Georges Méliès

Niet alles is Hollywood wat de klok slaat, al hebben yanks de pretentie dat film en USA ongeveer hetzelfde is. In een land waar je als B-acteur zelfs president kunt worden ook niet zo vreemd. Fransen zijn minstens zo naar binnen gericht, maar wat betreft bewegend beeld hebben ze terecht een paar grote namen in het collectief geheugen. Zoals Georges Méliès, voorzien van het trotse etiket le veritable créateur du septième art. En tijdgenoot van de gebroeders Lumière, uitvinders van de filmcamera.

1861, Georges ziet in Parijs het eerste licht waarmee hij later zo vaak gaat experimenteren. Er zit wat geld in de familie en in 1888 wordt hij eigenaar van het theater Robert Houdin, genoemd naar de onvergetelijke verdwijnkunstenaar. Hij organiseert er zijn grande illusions, een grote passie.
In 1895 ziet hij de eerste film van de Parijse broers Lumière, beelden van een trein in een station. Zelf geen onverdienstelijk amateur goochelaar, ziet Méliès al bij die eerste kennismaking met het nieuwe medium ongekende mogelijkheden. Hij koopt in Londen apparatuur, richt productiebedrijf Star Film op en wordt de belangrijkste concurrent van de Lumières. Waar de gebroeders cameramensen over de hele wereld sturen om werkelijkheid te filmen, creëert Méliès zelf een wereld en verheft in enkele jaren het ambachtelijke filmen tot de zevende kunst.

Met nieuwe trucages en speciale effecten brengt hij illusies op het witte doek die het publiek verbijsteren. Boeken van Jules Verne, zelf meester in geschreven onwerkelijkheid, worden door Méliès in filmtaal gezet. Le voyage dans la lune uit 1902 hier de laatste 8 bewaarde minuten) en Vingt mille lieues sous les mers worden nu nog gezien als oorsprong van de cinematografie en zijn over de hele wereld gegaan.

Uitvinder, decorateur, scenarist, dichter, acteur (speelt in bijna alle films mee) en onvermoeibare regisseur (boven). Hij ontwikkelt filmsets, creëert locaties en leidt acteurs in meer dan 500 films over sprookjes, science-fiction, avonturen en historische spektakelstukken. Reizen door het onmogelijke, noemt hij ze zelf. Voor zijn rusteloze camera's bouwt hij de eerste filmstudio in Montreuil bij de hoofdstad.

In mei 1913 eindigt zijn film. Georges verliest zijn vrouw, blijft met twee kinderen achter en het geld is op. Zijn theater wordt in 1914, het eerste oorlogsjaar, door de politie gesloten. Uiteindelijk moet hij zijn bezittingen verkopen. Filmblikken komen bij opkopers terecht en de meesten verdwijnen voorgoed. Zelf verbrandt hij zijn eigen collectie in een vlaag van woede.

Vele jaren later wordt het genie van de anticipation, zoals Fransen science fiction noemen, door de redacteur van een filmblad teruggevonden. Samen met een nieuwe echtgenote, voormalig actrice in zijn films, is hij uitbater van een snoep- en speelgoedwinkel in Gare de Montparnasse. Méliès krijgt eerherstel, ontvangt het Légion d'honneur in 1931 en mag zijn laatste jaren doorbrengen in een rusthuis van de Mutuelle du Cinéma op het Chateau d'Orly.

In 1938 valt zijn projector voorgoed stil. Zoals vele grote Franse kunstenaars rust hij op het Parijse kerkhof Père-Lachaise.

Venceslas

Vandaag was het in Frankrijk de naamdag van Saint Venceslas (rechts). Vrijwel alle 365 dagen van het jaar hebben een persoonsnaam, veelal  afkomstig uit het rijke roomse leven. Een niet gering aantal Fransen is dan ook vernoemd naar al dan niet heilig verklaarde types uit het verleden.
Zodat je met een beetje pech jarig bent tegelijk met duizenden anderen van die naam.

Om precies te weten om wie het elke dag gaat, raadpleeg je een willekeurige kalender. Ongetwijfeld de meest gebruikte is die van de pompiers.

Met plaatje van het complete belendende korps. Half december aangereikt door de locale spuitgast in ruil voor een bijdrage aan de kantinepot van de naburige kazerne. En omdat je nooit weet hoezeer je de steun van deze stoere strijders nodig zult  hebben, betaalt toute la France grif mee aan het dagelijkse brandweermenu.

