Oranje

Hoewel er verschillende versies bestaan van de oorspronkelijke eerste heer van Orange, zijn historici het er wel over eens dat hij Guillaume heette. Dat komt dus mooi uit voor de toekomstige koning Willem IV van Oranje-Nassau.  Al is er geen enkele aanwijzing dat de huidige kroonprins ook maar in de verte familie zou zijn van Guillaume Cornet. Die maakt de meest betrouwbare aanspraak op de titel Comte d’Orange nadat keizer Charlemagne begin 9e eeuw het Romeinse stadje aan de Rhône (boven) tot graafschap had verheven en neefje Guillaume het liet bestieren. Overigens was deze Franse graaf een fervente moslimhater, dus is er in 12 eeuwen niet veel veranderd. Maar dat terzijde.

Het bezit van Orange, eeuwenlang ingeklemd in de pauselijke enclave Venaissin, ging in 1163 over naar de adelijke familie Baux, waarvan de macht zelfs nu nog afstraalt van de magistrale ruine van het kasteel in Baux-de-Provence. In 1181 kreeg het de status van prinsdom, maar door uitblijven van mannelijke nakomertjes ging de hele boel in 1388 over op de familie Chalon.

Prins Philibert de Chalon moest Orange in 1530 kinderloos overlaten aan zoon Reinier van zijn zuster Claude en haar echtgenoot Hendrik III van Nassau-Breda. Deze Reinier is in Nederlandse geschiedenisboekjes vrijwel onbekend omdat hij moeder beloofd had de naam René de Chalon te blijven gebruiken. Desondanks was hij (links) de eerste echte Prins van Oranje én stadhouder van Holland.
Van hem stamt de lijfspreuk Je Maintiendrai.

Pas in 1544, bij de dood van René, komt Oranje voluit onder Nederlandse vlag. Willem de Zwijger, Vader des Vaderlands, erft de titel en sindsdien zijn de nazaten (hoewel op enig moment via de vrouwelijke lijn) tot aan Willem Alexander oranje gekleurd.

Maar dan wel met een toefje Provence…

Net niet

Net weer niet deze week. De elf van Olympique Lyon werden door dit doelpunt uit de Champions League geknikkerd. Notabene door het Beierse cluppie van Louis van Gaal. De laatste strohalm voor Frankrijk werd door de Duitsers in het eigen stadion van de Lyonnais neergemaaid. Kansloos, zelfs volgens het altijd chauvinistische Franse journaille.

Het Europees clubkampioenschap is ooit aan een  Frans brein ontsproten. Gabriel Hanot, journalist bij het grote sportblad l’Équipe, bedacht in 1955 dat het tijd werd voor een Europese competitie. In feite een beetje rancuneus, want begin vijftiger jaren wonnen Engelse clubs menig vriendschappelijk toernooi en noemden zichzelf dan World Champion. Buiten Europa werd nauwelijks gevoetbald, volgens de Britten.

De eerste winnaar van de Europa Cup, voorloper van de Champions League, kwam echter niet van de overkant van het Kanaal. Real Madrid pakte de beker in 1956 na winst op Reims. Drie jaar later haalde Reims weer de finale, maar moest opnieuw buigen voor de Spaanse kampioen.

Pas twintig jaar later was er weer Franse hoop, maar Saint Etienne liet in 1976 de eer net als nu ook aan Bayern München. Olympique Marseille onderging hetzelfde lot in 1991 tegen Rode Ster Belgrado, maar mocht zich twee jaar later trots Europees kampioen noemen na een 1-0 zege op AC Milan. Een absoluut hoogtepunt voor aanvoerder Didier Deschamps (foto), die nu trainer is in Marseille. Aan Milanese kant speelden in 1993 Frank Rijkaard en Marco van Basten.

Het is dus al 17 jaar geleden dat een Frans team Europees schitterde, al was Lyon er dinsdag heel dicht bij.

Pakhuis

Er was al eens een Franse chefkok die zelfmoord pleegde omdat hij een Michelinster moest inleveren. Want zo’n vermelding in de beroemde rode culinaire gids staat in het kookwereldje ongeveer gelijk aan het ultieme orgasme. Maar het kan erger. Sinds een paar jaar bestaat de San Pellegrino Top 50 voor de beste restaurants ter wereld. Met dit jaar slechts 6 Franse adresjes. Het gastronomische walhalla van weleer heeft definitief de strijd verloren en komt niet eens in de toptien voor.

