Oproer

Er zit oproer in de lucht en ditmaal is de prijs van een litertje dieselolie de lont in het kruitvat. Vissers in de haven van Sète aan de Méditerranée zijn in staking, nadat collega's eerder deze maand blokkades hadden opgericht bij distributiebedrijven van brandstof in Frontignan en op andere plekken in de Languedoc-Roussillon. Gevolg dikke paniek in steden als Montpellier en Béziers waar binnen enkele uren geen drup diesel of benzine meer te krijgen was. Alom werd gehamsterd en slechts een langdurige zoektocht langs stille tankstations leidde uiteindelijk tot een lange rij wachtende voitures. Dus snel aansluiten, in de hoop dat er nog iets uit de slang zou lopen wanneer je zelf aan de beurt was.

Inmiddels is de onrust overgeslagen. Vissers en boeren beklimmen barricades, de haven van Le Havre in de Seinemonding is door trawlers uit Honfleur en Dieppe stilgelegd. 250 demonstranten hebben de préfecture van Lyon geblokkeerd en tankwagens van zes benzinedepots rond Lyon kunnen niet meer uitrijden. De politie maakt een einde aan een blokkade van het centrum van Vesoul door chauffeurs van ambulancewagens in de Haut-Saône. De krant heeft het nog over incidenten, maar die zijn in Frankrijk al snel aanleiding voor een explosie van solidariteit met de oproerigen.

Een traditie die ook in augustus 1953 al grote problemen opleverde. Toen zorgde een gerucht over verhoging van de pensioenleeftijd van ambtenaren binnen een paar dagen voor een staking van 4 miljoen mensen in de publieke sector en een totale ontreddering van openbare diensten. Het begon met een actie van een uur bij PTT op 4 augustus in Bordeaux, maar twintig dagen later lagen de perrons van alle Franse stations nog steeds vol met postzakken. Staatsbedrijven als EDF, Air France en de SNCF gingen plat, de koopvaardij volgde en ook in de mijnen stonden de liften stil. De kranten kopten ook nog over het achterblijven van de koopkracht et voila, bij veel particuliere bedrijven ging eveneens de deur op slot. Maar de repressie bleef niet uit. Vakbondsleiders werden opgepakt wegens het in gevaar brengen van de Staat en de regering dreigde met troepen die in Duitsland als bezettingsleger dienden. Onder die druk bezweek het oproer.

En ging het in mei 1968 niet precies hetzelfde? Toen binnen enkele dagen protesten bij Renault de opmaat bleken voor een stakingsgolf waar uiteindelijk alle studenten en 10 miljoen arbeiders, beambten en andere werkenden zouden aanschuiven. Tweederde van de Franse beroepsbevolking liep op enig moment achter de spandoeken op straat. Aan het einde van die maand vol oproer dreigde De Gaulle indirect ook met ingrijpen door het Rijnleger. Een paar dagen later waren de straten weer leeg en studenten en arbeiders een illusie armer.

Vandaag melden de truckers dat ze actie gaan voeren tegen de dieselprijs. Zijn Sète, Frontignan en Vesoul dus evenzovele signalen voor een nieuwe hete zomer?

Heimwee

Was de Oostenrijkse Marie-Antoinette de harde, cynische vrouw die zich absoluut niet Frans voelde en zich daarom te buiten ging aan exorbitante uitspattingen om het Franse hof te compromitteren? Of was het de miskende jonge en wellustige minnares die met heel andere verwachtingen naar Parijs was gekomen dan die haar 'droomprins' kon waarmaken? Of toch dit jonge prinsesje dat om politieke redenen en zonder enige voorbereiding naar een belachelijk gedisciplineerd paleis werd gestuurd? Waar ze kip nog kraai kende, haar natuurlijke spontaniteit vanaf de eerste dag werd gesmoord in een heel nest hofdames en ze zelfs 's ochtends niet eens haar eigen ondergoed mocht aantrekken?

Het echte antwoord is waarschijnlijk heimwee. Naar de losse manier waarop in de Weense Hofburg de keizerlijke plichten van de Habsburgers werden vermengd met een joi de vivre waarvoor zo gauw geen Duits equivalent voorhanden is. Naar het ongedwongen samenleven van verschillende standen, de tripjes in de natuur en de zekerheid van een familieleven met aandacht en liefde voor elkaar. Om dan als 14-jarige in een koets gezet te worden naar een vreemd land, waarvan je de taal niet spreekt en waar je het bed moet delen met de toekomstige monarch van de eeuwige vijand van je vader en grootvaders. Ga er maar aan staan.


Heimwee is een verlangen naar huis dat soms ziekelijke vormen aanneemt. Al in 1678 schrijft de Zwitserse arts Johann Höfer over een onderzoek bij zieke soldaten. De symptomen die hij aantreft: algehele droefheid, denken aan huis, een snelle ademhaling. De eetlust is gestoord, net als de slaap. Gevoelens van angst en soms zelfs koorts. Eenmaal thuis blijkt alles over. Na zijn publicatie heet heimwee de ‘Zwitserse ziekte’.
Er is troost voor emigranten. Die blijken namelijk minder last van heimwee te hebben dan gedacht. Heimwee is vooral een probleem voor mensen die minder avontuurlijk zijn ingesteld. Het feit dat iemand zijn vertrouwde plek wil verlaten, is volgens deskundigen een signaal dat hij/zij minder gevoelig is dan anderen.