Nog even Venceslas.  Een naam die sinds 1940 nog maar 7 keer door een (kennelijk overspannen) vader bij de plaatselijke mairie is gedropt als etiket voor zijn pasgeboren dreumes. Zeldzaam dus, om precies te zijn op plaats 3181 op de lijst van meest voorkomende Franse voornamen.

De echte Venceslas had niks met Frankrijk. Was in de 10e eeuw hertog van Bohemen, in een Engels kerstliedje nog bekend als de Good King Wenceslas. Een vroom en deugdzaam man, zoals dat heet. Hij werd in 935 op de trappen van de kerk in Stará Boleslav (Tsjechië) in opdracht van zijn boze broer vermoord en in stukken gehakt.

Restanten nog te zien in de Sint Vitus kathedraal in Praag.

Koninkrijk

Twee families zijn nog steeds op jacht naar de inmiddels zwaar vermolmde en wrakke Franse troon. Hoewel sinds 1870 onafgebroken een republiek, houden erfgenamen van de Bourbons en het huis Orléans de moed erin. Frankrijk heeft het per slot van rekening eerder gepresteerd. Niet lang na de bloedig verworven Eerste Republiek zet Napoleon Bonaparte de keizerskroon eigenhandig op de kruin. Na zijn gedwongen opstappen gedogen les citoyens nog twee koningen uit de stal Bourbon, maar in 1830 zijn ze Charles X toch zat. Gek genoeg benoemt het parlement dan geen president, maar een nieuwe koning. Wel van een ander merk, Louis Philippe, de enige vorst van het huis Orléans.

In 1848 is het weer raak. De derde revolutie in 50 jaar. Deze Februari-revolutie verwekt de Tweede Republiek, met een neefje van Napoleon als staatshoofd. Dat is natuurlijk vragen om moeilijkheden en jawel, in 1852 besluit Louis Napoleon aan het einde van zijn vierjarige mandaat dat er maar een staatsgreep moet komen. Keizertje spelen is leuker dan het gedoe met een parlement. Hij roept het Second Empire uit en noemt zich voortaan Napoleon III.

Na de Duitse oorlogsverklaring in juli 1870 duurt het nog twee maanden voordat neef zijn keizerlijke spullen weer moet inleveren. In februari 1872 wordt na de nederlaag tegen Duitsland de Derde Republiek uitgeroepen.
Na Wereldoorlog II volgt in 1947 de Vierde en Charles de Gaulle plakt in 1959 eigenhandig het etiket Vijfde Republiek op Marianne. De houdbaarheidsdatum daarvan is nog niet verstreken, maar met de aspiraties van Sarkozy weet je 't maar nooit.

Intussen lopen de Bourbons en Orleáns zich nog steeds warm. Huidige kandidaat voor het Bourbon-team is (links) de 36-jarige célébrité Louis XX duc d'Anjou, lid van de Spaanse tak waaruit ook koning Juan Carlos stamt. Nog even is zijn tegenstander de ruim 40 jaar oudere Henri VII comte de Paris, de hoop van Orléans. Die steeds sterker de hete adem van drie zoons in zijn nek voelt.













De bladen zijn er blij mee...

Le Camargue

Ben je niet zwaarder dan 450 kilo, schofthoogte net 1,47 m en een grijs-witte vacht, dan behoor je vrijwel zeker tot één der oudste rassen ter wereld. Je stamboom gaat terug tot de duisternis van het verleden, al zijn er lijnen naar arabische en keltische voorouders. Ook de familie Prewalsky laat zich gelden. Je skelet lijkt op prehistorische voorgangers die bij Solutré in Bourgogne zijn gevonden. Vochtig, moerassig laagland zoals rivierdelta's, daar voel je je thuis. Je hebt een haat-liefde verhouding met zwarte stieren. Moedig, een zacht karakter, niet veeleisend, levendig en alert, makkelijk met het zadel, bestand tegen slecht weer en een geweldig uithoudingsvermogen. Dat zeggen ze over jou. Ze noemen je Le Camargue.

De witte paarden uit de Rhône-delta waren al bekend bij zeevaarders uit Fenicië die ruim voor de jaartelling zo'n beetje alle kusten van de Méditerranée afstruinden. Ook de Romeinse veldheer Julius Caesar noemt ze in rapporten en zou het fokken van het ras hebben bevorderd. De Camisards, protestantse opstandelingen in de Cévennes, gebruikten ze bij hun acties. Keizer Napoléon Bonaparte verspeelde ontelbare schimmels in zijn Grande Armée en de viervoeters hebben letterlijk bergen werk verzet bij het graven van het Suezkanaal.