Spanje scoort maar liefst vier plekken bij de eerste tien, al is El Bulli (winnaar van voorgaande jaren) inmiddels wel gestopt met zijn stikstof keuken. Voor de absolute wereldtop moet je echter naar Kopenhagen. In een gerestaureerd pakhuis uit 1767 in de havenwijk Christianhavn staan bij Noma 50 stoelen klaar voor wie de kunstwerkjes van chef/eigenaar René Redzepi (boven) wil  genieten. Wat denk je van Tørret kammusling og karse, Syltede grøntsager of Kogt byg og birkesirup?

Beste Franse chef op 11 is Inaki Aizpitarte uit Baskenland, al enkele jaren aan het fornuis in Le Chateaubriand aan de Parijse Avenue Parmentier. Heeft maar vier man in de keuken, plus een leerling, meldt zijn Facebook.

NL heeft nu twee chefs bij de wereldtop. Sergio Herman (foto)) van Oud Sluis in Sluis steeg tien plaatsen naar 19 en Jonnie Boer (Librije in Zwolle) kwam nieuw binnen op 37.
Niet zo slecht toch, vergeleken met de magere zes van Toute la France?

Colbert

Louis XIV, de legendarische Zonnekoning, is zonder twijfel de meest besproken en beschreven vorst die Frankrijk heeft gehad. Maar zonder zijn minister Jean-Baptiste Colbert had deze extravagante koning wellicht nooit die reputatie gekregen. Want iemand moest toch zorgen voor de schier onuitputtelijke financiële bronnen om het feestje aan de gang te houden. Het was Colbert die het als zijn hoofdtaak zag de reusachtige bedragen op te hoesten die de omvangrijke vorstelijke familie (boven) plus entourage nodig had. En niet in de laatste plaats de miljoenen waarmee Louis XIV zijn vrijgevigheid overeind hield tegenover een bonte schare mannelijke en vrouwelijke favorieten.

Colbert, in 1619 geboren als zoon van een koopman uit Reims, erfde van zijn vader het goeie gevoel voor winst en verlies. Bleef ook eigenlijk zijn leven lang een handige middenstander en paste absoluut niet bij het decadente hofleven. Maar onder zijn leiding werden de Franse burgers door allerlei nieuwe belastingen wel vakkundig uitgekleed, hetgeen de minister verre van geliefd maakte. Toch was zijn belangrijkste bijdrage aan ’s konings schatkist het verbeteren van handel en industrie, zodat Frankrijk binnen 10 jaar na zijn aantreden in 1661 één der welvarendste landen van Europa was.

De bouw van wegen en bruggen, aanleg van het Canal du Midi, vermindering van tolposten en aantal ambtenaren, oprichting van een Oost- en een West-Indische Compagnie, invoerrechten op allerlei goederen (ondermeer de doodklap voor de Leidse lakenhandel), het waren evenzovele bijdragen om de hofhouding en oorlogvoering van zijn baas te financieren. Minstens zo geniaal was het afschaffen van zestig heiligendagen, zodat het aantal werkdagen aanzienlijk werd vergroot.

Colbert, een matig man die water boven wijn verkoos, wordt overigens ten onrechte voor naamgever van het mannenjasje gehouden.
Dat woord komt alleen in het Nederlands voor.
In Frankrijk heet dat gewoon la veste.

Trekkers

Morgen toch maar even Parijs mijden. Meer dan 1000 trekkers plus 5000 militante graanboeren gaan de hoofdstad platleggen. Place de la Bastille, République en Nations staan op het lijstje. Maar actievoerende boeren willen het voor de deur van regeerders met graagte uit de hand laten lopen. Je bent toch ver van huis, dus...

Alles draait natuurlijk om eurootjes. Granen brengen de boer 60 tot 70% minder op dan de produktiekosten, roepen ze, terwijl ze jaloers kijken naar hun melkende collega’s. Want die gaat het voor de wind, zeggen ze. Totdat ook die hun tracteur uit de schuur trekken om een paar dagen samen op pad te gaan. Protesteren zit de Fransen immers in bloed en genen en er is altijd wel een groep die het beter heeft. Dus de barricaden uit de mottenballen en hop, erop.

La patrie reageert zoals altijd. De gendarme begeleidt de boze boeren op de snelweg, het dejeuner wordt gezamenlijk gebruikt en als automobilist schuif je gelaten aan in de bouchon.