Met de wekenlange golf Oranje in het vooruitzicht, voorzover de duurbetaalde voetbalmannen het volhouden tegen Frankrijk en Italië, is eens te meer de uitspraak van dichter/schrijver Leo Vroman van toepassing:

Liever heimwee dan Holland...

Pastis

Absint was er eerst. Een gedistilleerd goedje dat je kunt drinken en met een beetje geluk krijg je artistieke inspiratie, net als Vincent van Gogh destijds. Wanneer je dus na de kater ergens een vrolijk vers, een briljante buste of een nog druipend doek aantreft, heeft 't gewerkt. Beroemde Franse kunstenaars die leefden op absint en toch mooie dingen bedachten waren Charles Baudelaire, Guy de Maupassant, Édouard Manet en Paul Verlaine. Zij noemden het La fée verte. De kans was echter minstens zo groot dat de fee je liet hallucineren of droeve daden verrichten.

Zoals zo'n honderd jaar geleden de Zwitserse aartsdrinker Jean Lanfray, die na het nuttigen van het 50% drankje op basis van anijs, absintalsem (een heftig plantje dat ook in vermouth wordt gestopt) en venkel zijn hele gezin uitmoordde. Onderzoekers vonden thujon in de drank, bij een slokje teveel goed voor verlammingen, spiertrekkingen, rusteloosheid, nierschade en in bepaalde gevallen de dood, zeiden ze. Het werd de directe aanleiding voor een verbod in de meeste Europese landen.Dus moest de familie Pernod op zoek naar een vervanger voor het groene anijsdrankje dat grootvader Henri-Louis begin 19e eeuw had gekocht van wonderdokter Ordinaire. Die trok ermee te paard door de Jura, links en rechts pijnen, duivels en nog erger bij de goedgelovige boerenbevolking verdrijvend. Grootvader startte in 1805 in Pontarlier een handeltje in het spul en werd er niet slechter van. De nazaten, nog steeds in de markt met alcoholische versnaperingen, bedachten snel een surrogaat, zorgden dat het ook groen was en noemden het heel slim anis. Concurrent Paul Ricard, zoon van een wijnhandelaar uit Marseille, deed het niet door distillatie maar mengde zijn geheime kruiden in alcohol en plakte er het etiket pastis op, provençaals voor mengsel. Zijn recept uit 1932 maakte hem tot wereldmarktleider.

Pastis drink je niet puur, maar aangelengd met water. Als resultaat krijg je een soort afwaswater met de smaak van afwasmiddel en met ongeveer dezelfde reinigende werking. Als je niet als buitenlander gezien wil worden, bestel dan in het zuiden een jaune (de kleur na gebruik van de waterkan) of een flai . Een klein glaasje heet een mominette, en in heel Frankrijk kun je volstaan met gewoon een ricard. Wil je heel erg bij de tijd zijn, vraag dan een EPO, afkorting voor een mauresque, een cocktail van water, pastis en amandelmelk.

Anno nu komt al het spul van alcoholreus Pernod-Ricard, een fusie uit 1975 met 130 miljoen liter pastis per jaar of 2 liter per Frans lijf. Onlangs is gebleken dat de kwalijke werking destijds werd veroorzaakt door kopersulfaat, toegevoegd om een mooi kleurtje te krijgen. Dat is er nu uit en La fée verte weer te koop.
Of je van kopersulfaat creatief wordt is niet bekend....

61 jaar

Het filmfestival van Cannes is dit weekend 61 jaar geworden en dat werd voor 't eerst in 21 jaar gevierd met een Franse Palme d'Or. Sinds 1946, toen er nog geen hoofdprijs bestond maar elf films een Grand Prix ontvingen, is de Boulevard de la Croisette een trekpleister van formaat die sterren en hun trouwe fans lokt als vliegen naar de welbekende hoop. Slechts in 1948 en 1950 moesten de deuren van de zaal gesloten blijven wegens gebrek aan voldoende oude francs om de boel te organiseren. Halverwege het festival van 1968 werd de zaak afgeblazen uit solidariteit met de rebellerende studenten en arbeiders in Parijs (zie hier ).

Cannes heeft al die jaren grote namen opgeleverd en is voor veel debutanten in het métier een opstap geweest naar groot succes en nog groter geld. Al in '46 prijkten giganten als Billy Wilder, Roberto Rosselini (met Anna Magnani in Roma citta aperta) en David Lean op het affiche. Waarmee Cannes direct internationaal op de agenda stond en voor iedere filmer een uitdaging van formaat werd. Op het lijstje van beste films, goed voor de Palme d'Or, staan uitsluitend kaskrakers die in het Palais des Festivals ooit hun première beleefden. Klassiekers als The third man van Carol Reed, Othello van Orson Welles, Orfeu Negro van Marcel Camus of La dolce vita van Fellini.
Recente jaren leverden prijsfilms op als het anti-Bush pamflet Fahrenheit 9/11 van Michael Moore, The pianist van Roman Polanski en Pulp fiction van Quentin Tarantino.
Bijzonder was ook de diepzee documentaire Le monde du silence van Jacques-Yves Cousteau en Louis Malle in '56.