In de driehoek Montpellier, Tarascon en Fos vinden we de meeste extensieve fokkerijen van het Camargue-ras. Op die manades, vooral in de Camargue zelf, leven ze in weer en wind en volle vrijheid. In een gebied van minstens 20 hectare en gemiddeld niet meer dan twee volwassen dieren per hectare. Dat zijn enkele van de strikte regels die de organisatie van fokkers heeft opgesteld en waaraan een manade moet voldoen om de raskenmerken te waarborgen.

Manades fokken ook de kleine Camargue-stier. Het is een ideale combinatie. Le Camargue is bij uitstek een betrouwbare partner van de gardian bij het werken met stieren. Snel, wendbaar en dominant, met een natuurlijk overwicht op de taureaux. Ook tijdens een abrivado zie je dat ze niet beducht zijn voor stieren.Het voortbestaan van het ras is door de organisatie van fokkers verzekerd. Er moeten bij een manade altijd minimaal vier 'beschikbare' merries zijn voor de voorplanting. Je zou nog jaloers worden ....

De Cassini ’s

Meer een titel voor een circus-act, want ook de bakermat van de familie Cassini lag in Italië. Toch mag Frankrijk met recht de werken van de Cassini’s tot het eigen domein rekenen. Astronoom Cassini I werd in een klein dorpje bij San Remo geboren, maar Giovanni Domenico ging in 1671 verder door het leven als Jean-Dominique na zijn benoeming tot directeur van het Oberservatoire de Paris. Daar ontdekte hij de verschillende ringen en manen van planeet Saturnus.

Zes jaar later, Jean-Dominique (rechts) was inmiddels tot Fransman genaturaliseerd, werd Cassini II geboren. Met de paplepel werd astronomie de kleine Jacques ingegoten, want de familie woonde in de sterrenwacht. Ook voor hem was Saturnus de favoriete plek aan de nachtelijke hemel en in 1706 volgde hij pa op. Zijn bijdrage aan de wetenschap was het schema van de omlopen van de manen van de beringde planeet.

César-François, zoon van Jacques, was behalve astronoom ook cartograaf. Cassini III (ook weer baas bij de Parijse sterrenwacht) ging echter vooral de geschiedenis in als maker van de grote klassieke topografische kaart van Frankrijk.

Deze Carte de Cassini, bestaande uit 181 zeer gedetailleerde bladen, werd vanaf 1744 uitgegeven door de Académie des Sciences. De maker heeft de laatste exemplaren zelf niet meer gezien. Zijn zoon Jean-Dominique (Cassini IV) rondde het karwei in 1793 af.

Meer hemelbestormende Cassini’s leverde Frankrijk niet.
Hun faam duurt echter voort in de ruimte. In 1997 lanceerde de NASA de Cassini-ruimtesonde (genoemd naar Giovanni), die na een lange reis in juli 2004 Saturnus bereikte.
Die Cassini blijft nog lang actief dankzij een kleine kernreactor aan boord.

Morbihan

Reizen in Frankrijk is ook een tocht door je eigen verleden. Een paar dagen Morbihan langs ooit bezochte dranklokalen waar je de eerste cidre dronk. En de toen nog betaalbare eetgelegenheden. Maar ook een dejá vu van vergezichten, witgewassen dorpspleinen en strenge grauwgrijze godshuizen. Vastgeroest in de herinnering komt de geur van Bretagne weer bedwelmend boven. De zilte neus, om 't in wijnspraak te zeggen. Bij laag water tussen de achterblijvers van de vloed zoeken naar een maaltje coques of wat verdwaalde oesters. De overweldigende aanblik van honderden meters drooggevallen zeebodem. Met de zekerheid dat 't een paar uur later weer verdwijnt onder eindeloze deining van de oceaan. Getijdenspel, het blijft een wonder.