Want de volgende keer kan het syndicat jou oproepen vlag en spandoek te strijken voor een potje Frans verzet.
Zo komt iedereen wel een keer aan de beurt en haalt de voorpagina.

Hanengevecht

Twee zogenaamde wereldleiders tijdens een ontmoeting eerder deze maand over niet zomaar iets. Een nucleaire top notabene. Het voortbestaan van de aarde, in andere woorden. Dat macht corrumpeert is bekend, maar dat het ook primaire dierlijke driften in mannetjes losmaakt bleek in Washington.

Gelukkig kent het Frans daarvoor een passend gezegde: Un coq est bien fort sur son propre fumier. 

Images

Zijn vader was fabrikant van speelkaarten in Epinal (Lorraine) en in 1773 nam Jean-Charles Pellerin op 17-jarige leeftijd de boel van pa over. Maar om alleen maitre cartier te spelen was niet genoeg voor de jongeling. Hij bedacht nieuwe vormen van informatie om de drukkerij aan werk te helpen. Het werden prenten en beeldverhalen met een leerrijke tekst erbij, vooral gericht op kinderen. Na de revolutie maakte hij gebruik van de nieuwe wind in Frankrijk en startte in 1800 de nog steeds bestaande Imagerie d’Epinal.

Onder Napoleon Bonaparte maakte Pellerin vooral naam met heldhaftige nationalistische thema’s. Over de keizer, de generaals, het leger en de overwinningen van de kleine vechtersbaas.

Maar zijn tekenaars werkten ook voor andere uitgevers. Zo werden voor de Vlaamse markt vrome en stichtelijke prenten gemaakt, die daar bekend stonden als 'mannekesblad'. De hoofdfiguren in de strips avant la lettre waren namelijk vooral mannetjes.
Ook in Nederland kwamen ze terecht onder de naam 'centsprenten'.

De Imagerie d’Epinal is met z’n tijd meegegaan en de verhalen werden vanaf begin 20e eeuw wereldwijd in vele talen gedrukt. In de tachtiger jaren gingen de opvolgers van Pellerin († 1836) verder de kant van de strips op met tekenaars als Tardi en Fred. Bovendien werden voor de Franse zender Antenne 2 animatiefims voor kinderen gemaakt.

Kunstenaar Antonio Gacia (onder) werd aangetrokken als baas van de creatieven en onder zijn leiding is nu een tiental tekenaars actief. Bouwplaten, posters, wandkaarten, albums, briefkaarten, promotiemateriaal en nog steeds de verhalende prentenboeken vormen het hart van het bedrijf. Maar ook beeldmerken en campagnes komen uit de ateliers, ooit begonnen als Fabrique Pellerin.

Epinal, Cité de l'Image.
Stad en beeld zijn inmiddels onafscheidelijk.
Rij voor een indruk van ruim twee eeuwen Imagerie maar eens langs het Musée de l'Image.

Vleermuis

Boeiend hoeveel landen zich beroemen op eigen pioniers van de luchtvaart. Ook Fransen blijven zichzelf op dit punt licht overschatten. Geheel voorbijgaand aan de broertjes Wright fêteren ze hier een zekere Clément Ader als eerste zelfverklaarde piloot.
Clément is een bolleboos uit Muret bij Toulouse. Na een ingenieursdiploma heeft hij rond 1890 een fabriekje van telefoontoestellen in Parijs, een passie voor vliegen èn vriendjes met geld. Zo schuift baron Isaac Péreire, rijk geworden in vastgoed, een bak ouwe francs voor de bouw van een vliegend object.

Het resultaat is de legendarische Avion. Een vleermuisachtig gedoe van 252 kilo lappen, bamboe en telefoondraad, ruimte voor één warm lijf en een spanwijdte van 13,70 m. Maar wel een echte 20 pk stoommachine aan boord. In het kasteelpark van Gretz-Armainvilliers bij Parijs moet ’t gebeuren. De enige aanwezigen zijn wat knechten van Clément. Die verklaren later, net als hun baas, dat hij 50 meter heeft gevlogen op een hoogte van 20 centimeter. Eén heeft zelfs gezien dat er ook een bocht in zat! Helaas is op die historische 9 oktober 1890 verder geen mens aanwezig. Een tweede poging, met echte getuigen, mislukt...