2008 is het jaar van de Franse regisseur Laurent Cantet met Entre les murs. Een film naar een autobiografisch boek van François Bégaudeau over een leraar Frans in een vierde klas van een uiterst lastig 'zwart' collège in Parijs. In met amateur-acteurs en door improvisatie tot stand gekomen verfilming speelt de auteur zelf de hoofdrol, waarin hij middelbare scholieren met humor en verbeeldingskracht uitdaagt tot een verbaal steekspel. Hij ondervindt dat zijn democratische aanpak ook risico's met zich meebrengt.
De jury, onder leiding van de Amerikaanse acteur-regisseur Sean Penn, was unaniem in het toekennen van de Palme d'Or en noemde het een verbazingwekkende film.

Bizar 2

Een zondag met veel, heel veel regen. Ook dat kan in het zuiden. Dus even bladeren door koppen op nieuwssites van de afgelopen tijd.
De oogst wederom bizar en wij weer helemaal tevreden in ons rustige doch natte Franse dorpje.

Man steelt brug
Mexicaan rijdt met afgehakte arm naar ziekenhuis
Dief gooit buit weg van 10.000 euro
Dief breekt weer in om excuses te maken
Dronken vader laat 11-jarige zoon rijden
Drugsverslaafde olifant kickt af in China
Fanclub voegt wespen toe aan rijstcrackers
Man verliest topje van hoofd in operatie
Vastgoedmagnate laat miljoenen na aan hond
Beenloze man gepakt voor rijden onder invloed
Chinese steelt baby om vriend te houden
Krent stopt opa en kinderen in kofferbak
Kroaat ligt acht jaar dood in huis
Dieven stelen prothesehand motorrijder
Achtjarig meisje rent 3500 kilometer door China
'Godslasterlijke ballen' wekken woede Afghanen
Nederlanders excelleren tijdens WK mobielwerpen
Noord-Ier bijt kop van python af
Vijftig vleermuizen dringen slaapkamer binnen
Winkeldief gepakt bij inruilen
Duitser leeft twee jaar met dode moeder in huis
Man barbecuet in woning
Monnik gedood door grasmaaier
Japanner stuurt afgesneden pink naar premier
Moeder wil peuter aan bordeel slijten

Plus een bijzonder plaatje dat te raden geeft.

... aspergeplukkers ...

Jean Nouvel

De belangrijkste prijs voor internationale architectuur is de in 1979 ingestelde Pritzker Architecture Prize, gesponsord door de Amerikaanse Hyatt Foundation. Het is het speeltje van de schatrijke Thomas J. Pritzker uit Chicago, goed voor 2,3 miljard dollar. Die komen vooral uit de erfenis van grootvader Abram, die zijn fortuin ondermeer vergaarde met de ruim 200 Hyatt-hotels in de hele wereld. Ondanks die dikke portemonnee staat kleinzoon Thomas slechts op de 133e plek in de top-400 van rijkste Amerikanen. In dat clubje is het gewoonte via een stichting wat geld aan goede doelen of prestigieuze prijzen te besteden, lekker aftrekbaar dus het valt wel mee. Elk jaar trekt Thomas dus ook voor zijn eigen prijs 100.000 dollar uit de knip om een internationale architect even in het zonnetje te zetten.

In 2000 was de Nederlandse architect Rem Koolhaas laureaat van de Pritzker Prize, bedoeld voor zijn gehele oeuvre. Koolhaas is in Nederland vooral bekend door het ontwerp van de uitbreiding van de Tweede Kamer in Den Haag. In het buitenland bouwde hij ondermeer het Guggenheim Museum in Las Vegas en het nieuwe hoofdkwartier van CCTV (boven), de Chinese televisie in Beijing, dat juist voor de komende Olympische Spelen gereed is.

Frankrijk kent inmiddels twee winnaars. Na Christian de Portzamparc in 1994, gevierd voor zijn Cité de la Musique in het Parijse Parc de La Villette (maakte ook de Citadel in Almere), is dit jaar Jean Nouvel de gelukkige. Deze 63-jarige architect heeft ruim 200 projecten gerealiseerd, geeft leiding aan een atelier in Parijs waar tientallen mensen uit de hele wereld met hem samen werken en gaat ook de komende jaren een aantal grote werken uitvoeren. Kenmerk van zijn stijl is het verzet tegen het generieke en de zoektocht naar het specifieke.

Uit zijn portefeuille van gerealiseerde bouwwerken springt een aantal naar voren door uitzonderlijke vormen.














De kogelvormige Torre Agbar in Barcelona, een toren als een fallus met kleuren van zuurtjes, en een roestige monolith voor een expo in Zwitserland tonen uitersten in zijn ontwerpen. Heel dicht bij het imago van de opdrachtgevers bleef het beroemde Institut du Monde Arabe in Parijs.

De jury van de Pritzker prijs prees Nouvel dan ook voor zijn durf en uitdagende nieuwe ideeën, los van bestaande normen, en zijn verkenning van de grenzen van architectuur in creatieve experimenten. Voila.
In de komende jaren moet dat allemaal zichtbaar zijn in een dependance van het Louvre in het Arabische sjeikdom Abu Dabi, een concertzaal in Kopenhagen, een toren van 75 verdiepingen naast het Museum of Modern Art in Manhattan en een nieuwe Philharmonie de Paris.
Werk zat dus.