Eigen verleden is soms mooier dan de werkelijkheid. Zoals de prehistorische vindplaats bij Locmariaquer. Een verzameling 6500 jaar oude megalithische grafresten van lang uitgestorven krachtpatsers. Want hoe krijg je anders een 20 meter hoge menhir van 350 ton recht overeind? De eeuwen hebben hem doen omvallen. Of misschien middeleeuwse bricoleurs die wat bouwmateriaal nodig hadden.
Dertig jaar geleden een gratis plek die je fantasie prikkelde hoe 't ooit was. Nu een omheinde toiletruimte annex ansichtkaartenkiosk van een ontstellende treurigheid en bewaakt door dito volstrekt ongeïnteresseerde vrouwelijke cipiers. Nergens aankomen en betalen, is 't kortaf.
Dat doe je, om verderop te zien dat er geen spaan fantasie meer nodig is. Iemand heeft het onzalige idee gekregen het geheel om te bouwen zoals 't volgens hem/haar ooit geweest zou moeten zijn. Omhooggevallen ambtenaar met niet afgemaakte ambachtschool en twee danslessen. Geen benul dat je met je fikken van archeologische vindplaatsen moet afblijven. Niks meer aan. Alles netjes aangeveegd, bordje er bij en op de paden blijven!

Ook de Alignements de Carnac (boven) zijn nu voorzien van kilometers hekwerk met vervaarlijke waarschuwingen. Alsof je zo maar even die joekels uit de grond trekt om thuis je tuintje te versieren. Gelukkig mag je er buiten het seizoen voor niks doorheen lopen, vol onbegrip wat die lange rijen stenen precies betekenen. 2934 stuks, verdeeld over drie locaties. Je hebt geen idee, maar bent niet alleen. Ook de wetenschap heeft nog steeds geen antwoord.

Met Asterix en Obelix in het achterhoofd blijf je met een mooie fles Muscadet hangen bij hèle lange tafels vol prachtige Bretonse Fruits de Mer.
De allerbeste daar aan de Golfe de Morbihan...

Nunc est bibendum

Patrimoine

Dit weekend kun je niet om het erfgoed heen. Ook Frankrijk doet mee aan de 27e Journées Européennes du patrimoine. Bedoeld om mensen uit huis te krijgen voor een uurtje of wat gratis cultuur. 15.000 historische locaties in het hele land staan open, met als thema dit jaar grote namen uit de geschiedenis.

Parijs is natuurlijk het middelpunt van het heelal. Alle 20 arrondissementen hebben een overladen programma, zodat je de wijk niet uithoeft.

Doe je dat wel, dan ontloop je het erfgoed niet. Want ook de 110-jarige Parijse Metro is als historisch monument in de lijst opgenomen. Niet alleen de nog overgebleven jugendstil ingangen van architct Hector Guimard, ook verschillende ondergondse stations behoren tot het patrimoine. Beetje jammer wel dat het een Belg was, baron Edouard Empain, die de metro heeft gebouwd.

Wil je liever niet de deur uit om de honderdduizenden cultuurzoekers niet in de weg te lopen? Stap dan in de virtuele wereld. Op deze site van het Ministère de la Culture et de la Communication treed je, alleen in aanwezigheid van je eigen muis, binnen in de multimediale werkelijkheid. Van de eigen werkplek van minister Frédéric Mitterand in het historische Palais-Royal, via de préhistorische grotten van Lascaux en de archeologische onderwaterwereld bij Saint-Malo tot een 3D-presentatie van het Petit Trianon, het paleisje van de tragische koningin Marie Antoinette.

Ook na het weekend of desnoods midden in de nacht mét muis te bezoeken.

Vieux Port

Een Oude Haven bestaat alleen bij de gratie van een nieuwe. Zowat de gehele westkant van Marseille bestaat dus uit moderne havenactiviteiten, met als bovenmaatse blikvangers de ferries naar de Afrikaanse kust en Corsica. Maar ook zonder die eigentijdse tegenhanger mag je de kleine haven in het hart van de stad met recht een Vieux Port noemen. Al 600 jaar vóór de jaartelling landden er de eerste Griekse immigranten uit de havenstad Phocaea (nu Foça in Turkije) in een calanque die de naam Lacydon kreeg. Die natuurlijke inham van de Méditerrannée week toen nauwelijks af van de vorm die de bekendste haven van Frankrijk nu heeft.

Die eerste Grieken vestigden zich aan de noordoever van de inham. Daar, achter het monumentale gebouw van de Bourse, zijn nog restanten te zien van de alleerste Port Antique in de Jardin des Vestiges. Ondermeer van een 180 m lange kademuur  uit de Romeinse periode met trappen waarlangs goederen werden gelost.Vondsten van vaatwerk en delen van een 23 meter lang vaartuig zijn te zien in het Musée d’Histoire.