Ader gaat onverdroten voort en met geheime centimes van de minister van oorlog mag hij verder knutselen aan een tuig om erfvijand Duitsland ooit te verslaan. Jaren later is de tweemotorige Avion III klaar. Projectkosten 200.000 francs, omgerekend nu ongeveer € 8 miljoen!
Op 14 oktober 1897 vliegt het gevaarte 300 meter op het plateau van Satory bij Versailles. Maar de aanwezige generaals zien de verbeterde vleermuis crashen, zogenaamd door slecht weer. De minister sluit de geldkraan en het project blijft bijna honderd jaar geheim. Pas in 1990 worden militaire archieven geopend en met terugwerkende kracht claimt Frankrijk alsnog de primeur van de eerste bemande vlucht. Toulouse doet er een schepje bovenop en noemt zich de bakermat van de luchtvaart.

Terug naar toen. Negen jaar na het verscheiden van de vleermuis krijgt de in Parijs wonende Braziliaan Alberto Santos-Dumont alsnog van de Fransen de hoofdprijs. Al wereldberoemd als ballonvaarder is hij op 23 oktober 1906 ook eerste piloot ter wereld. Met zijn 14-Bis, een vliegende boekenkast, overbrugt hij in het Parijse Parc de Bagatelle 60 meter, gelukkig ditmaal voor veel publiek èn een fotograaf.

Het duurt nog heel lang voordat Parijs in de gaten krijgt dat drie jaar eerder de Amerikaanse broertjes het kunstje al hebben geflikt. Nog steeds is de relatie met de VS niet echt je-dat...

Ça marche!

Assez vu. La vision s’est rencontrée à tous les airs.
Assez eu. Rumeurs des villes, le soir, et au soleil, et toujours.
Assez connu. Les arrêts de la vie. - Ô Rumeurs et Visions !
Départ dans l’affection et le bruit neufs !

Arthur Rimbaud

As

Dankzij IJsland hebben  we een paar dagen op een andere wereld geleefd. De inmiddels op sterven na dode aswolk zorgde voor een ongekend schone hemel. Eerst in Noord-Europa, de laatste dagen ook boven Frankrijk. Morgen is ‘t allemaal over en wordt het uitzicht weer bepaald door de immer aanwezige condensstrepen van misschien wel de grootste vervuilers.

Al in 1970 pompten alle vliegtuigen samen jaarlijks net zoveel kooldioxide (CO2) in de lucht als tegenwoordig bij alle Nederlandse huishoudens, fabrieken, auto’s, bussen, vrachtwagens en elektriciteitscentrales per jaar de lucht in gaat. Daar komen nog honderden miljoenen kilo’s nitraat- en sulferoxiden bij en ettelijke tonnen roetdeeltjes. Rommel die decennia lang in de atmosfeer blijft hangen en dus een forse bijdrage levert aan het broeikaseffect.

Maar ook de condensstrepen zijn niet onschuldig. Zo’n streep bestaat uit gewone waterdamp die bij verbranding van kerosine ontstaat. Op grote hoogte (een passagiersvliegtuig kruist op 10 km) heeft dat invloed op het klimaat. Condensstrepen bedekken inmiddels 0,1 procent van de atmosfeer en zorgen ervoor dat er meer hoge bewolking (cirrus) ontstaat. Wat het effect daarvan is werd in 2001 duidelijk.
Toen  na de aanslagen van 11 september 2001 de luchtvaart in een wijde omtrek van New York tot stilstand kwam, deed de Universiteit van Wisconsin uniek onderzoek. Drie dagen lang was er geen condensstreep te zien boven een gebied zo groot als West-Europa. Het bleek dat het zonder de condensdeken 's nachts iets kouder en overdag iets warmer werd.

Ook al gaat het maar om enkele tienden graden Celsius, voor insecten of muggen die het West-Nijlvirus of malaria bij zich dragen, kan dat verschil net genoeg zijn om te overleven.

Met dank aan Sybe Rispens

Douche

Het is in feite pure luxe om schoon èn drinkbaar water te hebben in een kraanomdraai. De oermens wist niet beter. Zette z'n tent op aan een beekje en zie: schoon en het bleef maar komen. Water werd pas een probleem toen de denkende mens bedacht dat het knus was om bij elkaar te gaan wonen. Huisje gebouwd, meer huisjes, dorpje, stadje enzovoort. Was er geen rivier, dan maar een put naar het grondwater.
Chinezen maakten de eerste waterleidingen van bamboe. De oude Egyptenaren en Perzen deden 't met holle palmbomen. In het graf van farao Amenophis II werd deze afbeelding uit 1450 vóór onze jaartelling gevonden van een apparaat voor waterzuivering.