Pavillon Bleu

Een schoon strand en water zonder troep zijn straks, wanneer de massale volksverhuizing weer miljoenen warme lijven naar het zuiden doet golven, belangrijke argumenten om een vakantieplek op de TomTom in te toetsen. Navigatiesystemen met zeetemperatuur, kwaliteit van zand en water of de prijs van een pression zijn echter nog niet voorhanden. En afgaan op wat vrienden je aanbevelen levert info die meestal vele maanden oud is en gekleurd door zoete herinneringen aan mooie zomeravonden en dito wijn.

Maar wees gerust, Internet biedt actuele uitkomst om de temperatuur te weten van je favoriete baai langs de Côte d'Azur, het gigantische strand aan de Atlantische kusten van de Vendée of dat geheime piepkleine strookje zand in Bretagne. Zeewater in Frankrijk, België, Nederland en een klein stukje Italië kun je hier vinden.

Ook Frankrijk kent een kwaliteitssysteem voor badplaatsen en stranden. Elk jaar verschijnt een nieuwe lijst waarop de locaties voorkomen die het in 1985 ingestelde ecolabel Pavillon Bleu hebben verdiend. Niet alleen aan de kusten, maar ook de meren, rivieren en kleinere watersportplekken komen aan bod. Alles gecontroleerd door speurneuzen van het Office français de la Fondation pour l'éducation à l'environnement en Europe (in Parijs zijn ze wild van lange namen want dat levert weer mooie afkortingen).

Dit jaar wel weer een smetje op de lijst, want voor het derde achtereenvolgende jaar zijn er meer afvallers dan nieuwe vermeldingen. 2008 moet het doen met 78 plaatsen en 242 stranden waar men voldoende zorgt voor duurzame maatregelen om recreatie en natuur in balans te houden. De meeste gemeenten met het gewilde logo vind je in de Languedoc-Roussillon, waar zelfs vier plaatsen zijn die al voor de twintigste keer in de prijzen vallen: Narbonne (Aude), La Grande Motte (Hérault), Portiragnes (Hérault) en Port Barcarès (Pyrénées-Orientales). In de rest van Frankrijk delen slechts La Turballe (Loire-Atlantique) en Saint-Hilaire de-Riez (Vendée) in deze eer.

La Grande Motte - Hérault

Om op de lijst te blijven moet worden voldaan aan een aantal criteria die zorgen voor de veiligheid van de badgast in relatie tot het milieu. Dus veel aandacht voor vervuiling, afvalverwerking, risicobeheersing en informatie aan het publiek.
Wil je zonder risico badderen en kuiltjes graven, klik dan naar de speciale site van Google Earth met alle Franse plekken waar je uit de kleren kunt zonder onder puisten, open wonden of schrijnende uitslag te geraken.

Zonnebrand en katers niet inbegrepen.

Heb je nog geen Google Earth dan kun je dat hier downloaden

Van ons

De finale van de Champions Leage, het summum van genot voor de doorsnee voetballiefhebber, had dit jaar niets van doen met Nederland of Frankrijk. Twee Engelse ploegen speelden gisteren het potje in Moskou, inclusief een verlenging en een rondje strafschoppen. Manchester United werd uiteindelijk met 6-5 Europees clubkampioen. Niet omdat de elf Mancunians beter voetbalden dan hun Londense collega's van Chelsea, een club die eigendom is van de Russische veelverdiener Roman Abramovich. Wel omdat Edwin van der Sar, de voortreffelijke goalie van de club uit het Old Trafford Stadium èn het Nederlands elftal, de beslissende penalty weergaloos uit de rechterhoek haalde.


Is die cup toch een beetje van ons.

Overigens vierde Frankrijk een klein feestje mee. In de winnende selectie spelen namelijk de internationals Patrice Evra, Mikael Silvestre en Louis Saha.
Voor NL en France ook wel een beetje van ons, eigenlijk...

Bataafs bloed

In 1799 voerde Frankrijk een oorlog met Engeland en Rusland en een belangrijke slag werd in de maand september uitgevochten in....Noord-Holland. Nederland was toen als Bataafse Republiek vazal van Frankrijk en de vijanden van het revolutionaire regime in Parijs bedachten dat een aanval net zo goed op de Hollandse kust kon plaatsvinden. Natuurlijk in de verwachting dat daar weinig Franse troepen zouden zijn. Bovendien was stadhouder Willem V voor de Fransen naar Engeland gevlucht en in Londen hoopte men dat de Bataafse (Nederlandse) troepen bij een landing zouden overlopen.

Op 27 augustus kwamen de Britten met 35.000 man aan land bij Callantsoog. Een deel trok op naar Den Helder, waar de kleine Bataafse vloot zich direct overgaf. De bemanning was voor het grootste deel oranjegezind en dus op de hand van Willem V. De overgave van Den Helder zorgde ervoor dat op 13 september nog eens 20.000 Russen zich probleemloos bij de Engelsen aansloten. De opmars van deze geallieerden naar het zuiden stuitte echter op grote tegenstand. In de omgeving van Alkmaar werd wekenlang hevige strijd geleverd met duizenden gesneuvelden aan beide zijden. De Frans-Bataafse troepen moesten zowel Bergen als Alkmaar prijsgeven. De val van Hoorn kostte 4000 soldaten van het zwakke Bataafse contingent van commandant Herman Daendels het leven.