De Griekse stichters van Massalia, de oudste stad van Frankrijk, zochten in later eeuwen toenadering tot Rome tegen de dreiging van Hannibal's Carthago aan de Afrikaanse kust. Economische en culturele welvaart waren het resultaat van deze samenwerking. Daaraan maakte Julius Caesar in 49 een resoluut einde door zijn belegering en inname van de stad in de burgeroorlog met rivaal Pompeius. De naam werd veranderd in Massilia en Narbonne en Arles zouden tijdens de Romeinse eeuwen de stad voorbij streven.

Anno 2010 zijn de rollen omgekeerd en is Marseille gezegend met een commercieel florisante opening naar zee, veel wetenschappelijk onderzoek, drie universiteiten, de herinnering aan Zidane, baanbrekende mode en kunst, dagelijks verse sardines en door de TGV slechts drie uur verwijderd van grote broer Parijs.

En de Vieux Port als toeristische topattractie met kilometers terrassen.
De buitenlanders aan de westzijde. Met vriendelijke en vaak Engels sprekende bediening, plus de onvermijdelijke Oosteuropese muzikanten.
Aan de overkant les Marseillais zelf. Van modieus trendy tot luidruchtig Ultra, de bloedfanatieke supporters van Olympique Marseille.

Met overal de enige ware bouillabaisse hors catégorie op de kaart.
Zeggen ze zelf.

20 maanden

Grote gebeurtenissen werpen hun schaduw vooruit. Dus beginnen Franse media te speculeren over de volgende presidentsverkiezingen in 2012. Nog 20 maanden te gaan, maar de eerste peilingen zijn daar.

Hier (nog) geen Wilderiaanse taferelen en ultra-rechts lijkt de verbrokkeling nabij na het afscheid van nestor Le Penn als kandidaat. Dus gaat het traditioneel tussen regerend droite en hoopvol gauche.

Op rechts wordt naar een echte kopman gezocht. Duidelijk is dat Nicolas Sarkozy in nauwe schoentjes zit. Zijn populariteit is gedaald tot 15%, net zoveel als oud-minister en aartsvijand Dominique de Villepin die nog maar net in training is. Beiden (rechts) zijn bovendien in juridisch gevecht over de affaire Clearstream.
Premier François Fillon hijgt met 13% net achter de koplopers, maar moet het van zijn eindsprint hebben. Veel andere rechtse rakkers, waaronder oud-premier Alain Juppé, volgen op achterstand maar geven nog lang niet op. Troost voor Sarko: sinds 1974 koos rechts de zittende president altijd als eerste kandidaat.

Links staat er heel wat beter voor. Daar gaat het slechts om twee éléphants, zoals partijbonzen hier worden neergezet. Dominique Strauss-Kahn, oud-minister en hoogleraar economie, haalt nu 54%. De huidige baas van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) gaat bijna schouder aan schouder met Martine Aubry, partijvoorzitster en burgemeester van Lille (50%). De rest op links lijkt zich te schikken in een knechtenrol.

Maar net als in de Tour de France roept iedereen voorzichtig: Parijs is nog ver…

Geschiedenishuis

Anderhalf jaar na de aankondiging komt het Maison de l’Histoire de France dan toch onder de pannen. Na eindeloos getouwtrek over de definitieve locatie van zijn stokpaardje heeft Sarkozy zelf de knoop doorgehakt. De Archives Nationales in Parijs (boven) kunnen zich opmaken het prestigieuze project te gaan herbergen. Niks spreiding van cultuur dus, zelfs het plannetje van Vincennes om desnoods te kiezen voor een plek in Grand Paris kon geen genade vinden.

Om ruimte te krijgen in de panden van het nationale archief aan de Rue des Francs-Bourgeois (3ème) moet een groot deel van spullen en mensen verhuizen naar elders, zodat 10.000 m2 vrijkomt voor de Franse geschiedenis.
Negen regionale musea komen dan ook onder de parapluie van Parijs: prehistorie in Les-Eyzies-de-Tayac (rechts), archeologie in Saint-Germain-en-Laye, middeleeuwen in Cluny, renaissance in Ecouen, de historische collecties in de kastelen van Pau, Fontainebleau en Malmaison, het museum van Compiègne (Second Empire 1852-1870) en de militaire geschiedenis in de Parijse Invalides.