Ook Grieken dachten na over goed drinkwater en gebruikten beluchting voor de zuivering. Romeinen, die graag op elkaar woonden om barbaren buiten de deur te houden, moesten het groot aanpakken. Ook in Frankrijk. Zo haalden ze ergens bij Uzès fris water uit een bron, bouwden dit aquaduct van 50 kilometer en voorzagen hun klanten in Nîmes van nattigheid. Niet eens om te drinken, want dat hadden ze ter plekke genoeg. Vooral om te badderen en elkaar de ogen uit te steken met prachtige fonteinen en vijvers. De plaatselijke consul hield op die manier zijn aanhangers rustig. Om het luxe product in de stad te bezorgen werden loden pijpen gebruikt. Een dodelijke fout. Het schijnt dat het Romeinse Rijk mede aan loodvergiftiging ten onder is gegaan. Tegelijk verdween de kennis van watertransport.

Middeleeuwers vervoerden rivierwater met leidingen van hout, gebakken klei of metaal. Maar steden loosden afval via open riolen op straat naar de rivier. Het choleravirus deed z'n werk en de rest laat zich raden. Zo ontstond ook het vak van waterdrager, mensen die schoon water van verre plaatsen haalden. Pas in de 19e eeuw werd duidelijk dat cholera en vervuild water samen gingen.

In het Schotse Paisley bouwde John Gibb in 1804 een systeem om zijn blekerij te voorzien van schoon water. Het werd de eerste waterleiding voor een hele stad en binnen drie jaar werd al gefilterd water vervoerd naar Glasgow. In 1806 had Parijs groot nieuws: een nieuwe installatie waarin water uit de Seine 12 uur kon bezinken, voordat het werd gefilterd. De filters bestonden uit zand en houtskool en werden elke zes uur vervangen.

Vooruitgang dus. Maar 200 jaar later kun je plots niet onder douche. Kennelijk weer een storing. Maar in zo'n authentiek Frans dorp komt de burgemeester dan persoonlijk langs met een paar plastic flessen en excuses. Morgen maar weer proberen.

Attila

De tsunami van barbaren in de 3e eeuw zet een historische Franse mythe danig op de tocht. Net als de Franken, die er eigenlijk nog steeds zitten, kwamen ook andere stammen de plaats innemen van de schaarse oorspronkelijke bewoners. Hoezo Gallische afstamming? Misschien komen de Fransen wel allemaal ver achter de Rijn weg. En dat is even slikken. Je rekent toch niet op een toevallig passerende Oostgoot als grand-grand-grandpère. Maar zo moet het wel gebeurd zijn.

Onder de barbaren zijn de Bourgondiërs de bekendste. Zij leerden waarschijnlijk de oorspronkelijke bewoners hoe je een grand cru kon maken. Net als de Westgoten langs de Gironde, want ook in dat hoekje bij Bordeaux is het redelijk gelukt.
Een absolute noviteit waren de Hunnen. Klein uitgevallen ruiters heel ver uit Azië, in die tijd ook wel de gele golf genoemd. Hun komst in de dorpen bracht nogal wat rumoer. Waarschijnlijk een fout woordenlijstje Huns-Frans meegenomen. "Êtes vous une vierge?"
Het liep in ieder geval vanaf het begin niet lekker.

De baas van de Hunnen was ene Attila. Over hem gaan wonderlijke verhalen. Zo had hij bij zijn favoriete stalbaas een paard besteld dat als gril èn grasmaaier kon worden ingezet. Onder het zadel zou hij biefstukken hebben gegaard en waar het beest zijn hoeven zette groeide nooit meer gras. Het geheim van dit opmerkelijke beest is helaas in de duisternis der eeuwen teloor gegaan.


Zijn Hunnen hielden zich intussen bezig met hun favoriete hobby's: paardrijden, hier en daar wat plunderen, dorpje in de fik, maagden roven, andere stammen treiteren en meer van dat soort ouwe-jongens gedrag. Het leidde in menig optrekje nog vóór het avondlied tot de bezorgde vraag : "Liggen ze nu eindelijk in hun Hunnenbed?"