Het tij keerde nadat op 19 september het dorp Bergen door dronken Russen volledig was leeggeplunderd. Niet meer in staat te vechten vluchtten zij naar Petten. Franse versterkingen onder bevel van generaal Guillaume Brune voerden dagenlang rond Bergen bloedig strijd met Engelsen en Russen. Een soldaat van de Bataafse infanterie schreef in een brief aan zijn familie: Bij en achter Bergen liggen de lichamen drie en vier hoog op straat zodat rijtuigen niet meer passeren kunnen.

Op 2 oktober gaven de Britten het dorp prijs. De beslissende Slag van Castricum vond op 6 oktober plaats in het duingebied Papenberg. 's Avonds om acht uur kwam een einde aan de gevechten en de Engelse commandant gaf zich over aan Brune. Met de Vrede van Alkmaar (13 oktober) werd een uiterst bloedige en vrijwel vergeten periode in de Nederlandse historie afgesloten. De Engelsen lieten 8000 krijgsgevangenen vrij en kregen met de overgebleven Russen een vrijgeleide naar hun schepen in Den Helder.

Onder hen ook prins Willem Frederik van Oranje-Nassau, die had gehoopt met Britse steun Nederland voor zijn vader te kunnen bevrijden.
Hij moest wachten tot de nederlaag van Napoleon in 1815 voordat hij als Willem I zelf de eerste koning van Oranje zou worden.

Emmanuelle

Eerst was er de roman die Emmanuelle Arsan in 1959 schreef. Of eigenlijk heette ze Marayat Bibidh, een in Bangkok geboren Thaise die beroemd werd door het opschrijven van haar eigen vaak uitzonderlijke seksuele ervaringen. In die tijd op z'n minst opzienbarend, zoals bleek toen het boek in veel landen als pornografie werd verboden. Zo ook in Frankrijk, waar Emmanuelle illegaal werd uitgegeven, alleen een titel zonder naam van schrijfster of uitgever, en onder toonbank verkocht. Dus begrijpelijk met groot succes.
Dat later bleek dat de verhaaltjes waren bedacht door haar toenmalige bedgenoot, de deftige Franse VN-diplomaat Louis-Jacques Rollet-Andriane, maakte het alleen maar spannender.

Een eerste poging de opwindende verhalen in 1969 te verfilmen, met de Italiaanse Enrica Bianchi in de hoofdrol (voor de buitenlandse markt omgedoopt tot Erika Blanc), bleek een misser. Ondanks de bevrijdende geest van het roerige jaar '68 was de tijd kennelijk nog niet rijp voor bloot alleen om het bloot. Wereldberoemd werd Emmanuelle pas in 1974, al moest er weer een buitenlandse actrice worden ingehuurd om de ingewikkelde seksscenes op celluloid vast te leggen. Het werd uiteindelijk de Nederlandse Sylvia Kristel, die nooit meer van het imago van soft-pornosterretje zou afkomen.

Na de eerste kaskraker volgden er vele en de naam Emmanuelle is zo'n beetje synoniem geworden voor erotische producties, al heeft La Kristel zich beperkt tot een stuk of zes. Vrijwel elk jaar verschijnt er wel ergens ter wereld een nieuwe Emmanuelle. Ook dit jaar probeert een tweetal filmers weer een graantje mee te pikken en wel in het brandpunt van de filmbusiness, het festival van Cannes.
Een internationale titel hebben Alain Sitritzky en Alain Sarde al: What else Emmanuelle. Alleen zoeken ze nog een jonge blom die net als Sylvia bereid is tot het gaatje te gaan. Dus vragen ze in een Frans filmblad mooie meiden van 18 met Engels in het pakket voor een casting. Op het strand voor het Grand Hôtel in Cannes, waar doorgaans altijd al heftig geposeerd wordt.

Rendez vous donderdag 22 mei tussen 11.30 en 13.00 uur. Geen kledingvoorschrift...

Roland Garros

Of Roland Garros kon tennissen is de vraag. Dat hij sportief was is zeker, want hij werd in 1906 als 18-jarige kampioen wielrennen van Frankrijk. Toch is het grootste Franse tennistoernooi dat a.s. zondag begint naar hem genoemd. Frankrijk eert graag zijn helden en heeft er ook meer dan enig ander land, schijnt het. Roland Garros was vliegtuigpionier en werd bekend toen hij in september 1913 non-stop de Middellandse Zee overstak in een éénmotorig kistje. Hij vertrok in Fréjus aan de kust en landde 7 uur en 53 minuten later met zijn 60 pk Morane-Soulnier in Bizerta in Tunesië, met nog maar een enkel litertje brandstof in de tank.

Maar er was een oorlog nodig om Garros tot held te bombarderen (excusez le mot). In 1914 werd hij gevechtspiloot en was de eerste die een Duits vliegtuig neerschoot. Dat was te danken aan een eigen vinding. Zijn boordwapen schoot namelijk door de draaiende propeller zodat hij beter en met grotere vuursnelheid kon richten.
Kort daarna werd hij zelf neergeschoten en krijgsgevangene. Erger was dat de Duitsers ook het vliegtuig hadden en zijn uitvinding namaakten. Die werd in verbeterde versie ingebouwd in een Fokker (het neutrale Nederland verdiende aan alle oorlogvoerende partijen wel een centje), waardoor de Duitse piloten enige tijd het luchtruim boven de Franse slagvelden konden beheersen. De Engelse Royal Air Force sprak in die tijd over The Fokker Scourge (de Fokker gesel).