Eind volgend jaar moet cultuurminister Frédéric Mitterand een eerste expositie klaar hebben en het hele project moet ergens in 2015 afgerond zijn. Kosten € 80 miljoen.

De vakbonden hebben ook zo hun historisch besef en zijn, zoals vrijwel altijd bij plannen uit Parijs, en colère.

Le Big Mac

Het Britse magazine The Economist volgt jaarlijks de de economische ontwikkelingen via de BigMac Index. De prijs van de wereldwijd verkochte snack van 220 gram en 600 calorieën staat dan voor een mandje producten (vlees, brood, sla maar ook arbeid en energie). In juni dit jaar kostte de oer-hamburger in geboorteland USA $ 3,73. Omgerekend betaal je voor een BigMac  in de 'rijke' Europese Unie 4,33 en in Zwitserland zelfs 6,19. In de meeste van de 119 landen waar McDonald's actief is, zijn de twee plakken gehakte koe, brood met sesamzaad, geheime saus, sla, kaas, augurk en ui goedkoper. Met een kleine beurs moet je wel even naar Hong Kong. Daar 'geniet' je al voor 1,90 van de Amerikaanse droom.

Broertjes Richard en Maurice McDonald openen in 1940 het Barbeque Restaurant Airdrome (links) in San Bernardino (California). De hotdogs worden buiten door kortgerokte meiden geserveerd aan automobilisten. In 1948 volgt de eerste hamburgertent. Zeven jaar later brengt melkboer Ray Kroc hen op het idee om filialen met zetbazen te openen. Ray blijft in de keuken van de broertjes kijken en neemt een paar jaar later zelf de boel over voor 2,5 miljoen dollar. Canada wordt in 1967 als eerste veroverd, de wereld volgt snel.

De eerste Franse MacDo wordt in 1979 in Strasbourg geopend. Een rechtstreekse aanval op de vastgeroeste culinaire traditie. Protest tegen èn gejuich vóór fastfood gaan gelijk op. Zo is het gebleven. In 1992 krijgt Le Bic Mac op de Parijse tentoonstelling Objets du Siècle een ereplaats als icoon van de 20e eeuw. Maar acht jaar later valt een dode bij een aanslag door tegenstanders van de Amerikaanse way-of-life op een MacDo in Bretagne. Activist, anti-globalist en latere presidentskandidaat José Bové wordt veroordeeld voor het vernielen van een filiaal in aanbouw in Millau door in 1999 een trekker naar binnen te rijden.
Intussen zijn 1160 Franse vestigingen met 58.000 mensen in bedrijf waar elke dag 1,7 miljoen klanten binnen lopen of rijden. Goed voor een omzet rond 3,6 miljard euro per jaar.

Jaarlijks verlaten 900 miljoen BicMacs over de hele wereld de bijna 32.000 vestigingen. Maar berichten over fout voedsel, slecht personeelsbeleid, kaalslag van bossen voor productie van veevoeder blijven verschijnen. De bosses in de USA spenderen miljarden dollars om het niet zo fraaie imago bij te spijkeren. Echte liefhebbers zal het worst zijn. En morgen wordt ergens wel weer een nieuwe MacDo geopend.

McDonald's is niet te stoppen.
Maar een Michelin-ster zal er nooit vallen ....

Persvrijheid

Vanaf vandaag in de Franse boekhandel: ‘Pierre & Alexandra Boulat, 100 photos pour la liberté de la presse’. Een postume hommage aan twee fotografen die eigen leven riskeerden om dat van mensen in oorlogsgebieden vast te leggen. Slachtoffers op de bekende speelterreinen van de internationale wapenindustrie. Van de westerse aanval op de Egyptische stad Port Said in 1956 (boven) tot vluchtelingen in Pakistan en Afghanistan begin deze eeuw (onder).

Pierre Boulat (overleden in 1988 op 73-jarige leeftijd) nam in 1945 de camera ter hand voor het Parijse weekblad Samedi Soir, brak door met een foto van een tornado boven Parijs en kreeg er een contract voor bij het Amerikaanse weekblad Life. Hij legde de brandhaarden van de 50-er en 60-er jaren vast en raadde dochter Alexandra af hetzelfde te gaan doen. Een raad die in de wind werd geslagen, want door haar lens zag de wereld de laatste twintig jaar schokkende gebeurtenissen in voormalig Joegoslavië, Irak, Afghanistan en Palestina. Een hersenbloeding tijdens werk in het Midden-Oosten maakte in 2007 veel te vroeg een einde aan haar 45-jarige leven.