Dit had nog eindeloos kunnen duren, ware het niet dat Attila een foutje maakte. Even niet opgelet en zo kwam hij terecht op de Catalaunische velden, ergens tussen Troyes en Chalons. Daar kampeerde op 20 september 451 echter de Romeinse veldheer Flavius Aetius, uitgestuurd met wat legioenen om de onbeschaafde hordes te stoppen. Het werd een forse knokpartij en de Hunnen zochten in paniek een goed heenkomen. Sommigen werden pas veel later ver in Italië teruggevonden. Sindsdien is hier nooit meer iets van Attila en zijn gele opdondertjes vernomen en kon in de optrekjes weer rustig worden geslapen.

En zo begon de geschiedenis van het huidige Frankrijk eigenlijk met een happy end.

Commune

Het Franse woord commune staat tegenwoordig voor de laagste indeling van de 65.447.374 inwoners van dit land (stand 1-1-2010). De gemeente dus, waarvan Frankrijk er 36.783 heeft. Commune stamt uit het latijn en betekent simpelweg gemeenschappelijk. In teksten uit de 12e eeuw komt het begrip al voor als beschrijving voor een dorp waar werk en oogst gedeeld werden.

Vòòr de Revolutie kende het koninkrijk meer dan 60.000 parochies als basis voor de administratieve indeling. In feite werd het land dus gerund door de kerk. Na de omwentelingen van eind 18e eeuw werd de pastoor in  41.000 kakelverse communes vervangen door een gekozen maire. Desondanks bleef zeker tot begin 20e eeuw op het platteland de kerkelijke structuur voor de bevolking maatgevend in het dagelijks bestaan, waarbij het slaan van de kerkklok 24 keer per dag zorgde voor de nodige zekerheid.

De hoogstgelegen commune is Saint-Veran (Hautes-Alpes) op 1950 m, Les Moëres (Nord) de laagste, hier en daar zelfs 4 m onder de zeespiegel. Met 0,0376 km² is Castelmoron-d’Albret (Gironde) de kleinste en Maripasoula in het overzeese Guyane met 18 360 km² de grootste.

Y (Somme) heeft de kleinste naam, maar voor de langste zijn drie gegeadigden met 38 letters: Saint-Remy-en-Bouzemont-Saint-Genest-et-Isson (Marne), Saint-Germain-de-Tallevende-la-Lande-Vaumont (Calvados) en Beaujeu-Saint-Vallier-Pierrejux-et-Quitteur (Haute-Saône).

De meest bizarre èn minst bevolkte gemeente is Rochefourchat (Drôme) met slechts één officiële inwoner, die er bovendien niet eens permanent verblijft. De andere zes huizen zijn tweede-woningen. Maar wel met echte conseil municipal van negen leden, inclusief burgemeester Jeanne Isoard.

Mairie geopend op vrijdag van 09.00 tot 12.00.

Zure afdronk

Vandaag 110 jaar geleden opende de Franse president Emile Loubet de Exposition universelle de Paris, toen de grootste wereldtentoonstelling ooit. Tussen de Place de la Concorde en de Champs de Mars kon je in voor die tijd weelderige paviljoens bij 76.000 exposanten een voorschot nemen op de 20e eeuw. Dat zou een tijd worden vol rijkdom en technologische vooruitgang. Tot de sluiting op 12 november 1900 vergaapten 50,8 miljoen betalende bezoekers zich aan de toekomst. Gelukkig nog zonder besef van de verschrikkingen die twee wereldoorlogen zouden brengen en de blijvende gevolgen daarvan op de wereldorde.

Hoewel de al in 1889 gebouwde ijzeren toren van Gustave Eiffel nog steeds de grootste blikvanger was, kende deze show een lange lijst boeiende noviteiten. Geluidsfilms, roltrappen, soep in blik, de motor van Rudolf Diesel die op plantaardige olie liep, de eerste metrolijn, elektrische verlichting, de Globe Céleste waarin je een reis door het zonnestelsel maakte, een telescoop van 60 meter, een reuzenrad met een diameter van 100 meter (rechts).
Maar ook de talrijke buitenlandse paviljoens, waaronder dit pompeuze geval namens de Russische tsar Aleksandr III Aleksandrovitsj Romanov.