Kort nadat Garros wist te ontsnappen kwam hij op 5 oktober 1918 om in een luchtgevecht bij St.Morel in de Ardennen. Zijn graf op een ereveld in het naburige Vouziers wordt nog steeds bezocht. Frankrijk eerde zijn nationale held in 1927 postuum door de Open Franse Tenniskampioenschappen naar hem te vernoemen.

Het grand slam toernooi op het Parijse Roland Garros staat de komende weken overigens extra in de belangstelling nu dezer dagen bekend werd dat er gesjoemeld wordt met tennis uitslagen. De afgelopen vijf jaar zouden 45 partijen op de grote toernooien verdacht zijn en wellicht verkocht om in het wedcircuit grote bedragen te kunnen opstrijken. Dat melden twee Britse oud-politiemensen die eerder grote fraudes met weddenschappen bij cricket en paardenraces hebben ontdekt.
Na de schorsing van een Russische en vijf Italiaanse tennissers vorig jaar, verdacht van het manipuleren van uitslagen, worden nu maatregelen genomen om het gedrag van toeschouwers rond de grote toernooien te observeren. Dat gebeurde al in Australië, nu is Parijs aan de beurt. Zo worden draagbare computers op de tribunes verboden en wordt gelet op bezoekers die mogelijk met mobiele telefoons wedden op partijen die aan de gang zijn.


Faire un pari à Paris wordt dus al snel verdacht...

Ch'ti

Ga deze zomer vooral even langs Bergues, een dorpje in het noorden, 15 km van de Belgische grens en 9 km van het strand bij Duinkerken. Je zult er niet alleen zijn, want Bergues is de bron van een hype zoals Frankrijk er niet veel gekend heeft.

.. rondleiding in Bergues langs filmlocaties..

Oorzaak is een film die in het dorp is opgenomen en sinds eind februari alle records breekt. Nu al de best bezochte Franstalige film ooit, deze week wordt de drempel van 20 miljoen betalende bezoekers genomen en hij draait nog steeds in meer dan 600 bioscopen. Nog een paar weken en het absolute record van de Amerikaanse blockbuster Titanic (20,7 miljoen) is geschiedenis. De productie heeft € 11 miljoen gekost, maar gaat naar verwachting 250 miljoen opleveren.

Bienvenue chez les Ch'tis is gemaakt door de populaire komiek Danny Boon en hij speelt er als anti-held zelf een hoofdrol in. De film maakt korte metten met vooroordelen over het noorden en zet er nostalgie naar het Frankrijk van ooit voor in de plaats. Het is het verhaal van een postbode uit het zuiden (Kad Merad) die door zijn baas naar Picardië wordt gestuurd en, nadat hij het typische accent ch'ti begrijpt, mensen leert kennen die hun hart openen voor een vreemdeling. De noorderlingen blijken erg mee te vallen en het is er ook niet zo koud. Hij wordt dikke vriend van zijn collega (Danny Boon), leert friet met frikandel eten en gaat ch’ti praten. Een goed einde is verzekerd en 20 miljoen Fransen weten nu dat de Ch’tis, zoals de regionale bewoners heten, hele vriendelijke en innemende mensen zijn.

Ch'ti is een dialect waarvan de officiële naam Picard is. Het woord chti of chtimi zou in Wereldoorlog 1 zijn gebruikt door de poilus, Franse soldaten die het leerden op het slagveld in Noord-Frankrijk. Het woord kwam voort uit de dialoog: “Ch’est ti ? Ch’est mi” (Ben jij dat? Ja dat ben ik.).

Alle kranten en weekbladen proberen nu te doorgronden wat het succes van de film is. Want de Ch'tis worden neergezet als boeren, ze drinken, zijn luidruchtig, praten als een idioot en lijken in de jaren vijftig te leven. Het is een Frankrijk zonder allochtonen, een Frankrijk dat niet bestaat en nooit bestaan heeft maar kennelijk wel in het collectieve geheugen leeft. Danny Boon prikt recht in de behoefte aan vroegere zekerheden in een tijd waarin het leven volgens France d'en bas bedreigd wordt door mondialisering en verharding.

Danny Boon (links) en Kad Merad

Een film over een dorpje zonder geweld, werkloosheid, smerigheid of racisme en over mensen die met weinig tevreden zijn. Een ideaal Gallisch dorpje dat zich net als Asterix en Obelix verzet tegen de boze buitenwereld. En waar veel gelachen wordt.
Een dorpje dat helaas buiten de bioscoop niet te vinden is, ook niet in Bergues.

Henri Cartier-Bresson

Fotograaf Henri Cartier-Bresson had al vroeg één doel voor ogen: "Ik was vastbesloten om het leven vast te leggen." Als kind raakte hij gefascineerd door de schilderkunst en volgde daarvoor ook een opleiding. Maar nadat hij in 1931 als 23-jarige was hersteld van zwarte koorts, opgelopen tijdens een verblijf in Afrika, maakte hij kennis met fotografie.
"Plotseling begreep ik dat een foto de eeuwigheid in een seconde kon stilzetten." In Marseille kocht hij een kleine Leica met een simpele 50 mm lens en liep de hele dag over straat, gespannen en klaar om af te drukken.

