Een vet einde!

Wijnroof

De crisis heeft de prijs van champagne een forse knauw gegeven. Parijse groothandelaren bieden de knalflessen aan onder de tien euro, zeer tot onvrede van producenten in de Champagne. Die zien met lede ogen aan dat hun chique imago naar de knoppen gaat, nu ook de verkoop in 2009 met éénderde is afgenomen. Frankrijk kan dus op een koopje het nieuwe jaar in, want de voorraden puilen uit de kelders.

Dat was in juni 1940 een tikkie anders. Al in de eerste weken dat Duitse troepen in Frankrijk bivakkeerden, hadden soldaten van de  Führer al 2 miljoen flessen gestolen. Om het roven tegen te gaan benoemde Berlijn Otto Klaebisch, een wijnboer uit het Rijnland, om toezicht te houden op ordentelijke aankoop. Klaebisch, aangetrouwde familie van nazi-bons Von Ribbentrop, vorderde direct het landhuis van de eigenaar van champagnehuis Veuve Clicquot Ponsardin bij Reims. De Champagneführer, zoals hij werd genoemd, heeft de rest van de oorlog het weghalen met ‘Deutsche Gründlichkeit’ aangepakt.

Grote hoeveelheden champagne werden voor spotprijzen ‘gevorderd’, zodat wijnboeren hun mooie jaargangen gingen inmetselen voor betere tijden of inferieure wijn bottelden. Tegen de systematische plundering stelden de Franse boeren hun leugens en zwendel om te overleven. Desondanks werden in 1943 soms meer dan een miljoen flessen per week naar Duitsland vervoerd, in het hele jaar zo’n 2,5 miljoen hectoliter. Opmerkelijk genoeg kon het Franse verzet daaruit opmaken waar precies de Duitse troepenconcentraties waren.

Zo had toen al elk nadeel ook z'n voordeel…

met dank aan Don en Petie Kladstrup

Rondborstig

Officieel heet het L’Opéra Comédie, maar in de wandeling heeft Montpellier het over de Comédie. In het hart van de stad, aan een prachtig plein met Parijse allure waar zelfs de moderne tram niet detoneert. In 1755 wordt op dezelfde plek al een theater gebouwd dat na een brand in 1788 opnieuw moet worden opgetrokken. Maar ook dat valt in april 1881 geheel ten prooi aan de vlammen. Omdat een opera op het programma staat, wordt in 59 dagen op de Esplanade een provisorisch houten onderkomen getimmerd, zodat de voorstelling kan doorgaan.

Ook de tijdelijke behuizing fikt in april 1888 af, maar dan is het nieuwe theater al bijna klaar.Op 1 oktober van dat jaar wordt de huidige Comédie geopend met de opera Les Hugeunots van Giacomo Meyerbeer. Architect Joseph Cassien-Bernard had gezorgd voor een grote zaal met 1200 zitplaatsen en de kleinere Salle Molière.
In de prachtige ontvangsthal wordt de kunstliefhebber nu begroet door de Trois Grâces van beeldhouwer Etienne d’Antoine, die al in 1776 het eerste theater mochten opluisteren. Aglaé, Thalie en Euphrosine staan er hoog en droog zonder last van luchtvervuiling, erosie en ander
ongemak. Oorspronkelijk konden de rondborstige dames worden bewonderd in de fontein op de Place de la Comédie. Weer en wind hebben hen echter naar binnen gedwongen, zodat ze ook niet meer aanstootgevend konden zijn. In vroeger dagen werden de libertijnse gratiën namelijk door puriteinen bedekt wanneer een processie passeerde.

Triomfantelijk siert een kopie van de Trois Grâces nu het plein zelf, uitdagend tussen de winkelende geheel bedekte moslima's…

Zwart gat

Drie nachten opsluiting op 700 meter diepte  in de Gouffre de Romy vlakbij het dorpje Pierre-St.Martin in de Pyreneeën. Dat overkwam drie Franse amateur speleologen nadat de uitgang van de grot door regenval was afgesloten. Een reddingsoperatie was nog maar net op gang toen zij op eerste kerstdag op eigen kracht weer uit hun zwarte gat naar boven kwamen.