Parijs hield er twee historische monumenten aan over: het Petit Palais, nu een kunstmuseum, en de prestigieuze expositieruimte van het Grand Palais. Maar ook de nasmaak van verloren prestige. Tijdens de grote wijnwedstrijd werden alle Franse wijnen verslagen door een fles uit het land van tsar Aleksandr. De Russen togen huiswaarts met de Grand Prix de Champagne.

Tikje zuur in de afdronk voor Frankrijk…

Cup XXL

Rilleux-la-Pape, 30.000 inwoners in het departement Rhône, had nog nooit landelijke voorpagina’s gehaald. Wel de regionale krant Le Progres. Zoals in maart nog. De plotselinge sluiting van het plaatselijke overdekte zwembad. Toch een hoogst modern bouwwerk, met een dak dat open en dicht kan. Technologie die de Rilliards echter in de steek liet. Zodat nog steeds niet volop kan worden gewatertrappeld dan wel gevlinderslagd.

Zelfs de lokale trots, vuurwerkfabriek Pyrigric, heeft altijd buiten het nieuws kunnen blijven. In een tijd dat dit spannend handwerk nog al eens tot onverwacht spektakel kan leiden. Maar neen, het waren de dames van Lejaby die gisteren de vuile was buiten hingen. Doorgaans houden zij zich onledig met fijnere lingerie, gisteren moest cup XXL uit de kast om aandacht te vragen voor groot onrecht.

Gabrielle Viannay begon ooit in Bellegarde, niet ver van Lyon, met wat naaiwerk in een zaaltje achter de plaatselijke bioscoop. De tijd bleek rijp om de eeuwenoude directoire (rechts)  in te ruilen voor uitdagende niemendalletjes en het lingerieconcern Lejaby was geboren. Maar ook aan de beha gaat de crisis niet voorbij. Dus dreigen drie locaties van het bedrijf gesloten te worden.
200 dames van Lejaby spuiden daarom maandag hun ongenoegen voor de poort van het hoofdkantoor in Rilleux-la-Pape.

Klein leed, maar niet minder droef.

Olifant

Een olifant in 's Gravenhage
gaat week'lijks bij zijn klanten vragen
of er nog olie wezen moet
laatst werd hij bij het hek begroet
door 't zoontje van zo'n Haagse klant
met "Dag menheer de olievant"

Een roze olifant uit Oss

daar zaten heel wat steekjes los

maar wat hij echt niet had verwacht

de paring die verliep heel zacht

hij deed zijn ding, koel en gedwee

het wijfje werkte keurig mee

Kassei

Het was een Zwitser die vandaag de hoofdprijs in de zwaarste Franse wielerklassieker mee naar huis nam. Geen beker, noch bloemen. Wel een authentieke kassei. Een pavé zoals ze hier worden genoemd. Rechtstreeks uit één van de préhistorische boerenpaadjes gerukt, waarover jaarlijks de beste coureurs ter wereld zich laten voortjagen. Paris-Roubaix, de Hel van het Noorden.
Fabian Cancellara, 29-jarige zoon van een Italiaanse immigrant, was dolgelukkig met z'n kei.

Cirque

Een half- of bijna rond keteldal in een bergwand heet in het Frans een cirque. Op de grens van de departementen Gard en Hérault ligt zo’n natuurlijk theater, het Cirque de Navacelles, tussen de kalkstenen hoogvlakten van Larzac en Blandas. In miljoenen jaren met geduld uitgehold door het piepkleine riviertje de Vis. Naar schating met slechts ééntiende millimeter per jaar. Je vergaapt je letterlijk wanneer je aan de rand van de causse honderden meters naar beneden kijkt en daar een groene oase ziet met een net zo’n piepklein dorpje erin.

Water en kalksteen hebben samengewerkt aan dit natuurlijke wonder, dat tot de 33 Grands sites de France behoort. En dus nogal wat toeristen trekt. De eersten kwamen er zo’n 5000 jaar geleden en betrokken grotten in de wanden van de kloof. Het klimaat beneden bleek uitstekend geschikt om de bodem te cultiveren en toont ook nu nog weelderig groen. Maar het cirque kent ook ook andere bewoners. Op een wandeling naar beneden kruis je paden van wilde zwijnen en sporen van vossen en kleinwild of je kunt met enig geluk de vlucht van de steenarend volgen. Beren zijn door mensen al lang verdreven, maar in de grotten zijn zat beenderen van deze oerbewoners gevonden.

Het mooiste uitzicht heb je bij de Baume Auriol (618 m) en de Belvédère Nord (613 m) en over het lange-afstandspad GR7 kun je in twee dagen door het circus.