Het boek (€ 9,90) is uitgegeven ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van Reporters sans Frontières, in 1985 in Montpellier opgericht door journalist Robert Ménard en sinds die tijd de internationale organisatie die zich inzet voor persvrijheid.

De Association Alexandra et Pierre Boulat, opgericht na de dood van Alexandra, kent elk jaar een prijs toe aan een uitzonderlijke fotojournalist.

Tot eind februari 2011 is het werk van vader en dochter ook te zien op een (gratis) expositie in het Petit Palais in Parijs.

Afval

Vorig jaar zijn er in Frankrijk 2,2 miljoen nieuwe auto’s bij gekomen. Dat lijkt veel, maar op ruim 26 miljoen huishoudens valt 't nog wel mee. Italianen en Duitsers doen het beter, vinden de fabrikanten. Bovendien wordt er dit jaar naar schatting 10% minder verkocht, dus maken ze zich wel een beetje zorgen.

Dat er desondanks steeds meer blik rondrijdt, is evident. Elk jaar verdwijnen er namelijk slechts 1,5 miljoen gebruikte karren in de pletwals (toch 2 miljoen ton afval).
Misschien dit jaar nog wat meer, omdat Parijs dokt wanneer een erg oud vehikel wordt ingeleverd. Overigens moet je dan wel weer een nieuwe kopen, want de lopende banden moeten natuurlijk blijven bewegen. Bovendien is Parijs ook nog eigenaar van zo'n band en het hemd is ook hier nader dan de rok.

De 400.000 ton banden die per jaar geproduceerd worden hebben een veel snellere doorlooptijd. Sinds 2002 moeten de fabrikanten zelf zorgen dat het ouwe rubber niet langs de straat ligt.

Niet helemaal gelukt, zo te zien...

Ovniport

Niet zomaar een rustig pleintje met zicht op zee. Dit onopvallend stukje Frankrijk is de enige officieel goedgekeurde landingsplaats ter wereld voor een OVNI, ofwel een Objet volant non identifié. In 1976 aangelegd nadat de gemeenteraad van Arès, aan de baai van Arcachon, het project van 8000 oude francs met algemene stemmen had goedgekeurd.

Buitenaardse ruimtetuigen worden op een bordje verwelkomd met Que vos atendem totjorn, volgens de locale bevolking een hartelijk welkom. Jean-Guy Perrière, de huidige maire van Arès, is niet van zins de unieke locatie voor andere doelen te bestemmen. Elk jaar trekt de Ovniport zeker 20.000 bezoekers, goed voor nering in sandwich en souvenir. Zo blijf je burgemeester.

Dezer dagen haalde Arès de wereldpers. Na 34 jaar was eindelijk een vliegend object aangetroffen, inclusief levende inhoud. De burgemeester reageerde geheel in stijl: "Il ya un monde inconnu dans cet univers dont les limites sont au-delà de notre compréhension..."

Dienstplicht

Vanouds hielden Franse koningen er een beroepsleger op na, dat vanaf 1688 zonodig werd aangevuld door regionale milities. De samenstelling daarvan, meestal door loting, was een verplichting van de lokale adel als dienstverlening aan de vorst. Tijdens de eerste revolutionare jaren aan het einde van de 18e eeuw werd de veiligheid in de steden door burgers zelf aangepakt door de vorming van de Garde Bourgoise.

Hieruit ontstond niet veel later de Garde Nationale bedoeld voor de verdediging van de piepjonge republiek.

Precies vandaag 212 jaar geleden werden alle vrijgezelle Franse mannen van 20 tot 25 jaar verplicht militaire dienstplicht te vervullen. 19 fructidor van het jaar 6, in revolutionair Frans. Toevallig ook het jaar dat de jonge legerleider Napoleon Bonaparte veel soldaten nodig had om zijn veldtocht in Egypte op poten te zetten. Tout Français est soldat et se doit à la défense de sa patrie. Het nobele principe van het verdedigen van het vaderland werd maar direct vertaald in een aanvalsoorlog.

Toen in 1813 het leger van Napoleon door zijn Russische veldtocht was gedecimeerd, moesten ook jongens van 18 er tijdelijk aan geloven.