Franse media hadden weinig oog voor het kerstwonder, maar maakten zich wel druk over de 50.000 euro die de ‘redding’ had gekost. De factuur van een gehuurde helicopter nog niet meegerekend.
Bij wie kun je een wonder declareren...

Ragoût de Napoléon

Op 26 en 27 augustus 1813 verslaat La Grande Armée van Napoléon zijn geallieerde vijanden bij Dresden. Een historische overwinning.
De Oostenrijkse troepen, de belangrijkste tegenstanders, zijn geïsoleerd en vluchten zuidwaarts richting Bohemen. Napoléon geeft opdracht voor de achtervolging om zo een totale overwinning te boeken en een einde te maken aan wat nu de Napoléontische Oorlogen heet. Zijn voorhoede, 33.000 man, staat onder bevel van generaal Dominique Vandamme en vertrekt op de dag na de slag uit Dresden.

Vandamme maakt haast en Napoléon volgt op enige afstand om zelf op het beslissende moment in de glorie te delen. Dan slaat het noodlot toe. L'empereur krijgt maagkrampen, buikpijn en moet achter het haakje. Maar ook de keizerlijke ontlasting geeft geen verlichting. Vreselijke pijnen maken het onmogelijk verder te gaan. Hij denkt dat hij vergiftigd is en raakt volledig de draad kwijt. Dat brengt zijn staf in grote ontreddering, paniek alom en men laat de keizerlijke garde en de rest van zijn legertros halt houden.
Het duurt een volle dag voordat iemand tot de ontdekking komt dat de keizer een ragoutje met knoflook heeft gegeten. En Napoléon is buitengewoon allergisch voor de paarse bol. De historie vermeldt helaas niet het lot van de kok van dienst.

Vandamme, een door Napoléon tot generaal benoemde onderofficier uit Cassel ("Op een veldtocht naar de hel stuur ik Vandamme voorop"), is al twee dagmarsen verder maar zonder ondersteuning. Op 30 augustus treft hij bij het dorpje Kulm in het noorden van Tsjechië de Oostenrijkers, inmiddels versterkt met Russische en Pruisische eenheden. Het wordt een slachtpartij. 5000 Fransen gesneuveld en nog eens 15.000 krijgsgevangen. Van het dorpje blijft niets over. Vandamme wordt gepakt door Russische kozakken en verdwijnt naar Siberië. De winst van Dresden in één middag genadeloos naar de vaantjes.
Een ragoutje met grote historische gevolgen. Had Napoléon geen knoflook gegeten en was hij op tijd op de afspraak verschenen, was de geallieerde coalitie vrijwel zeker definitief verslagen. Dan had hij niet hoeven aftreden, was hij niet verbannen, was er geen Waterloo geweest en geen Sint-Helena. En was Nederland misschien nog steeds de Région Pays-Bas van Frankrijk...

Petites causes, grands effets!

Derde kerstdag

Gezellig 4

Grand merci Peter van Straaten

Genocide

Twee dagen voor kerst, maar dan in 1793. Ruim een jaar na afschaffing van de Franse monarchie door de republikeinse Convention Nationale, laat generaal François-Joseph Westermann zijn opdrachtgevers in Parijs weten dat in de Vendée het laatste restje verzet tegen de nieuwe republiek is opgerold. In de Atlantische kuststreek is in februari van dat jaar oproer uitgebroken onder volgelingen van de kort daarvoor onthoofde koning Louis XVI. Royalistische katholieke boeren in Bretagne, Maine, Normandië, Anjou en Poitou weigeren dienstplicht voor de republiek. Met veel machtsvertoon grijpt het leger in en op 23 december hakt Westermann bij het plaatsje Savenay de opstandelingen definitief in de pan.