Hij trok Europa in, bezocht Berlijn, Brussel, Warschau, Praag, Budapest en Madrid en had een jaar later al zijn eerste tentoonsteling in New York. In de roerige jaren dertig werkte hij freelance, bezocht Spanje in de burgeroorlog, deed filmervaring op bij de Franse regisseur Renoir en maakte een aantal documentaire fotoboeken met thema's over actuele onderwerpen vanuit een links, soms communistisch perspectief.

Na het uitbreken van Wereldoorlog 2 deed hij als fotograaf dienst in het Franse leger, was 35 maanden krijgsgevangen maar wist te ontvluchten. Hij vond zijn begraven Leica terug in een weiland in de Vogezen. Tot het einde van de oorlog was hij actief in het verzet en gedurende bijna vijf jaar als fotograaf onzichtbaar. In de veronderstelling dat hij niet meer leefde, organiseerde het Museum of Modern Art in New York in 1946 zelfs een postume expositie. Cartier-Bresson zelf was toen volop aan het werk en zocht veel contact met andere fotografen.

Samen met zijn Spaanse collega Robert Capa en anderen richtte hij in 1947 het fameuze fotopersbureau Magnum op. Het bracht hem over de hele wereld als getuige van belangrijke gebeurtenissen. Het meest ingrijpend was de moord op de Indiase leider Mahatma Ghandi, direct nadat Cartier-Bresson een gesprek met de geweldloze strijder had gevoerd. De opnamen op diens strerfbed werden wereldberoemd.
Dat gebeurde ook met een indringende reportage over filmactrice Marilyn Monroe tijdens haar laatste film The Misfits, kort voor haar raadselachtige dood. Hij kreeg het bovendien voor elkaar als eerste westerse fotojournalist een bezoek te brengen aan de naoorlogse Sovjet-Unie en maakte van dichtbij de Maoïstische revolutie in China mee.

In zijn boek The Decisive Moment probeert hij de essentie van fotografie te benoemen: een moment bevriezen waarin alles klopt en op z'n plaats staat. Zijn vermogen om alledaagse dingen in een fractie van een seconde vast leggen en eeuwigheidswaarde te geven was ongeëvenaard. Zonder geknoei in een donkere kamer achteraf, het moest direct raak zijn, bijsnijden was taboe.

In augustus 2004 sloot Henri Cartier-Bresson, 95 jaar oud, in het Zuid-Franse Céreste voor het laatst de ogen die zoveel bijzonders hebben achtergelaten. Beelden die velen herkennen maar slechts zelden als zijn creatie.

Henri Cartier-Bresson - Berlijnse Muur 1963

Vogel

Je kunt ongelofelijk jaloers zijn op een vogel. Sinds de voorouder van de mens uit z'n boom is geklauterd, is de maximale hoogte vanwaaruit hij de wereld kan aanschouwen in al die duizenden jaren toch niet veel verder gekomen dan net twee meter. Met die lengte ben je bovendien nog een grote uitzondering, waardoor je niet eens in een standaard hotelbed past. Je moet het dus doen met een vrij beperkte blik op de wereld, die bovendien zo vol is geworden dat je meestal uitsluitend soortgenoten waarneemt. Die net als jij pogen die blik te verruimen en daarvoor steeds vaker ondagelijkse toeren uit moeten halen.

Op eigen kracht en zelfs zonder extra zuurstof heeft een klein aantal menselijke lichamen grote hoogten weten te bereiken. De eersten in die categorie waren een Nieuw-Zeelandse avonturier en zijn Tibetaanse Sherpa-helper. Inmiddels is de top van de Mount Everest doelwit geworden voor propaganda en pub en kunnen we live getuige zijn van idioterie als het ontsteken van een olympische fakkel of, erger, de promotie van een nieuwe bling-bling zonnebril.

Wil je hoger, dan brengt Ryanair of vergelijkbare low-budget types je voor een prikkie naar 10 kilometer. Je moet dan nog wel een uitgelezen raamplekje bevechten, ander zie je de hele tocht slechts een irritant onbeweeglijk stuk van een vleugel. De nieuwste rage is met een ballon naar de stratosfeer en daar met een lapje kunststof als flinterdunne grens tussen het hemelse en aardse uit het mandje stappen. Om je tijdelijk een vogel te wanen en te genieten van een onuitsprekelijk zicht op een wereld, die helaas na een bloedstollende afdaling weer overvol met volk blijkt te zijn.

Een niet onaangenaam alternatief is de hausse aan boeken vol unieke luchtfoto's. Of de digitale variant op internetsites of dvd. Veelal gesponsord door natuurorganisaties of dikke bedrijven die in hun imagodrift nog een kwastje groen ontberen. Kijk en geniet of huiver. Al naar gelang de onuitsprekelijke schoonheid of intense lelijkheid die een grote schare luchtfotografen via hun objectief over ons uitstrooien.

Yan Arthus Bertrand - onderwater flora in de Loire bij Digoin

Een boeiend Frans voorbeeld is het werk van Yan Arthus Bertrand, die op zijn site bij elke opname uitvoerig informatie verstrekt en getuigt van een bezorgde ecologische visie. Zijn kijk van boven stemt tot nadenken en maakt je nog jaloerser op zeemeeuw, leeuwerik of zelfs de mus.