Na Napoleons vertrek uit de politieke arena werd in 1818 het leger samengesteld uit vrijwilligers, aangevuld met dienstplichtigen die door loting werden aangewezen. De wet uit dat jaar maakte het overigens mogelijk dat rijken de dienstplicht van hun zonen konden afkopen door het betalen van een plaatsvervanger. Pas in 1905 kwam de voor iedereen verplichte dienst tot stand. Met de nodige aanpassingen en wijzigingen heeft dat tot 2001 geduurd. Sindsdien heeft ook Frankrijk een beroepsleger.

Overigens is ook de Nederlandse dienstplicht in 1810 ingevoerd door de Franse bezetter, eveneens met de mogelijkheid een remplaçant in te huren.

Escoffier

In 1898 kreeg Auguste Escoffier het idee een boekje te schrijven over zijn passion. 52 jaar oud en net ontslagen als chefkok door het peperdure en in die tijd modernste Londense Savoy-hotel. Nooit is duidelijk geworden waarom de grootmeester van de cuisine française langs de stoep is gezet. Kwaadsprekers riepen dat hij en restaurantmanager César Ritz de kas lichter hadden gemaakt. Anderen wisten zeker dat 't een platte vrouwenruzie was. Hoe dan ook, Auguste hoefde niet lang stil te zitten. Na een kort intermezzo in Rome haalde het concurrerende Carlton in Londen toptandem Escoffier-Ritz, eerder al samen in Monte Carlo en Luzern, met slaande trom binnen. Onder leiding van de Britse prins Edward trok de hele chique clientèle in hun kielzog mee. Als beloning kreeg his royal highness een speciaal gerecht Nymphes d'Aurore aangeboden. Pas veel later is hem kond gedaan dat het ordinaire kikkerbillen waren.

Escoffier, die pas als 73-jarige zijn plek achter het fornuis prijs gaf, heeft over zijn 'boekje' vier jaar gedaan. In 1902 verscheen Le Guide Culinaire en pas 83 jaar later een NL-vertaling. Alle 1024 pagina's vormen een onuitputtelijke bron voor een gourmandisch hoogtepunt. Ruim 5000 recepten, of formules zoals hij ze zelf noemde. Ontelbare praktische tips, ideeën voor bijzondere combinaties, suggesties voor garnituur bij vlees of vis. Niks verouderd, getuige lof van moderne topkoks die nog immer een buiging maken naar de zoon van de hoefsmid uit Villeneuve-Loubet, vlakbij Nice. Escoffier was juist voorvechter van de lichte keuken, korte bereiding van vis en groenten, geen gebonden sauzen.
Toujours faites simple was zijn lijfspreuk.

Zijn wortels in het Franse zuiden zijn terug te vinden, net als zijn bewondering voor bijzondere en spirituele vrouwen. Tientallen gerechten, vooral zoete desserts, zijn opgedragen aan femmes célèbres, die daarom maar wat graag een vorkje meeprikten bij de meester. De bekendste is zeker de fameuze Pêche Melba, gecreëerd voor deze fraai uitgevoerde Australische operadiva Nellie Melba.

Ook voor koningin Wilhelmina heeft Escoffier gekookt. Daaraan dankt de wereld dit eenvoudiger toetje:

Fraises Wilhelmina
Mooie grote aardbeien inweken met poedersuiker,
sinaasappelsap en kirsch.
Opdienen in een timbaal en afzonderlijk
slagroom met vanille serveren.

Auguste Escoffier, in 1928 als grote cultuurdrager benoemd tot Officier de la Légion d'Honneur, werd zeven jaar later begraven in het familiegraf in Villeneuve-Loubet. Zijn standbeeld is smetteloos wit, zoals 60 jaar lang zijn koksbuis.

Grand Blond

Frankrijk herinnert zich Laurent Fignon als de jonge Grand Blond à lunettes uit de Tour de France van 1983. Sterk afwijkend van de doorsnee stoemper in het peloton. Het leverde hem de bijnaam Le professeur.

De tweevoudig winnaar van de Tour overleed gisteren aan kanker, 50 jaar oud. Strijdbaar als in zijn beste dagen, waarin hij letterlijk zijn eigen koers reed.

Ook als commentator op de Franse tv met een niet altijd gedeelde mening. In juli, hoorbaar zwaar ziek en onder de medicijnen, nog dagelijks ophef makend met messcherpe analyses van de koers.

Helaas niet opgewassen tegen zijn laatste dodelijke tegenstander.

Adieu Laurent