In een bericht aan het Comité  de Salut Public, dat voor de veiligheid van de nieuwe citoyens moet instaan, meldt Westermann (rechts): “Burgers van de republiek, de Vendée bestaat niet meer.” De generaal, geroemd om uitzonderlijke moed en niets ontziend optreden tegen de vijand, beweert allen gedood te hebben, “de kinderen geplet onder de hoeven van de paarden, de vrouwen vermoord zodat ze geen bandieten meer zullen dragen.”

Het blijkt vooral stoere taal. Onder leiding van de jonge officier Henri de La Rochejaquelein (illustratie boven) en molenaarszoon Jean-Nicolas Stofflet (links) is de opstand in de Vendée nog steeds gaande en moeten enkele duizenden gevangenen door het leger van Westermann bewaakt en gevoed worden. Bovendien is het doden van burgers een expliciete schending van de orders van de Convention.
De populaire generaal wordt teruggeroepen naar Parijs en in een kort proces ter dood veroordeeld, mede vanwege zijn vriendschap met de radicale hardliner Georges Danton. Op 5 april 1794 valt zijn hoofd onder de guillotine, samen met die van zijn vriend.

In de Vendée duurt het tot 1799 voordat het verzet, wederom met veel geweld, is gebroken. De burgeroorlog, die naar schatting 170.000 inwoners het leven kost, wordt door sommige historici wel de ‘génocide vendéen’ genoemd. De herinnering daaraan leidt tot een specifiek regionaal en conservatief politiek bewustzijn, dat zich nog enkele malen uit in heftige acties. Pas door de oorlog van 1870 tegen Duitsland ontstaat in de Vendée weer iets van nationale eenheid met Parijs.

Voor Westermann, de Boucher du Vendée, blijft de geschiedenis slechts voortleven in de naam van een Parijse rondvaartboot…

Chambord

Franse koningen hebben altijd een zwak gehad voor optrekjes in de Loirevallei. Om het koninklijk verpozen buiten Parijs zo aangenaam mogelijk te maken, trok een gigantische stoet personeel, soldaten, adviseurs, geneesheren en hielenlikkers mee naar de favoriete jachtgebieden aan de langste rivier van het land. Het ritselt er dan ook van de fraaiste landhuizen en kastelen.

Voor het nauwelijks omstreden mooiste en in ieder geval grootste kasteel moet je 14 km ten oosten van Blois zijn. Daar liet François I, zelf in Blois geboren, in 1519 de eerste spa in de grond steken voor het Château de Chambord. In het hart van het grootste aaneengesloten parkgebied van Europa (5441 ha) en omringd door een muur van 32 kilometer. Sinds 1392 eigendom van de adellijke familie d’Orléans en toen ruim een eeuw later hertog Louis koning werd  in bezit van de kroon.

In een bocht van het riviertje de Cosson, op een moerasachtig terrein, liet een tot nu toe onbekende bouwmeester 220.000 ton stenen aanrukken om 2000 arbeiders aan het werk te zetten. Vrijwel zeker heeft de grote renaissance kunstenaar Leonardo Da Vinci zijn stempel op het ontwerp gedrukt.Deze was door François I een paar jaar eerder uit Italië meegenomen om zijn laatste dagen te slijten in het nabijgelegen Amboise en overleed in het jaar dat de bouw startte. Vooral de beroemde dubbele wenteltrap zou zijn ontwerp geweest zijn.

Het kasteel, deel van het UNESCO werelderfgoed, rust op een plateau van kalkrots en de resten van een middeleeuwse vesting. Wanneer je alles wil zien heb je 156 meter gevel, 440 kamers, 77 trappen, 282 schoorstenen, 800 gebeeldhouwde kapitelen, 365 torens en 1036 ramen te doen.

Chambord deze week in winterdracht

François I is 32 jaar koning van Frankrijk geweest, maar heeft slechts 72 dagen in zijn kasteel Chambord vertoefd. Hij kwam er voor de jacht, maar heeft ongetwijfeld na herten en wilde zwijnen zijn kruit verschoten op talloze minnaressen. Eén van zijn lijfspreuken was immers ‘Une cour sans femmes, c’est comme un jardin sans fleurs’.