Yan Arthus Bertrand - autokerkhof bij St.Brieuc Bretagne

Heldinnen

Vrouwen hebben in de Franse geschiedenis vaak een belangrijke rol gespeeld, al was het maar om de driften van al te opgewonden heersers in toom te houden. Maîtresses voor het hof en ander adellijk gerief werden voor dat doel geronseld door bekwame dames, die zelf meestal een aardige carrière achter de vermoeide rug hadden. Zeg maar een escortbureau avant la lettre.
Toch levert de historie ook boeiende vrouwen die op eigen kracht de annalen hebben gehaald.

Zoals Cathérine Ségurane, wasvrouw en heldin van Nice. In augustus 1543 werd die stad, die toen bij het onafhankelijke Savoye hoorde, belegerd door de Turken. Omdat er in Nice geen troepen aanwezig waren nam Cathérine, gewapend met een wasplank, de leiding van het verzet. Zij deed dat op een wel heel ongebruikelijke manier. Tijdens een aanval van de Turkse soldaten klom ze op de stadsmuur en toonde aan de verbijsterde moslims haar geheel ontblote derrière. Het verhaal wil dat de vijand massaal op de vlucht ging, overweldigd door de aanblik van het geheime wapen. De overlevering schijnt historisch niet helemaal 100% te zijn, maar blijft niettemin prikkelend.

Moedig maar tegelijk triest is de geschiedenis van Charlotte Corday, aanhangster van de Girondins tijdens de Franse revolutie met een pesthekel aan de baas van de Jacobins, de gehate tegenstanders. Deze Jean-Paul Marat had de lugubere klus om dodenlijsten op te stellen van vijanden van de revolutie. Hij ging zo in zijn werk op dat er weinig onderscheid meer was tussen schuld en onschuld. Aan een vriend schreef hij 'Vijf- of zeshonderd afgesneden koppen verzekeren je rust, vrijheid en geluk'. Mooie Charlotte doodde Marat op 13 juli 1793 met 39 messteken terwijl hij in bad lag. Ze heeft er niet lang van mogen genieten. Drie dagen later verloor zij zelf in Parijs het hoofd onder de valbijl.

Gaby Deslys was bij het grote publiek vooral bekend als danseres in cabarets. Beroemd werd ze rond 1910 door de eerste striptease in een Parijse music-hall, een nummer waarmee ze ook op Broadway in New York sensatie had verwekt. Blonde Gaby werd schatrijk door zich avond aan avond te ontkleden, trad overal in Europa op en was zelfs enige tijd intiem met de Portugese koning Manuel II. Op het hoogtepunt van haar roem stierf ze in 1920 door een longontsteking. Haar hele vermogen liet ze na aan de armenzorg in haar geboortestad Marseille.
Pas ver na haar dood werd bekend dat ze voor en tijdens Wereldoorlog 2 geheim agente was geweest voor de Franse regering. Het maakte de postume heldin dubbel geliefd.

Cannes

Vandaag begint het jaarlijkse paraderen van aankomende sterretjes op de Boulevard de la Croisette in Cannes. Op het strand jagen de paparazzi op de zoveelste blote borst, want de bladen moeten vol. De echte sterren van het 61e Festival de Cannes vertonen zich zelden in het publiek. De meesten laten zich in geblindeerde limo's tot voor de rode loper rijden, kijken minzaam naar de camera's en na een terloops handgebaar naar het kwijlende publiek schuiven ze binnen aan voor een nip van de Dom Pérignon.

De eerste film van het festival is vaak kandidaat voor de hoofdprijs, de begeerde Palme d'Or. Vanavond is dat Blindness, volgens kenners een donker drama van de Braziliaanse regisseur Fernando Meirelles. Hij zat dan ook in de eerste lichting die voor de trap van het Palais des Festivals werd afgeleverd.
Maar de grote klapper komt pas zondag, wanneer Indiana Jones and the Kingdom of the crystal skull van Steven Spielberg z'n première beleeft. Hoofdrolspeler Harrison Ford zal ook even langskomen.

Veertig jaar geleden, in de roerige meimaand van 1968, werd er geen enkele prijs uitgereikt. Vanaf de opening werd er door journalisten, regisseurs, acteurs en technici geruzied. Moest er uit solidariteit met opstandige studenten in Parijs nu gestaakt worden of doen we net alsof er niets aan de hand is en gaan we door met de bling-bling? De radicalen, onder leiding van regisseurs François Truffaut en Jean-Luc Godard, stookten het vuur flink op en kregen meer en meer steun. 18 mei, acht dagen na de opening, leek een keerpunt. Er werd stevig gediscussieerd, de Amerikaanse regisseur Milos Forman trok zijn inzending terug, Louis Malle en Roman Polanski stapten uit de jury en Godard noemde een buitenlandse regisseur die begon over zijn reiskosten een klootzak. De bijeenkomst eindigde in prachtige chaos, zoals dit unieke filmpje laat zien.

Die middag om 15 uur stond de vertoning van Peppermint frappé van Carlos Saura op de rol. Op het moment dat de film startte, klommen Saura en hoofdrolspeelster Geraldine Chaplin voor het scherm en riepen op tot solidariteit met de Parijse 'opstand'. De vertoning werd afgebroken en de Fransen trokken in optocht door de straten van Cannes.

De volgende ochtend liet de patron van het festival, Robert Favre Le Bret, het doek definitief zakken. Het festival was voorbij, zonder winnaars. En gezien de afloop in Parijs alleen met verliezers.