Slapen geen probleem, in het dorpje beneden zijn chambres d’hôtes, beheerd door een NL familie.
Net als de crèperie.
Je vind ze werkelijk overal…

Docteur Pomiane

Angelsaksische dames zijn jarenlang smoor geweest op Edouard de Pomiane. Er zijn zelfs websites waar keurige ladies nu nog om het hardst roepen dat ze van hem houden. Google heeft er 10.400 gevonden, de meeste echter om vooral de Engelstalige boekjes van Edouard aan de vrouw te brengen.
Want voor mannen schreef hij niet. Die stonden in zijn tijd namelijk niet in de keuken, het domein van de andere helft van de schepping.

Het boekje, verstopt op een achteraftafel bij een obscure tweedehands boekwinkel, lokte met de titel La Cuisine en 6 leçons. Van voor de oorlog. Al moet je tegenwoordig wel uitleggen welke oorlog, maar dat terzijde.
Zo snel leren koken, dat daagt uit. Een ander werkje heette La cuisine en 10 minutes, een tijdrit op het fornuis. Bovendien bleek Edouard geen chefkok, maar hospitaalarts en wetenschapper die zijn sporen had verdiend met voedselhygiëne bij het Institut Pasteur. Krijg je niet direct water van in de mond.

Edouard Pozerski (1875-1964) was van Poolse immigranten die de naam verfransten. In de twintiger jaren hield hij radiopraatjes over levensmiddelen, hygiëne en voedzaam koken. Hij kreeg een schare bewonderaarsters en begon boekjes te schrijven. Kern van zijn (wetenschappelijke) aanpak was het loslaten van de traditionele zware keuken met zijn machtige sausen en oneindig veel gangen. Weg met vis èn vlees in één maaltijd, korte kooktijden en voorkom maagproblemen. De wetenschapper in hem legde haarfijn uit wat koken betekent voor ingrediënten en hoe een gerecht naar de vaantjes gaat wanneer je basisregels aan de laars lapt. Alles wel in smakelijk taalgebruik, met veel aandacht voor madame. Bovendien had hij een fraaie huzarensnor, wat hem niet minder aantrekkelijk maakte voor zijn aanhang.

Een voorbeeld hoe hij al in zijn voorwoord de lezeres inpakte:
"Rappelez-vous que la cuisine est l'antichambre du bonheur. Permettez-moi, madame, de vous en offrir la porte."
Smelten deden ze, in Engeland en de VS nog steeds.

Recepten van Docteur Pomiane zijn best de moeite waard. Worteltjes in room, gefrituurde artisjok, eend met olijven, ragout van gans met appel en verse haring in mosterd. Komt allemaal langs. Le docteur schrijft dat een rodewijnsaus begint met in boter verwarmde sjalotten die langzaam een bleke mahonietint aannemen. De ware opmaat tot mooi rood.

Athos 1

Het stuntteam van de Franse luchtmacht heeft een nieuwe mascotte. En niet de minste. Carla Sarkozy-Bruni, de première dame de France, fungeert dit jaar als beschermvrouw van de Patrouille de France. Zij was vorige week even present op het zuidelijke oefenveldje van de negen piloten bij Salon-de-Provence. Op die thuisbasis traint het uithangbord van l'Armée de l'Air in de wintermaanden het formatievliegen.

De presidentsvrouw werd ontvangen door de eerste vrouwelijke commandant Virginie Guyot (rechts), sinds vorig jaar bij het team. Negen piloten, maar de voorstellingen doen ze met acht. Allemaal met roepnaam Athos, van 1 tot en met 9. Het eerste nummer is voor commandant Guyot. Athos 9 is de remplacant die altijd beschikbaar moet zijn. Elk jaar worden drie piloten vervangen door ervaren jachtvliegers. Virginie Guyot heeft voor haar komst naar de Provence in Afghanistan operaties uitgevoerd.

Het team is opgericht in 1953 met vier Amerikaanse jagers F84 Thunderjet voor een vliegfeest in Algiers. De huidige generatie vliegt sinds 1981 in de Frans-Duitse Alphajet, gebouwd door Dassault-Dornier, goed voor Mach 0.86.

Op 14 juli a.s. weer te zien als opening van het défilé op de Champs Elysée in Parijs. Met Athos 1 (onder) prominent in het midden.