Noël 4

Officieel kent Frankrijk maar één kerstdag, op 25 december. Iedereen heeft dan recht op een vrije dag, daarna is het weer over. Dit jaar natuurlijk niet, want de rek zit er in tot zondagavond. Maar het echte feestvieren smeren de Fransen uit over een volle maand. Het begint al op 6 december met Saint Nicolas in het noorden en de Alsace. Buurtjeleen gespeeld bij NL, zoals ook in het westen van Duitsland.  Twee dagen later zet iedereen in  Lyon een kaars voor het raam ter ere van de heilige maagd, het Fête de Lumières. De weken daarop is het overal kerstmarkt of vergelijkbare braderie, inclusief de koopzondagen.

Maar kinderschoenen worden pas massaal deze week voor de kachel gezet, op tijd voor de slee van Père Noël die gegarandeerd alle departementen aandoet. Op scholen zijn intussen brieven naar het zenuwcentrum van de kerstman gestuurd, ergens in het hoogste noorden. Bij wet van 1962 is het verplicht dat alle kinderen persoonlijk antwoord krijgen, zodat La Poste er maar druk mee is. Op kerstochtend vinden de gelukkigen dan behalve het cadeau ook de nodige zoetigheid in de boom. Overigens wordt in obscure achterafgebieden nog melding gemaakt van Père Fouettard, een variant met losse handjes om de kleintjes te tuchtigen.

Het echte vieren vindt plaats op kerstavond, 24 december. De traditionele Messe de Minuit takelt weliswaar wat af, maar is toch voor velen nog de enige keer dat ze een kerk van binnen zien. Belangrijker is de Réveillon, bedoeld als symboliek van de geboorte, maar vooral gastronomisch gevierd in restaurant, nachtcafé of gewoon met vrienden. Afhankelijk van de regio is de hoofdrol weggelegd voor kalkoen, gans, kip of boudin blanc (het bloedeloze witte varkensworstje uit het noorden).

Niet te missen de bûche de Noël, de loeizoete boomstronk uit  de Périgord die het hele land heeft veroverd. Errfenis uit heidense germaanse tijden. In het zuiden worden vooral tonnen oesters doorgespoeld met evenveel belletjeswijn.

Na de Réveillon nog even een extra kaars in het raam, voor het geval er toch nog een onbevlekte maagd langskomt. En 's middags op kerstdag eventueel een culinaire herhaling om de gaatjes te vullen.

Drie koningen zorgen voor het feestelijk slot, de Epiphanie op  6 januari (of de eerste zondag van de maand), wanneer de Galette des Rois wordt genuttigd. De ronde koek, waarin verstopt een boon of andere eigenaardigheid, wordt onder de tafel verdeeld door een kind (le petit roi). Wie de verrassing vindt is koning of koningin, mag een partner uitkiezen en loopt de rest van de avond met een papieren kroon op het hoofd. Meegeleverd door de bakker.

Vergeefs?

... adieu Copenhague ...

Sorbonne

In de Middeleeuwen was in Frankrijk onderwijs voorbehouden aan jongelingen die priester wilden worden. De locale pastoor stampte het Notre Père in en legde het Credo uit. Een proefpreekje en hoppa, de kansel op. Wilde je meer wijsheid, was je aangewezen op een klooster of een kathedraalschool, zoals in Reims en Parijs (Notre Dame). Daar leerde je van een magister, vaak een oud-student, de zeven vrije kunsten, de artes liberales: grammatica, retorica, logica, de leer van abstracte getallen, meetkunde, stereometrie en harmonieleer (muziek).

