro omzet. Kleine ondernemers, niet gebonden aan een organisatie, niet lastig gevallen door een baas. Vaak alleen, soms met wat hulp. Regelen zelf wanneer het tijd is voor het déjeuner en hebben daarvoor de pastoor niet nodig.

Artisan is een geuzennaam. Het staat voor vakmanschap, traditie en onafhankelijkheid. Welk handwerk er ook bij hoort, het is ook een beetje verzet. Tegen overheden, vakbonden, belasting, gendarmerie, grote bedrijven, kortom ieder die de vrijheid van het ambachtelijke individu voor de voeten loopt.

Niet in de pas lopen, zelf beslissen.
Ze willen niet anders. Misschien een nawee van de révolution.
Artisan is meer dan een ambacht, veel meer.
Met trots wordt het op camionette en gevel geschilderd.