Een schoolgebouw was niet nodig, de magister ontving zijn leerlingen overal. Rond 1200 verenigden de Parijse magisters zich in een gilde of universitas, zodat een beetje eenheid in examens en titels kwam. Ze kozen uit hun midden een rector, die ook de contacten met de bisschop verzorgde. Er onstonden ook speciale college's, gefinancierd door rijke weldoeners waar veelbelovende jonge wetenschappers ook kost en inwoning kregen.

Zo richtte in 1253 Robert de Sorbon, een niet onbemiddelde kannunik uit Cambrai, in Parijs een theologisch college op. Later uitgegroeid tot de huidige Université de Paris. In de wandeling nog steeds de Sorbonne, al draagt alleen het hoofdgebouw  in het Quartier Latin die naam. Na de studentenonlusten in mei 1968 is de Sorbonne opgedeeld in 13 verschillende universiteiten met in totaal zo'n 340.000 studenten, waarvan een flink deel buitenlanders.

Onder de studenten bekende namen als schrijver Norman Mailer, de huidige paus Benedictus XVI, natuurkundige Jean-Jacques Ampère, filosoof Jean-Paul Sartre, Jaqueline Kennedy, filmer Jean-Luc Godard en de Nederlandse wijsgeer Erasmus. Zelfs hervormer Calvijn vergaarde zijn theologische kennis aan het katholieke college van Robert de Sorbon.

Kerst zonder?

De kans op een witte kerst speelt in Frankrijk niet zo'n grote rol. Het is vrijwel uitgesloten dat het héle land ooit onder een witte deken zal liggen. Dus kunnen we ons druk maken over andere zaken. Want er dreigt een serieuze kerst zonder....geld.

Vandaag zijn vakbonden namelijk in actie geschoten. Dit keer voor leden die met gepantserde auto's geldautomaten bevoorraden. Ze willen een betere financiële regeling voor de gevolgen van overvallen op geldauto's. En dat schijnt nogal toe te nemen. Doel van de gestaalde kaders is Frankrijk met kerst zonder geld te laten zitten. Grève dus. Vooral in het zuiden is de stakingsoproep goed opgevolgd, rond Parijs zou het allemaal wel meevallen.

Voor de zekerheid toch wat extra flappen in huis gehaald. Edoch, paniek blijkt niet nodig. De bankbaas vertelde dat het alleen gaat om de DAB, de Distributeur Automatique de Billets. Die staat bijvoorbeeld in winkels, op een parking of zomaar eenzaam ergens achter een boom.
Niet te verwarren met de GAB, de Guichet Automatique de Banque in de gevel van de lokale bank. De bankbaas zelf verzorgt het vullen en die werkt gewoon door. Pinnen dus. Bovendien heeft half Frankrijk een Carte Bleue en de andere helft betaalt nog steeds met het chequeboekje. Vandaar dat eindeloze wachten bij de super-kassa, maar dat terzijde.

Overigens weer een nieuw woord geleerd. De mensen die de DAB's vullen heten dabistes.

Winter

Neige à Paris...

Noël 3

De kerstman is een Amerikaans bedenksel van eind 19e eeuw, met een groene mantel en een soort bezem als staf. Als Santa Claus pas wereldwijd bekend geworden door reclame van Coca-Cola (filmpje). Inclusief de rood witte outfit in de huisstijl. Voorgoed in de handen van de mammon beland. Zijn groene neefje is het laatst gesignaleerd in Australië.

De meeste versieringen rond kerst zijn van heidense oorsprong: Misschien een tegenvaller voor de gelovigen, maar ver voordat drie wijzen het oosten verlieten werden in de Germaanse nederzetingen klokken geluid of kransen opgehangen om geesten te verdrijven. Een spar werd opgetuigd als vruchtbaarheidssymbool om in de langste nacht de zonnewende te vieren. Het boze verdrijven en het nieuwe licht begroeten, was de boodschap. Ook toen al de decemberaanbiedingen van kaarsen.

Om het de barbaren makkelijk te maken over te stappen op het christendom bedacht de Romeinse keizer Constantijn de Grote in de vierde eeuw samen met zijn bisschoppen de geboorte van hun heiland maar te vieren op 25 december. Rond de Middellandse Zee, dus ook in Rome, werd traditioneel op die dag de zonnegod vereerd. Je kon dus van je geloof vallen en toch blijven feesten.

De katholieke kerk heeft eeuwen lang de kerstboom verdoemd vanwege de heidense wortels. Pas toen reformist Luther de boom aanprees als symbool voor de geboorte van het heilige kindje, ging ook Rome overstag. Eerst in de kerken, later verhuisde de spar naar de woonkamer. In Frankrijk nog steeds niet van harte, vaak komt het groen niet verder dan tuinhek of voorgevel.

Hoog

Het werk van Salvador Dali zal zelden zo'n hoogte hebben bereikt als dezer dagen in het alpiene skigebied van Courchevel. Het wintersportoord heeft veertien sculpturen van de Spaanse kunstenaar te leen uit de collectie van de Stratton Foundation in Londen. Een privé stichting van de Italiaanse kunstverzamelaar Beniamino Levi die 40 jaar lang Dali heeft aangekocht.

Tot  25 april 2010 alles te zien in de koude open lucht, waaronder zeven stuks van meer dan normaal formaat. Ook deze bronzen Alice aux pays des Merveilles van 5 meter hoog. Ter gelegenheid van de twintigste sterfdag van de surrealist. Hij zou het zelf bedacht kunnen hebben.

Voornaam

Over één van de belangrijkste dingen in het leven beslist niemand zelf. Het zijn de ouders die in de roes na de bevalling de boreling voor het leven een etiket meegeven. Wat dat betreft gaan de Fransen doorgaans voor veilig en raadplegen veelvuldig de top 10 van kindernamen. Daarin verandert in de loop der jaren verrassend weinig. De nieuwe lichting 2010 zal dan ook in de eerste schooljaren heel veel naamgenootjes tegenkomen. Emma (naar het Germaanse Imma = huis) en Lucas (Griekse Leukos = wit of schiterend) zitten er zeker tussen.

Filles
1 Emma
2 Manon
3 Chloe
4 Jade (met stip)
5 Lola
6 Camille
7 Lilou
8 Zoe
9 Clara
10 Lea

Garçons
1 Lucas       
2 Nathan
3 Enzo
4 Jules (met stip)
5 Tom
6 Louis
7 Hugo
8 Ethan
9 Mathis
10 Gabriel




 Trend is ook dat oude bestofte namen weer in opmars zijn. Bij de meisjes staat Louise klaar om toe te treden tot de top en opvallend genoeg is Louis het meest in trek als jongetje.

Ondanks het feit dat de naam vrijwel dagelijks in het nieuws is, heeft Nicolas de top 30 nog niet gehaald...

Walhalla

Frédéric Boucheron was de eerste juwelier die zich vestigde aan de Parijse Place Vendôme, tegenwoordig het Walhalla én Mekka voor verslaafden aan smaragd, briljant, topaas en andere bling-bling. Op nummer 29 betrok hij in 1893 een deel van het pand waar een cliënte, de excentrieke gravin van Castiglione, een etage bewoonde. Deze Italiaanse courtisane, ooit één van de mooiste vrouwen van haar tijd, had haar vermogen vergaard door af en toe het bed te delen met keizer Napoleon III. Een groot deel daarvan besteedde zij vervolgens in de kraam van Frédéric.

De Boucherons waren van Parijse komaf en het nageslacht heeft tot de vierde generatie steeds achter de toonbank gestaan in dezelfde winkel, destijds door overgrootvader gekozen vanwege de zonnige plek zodat de etalagespulletjes mooi glinsterden. De toptijd van Maison Boucheron lag begin vorige eeuw, toen alles van adel of aanzien zich naar Parijs spoedde om geld uit te geven.

In het kasboek ondermeer de Russische courtisane La Païva (in Londen bekend als The Grand Horizontal...), de immens rijke Gertrude Vanderbilt (op foto met diadeem van nu € 1.6 miljoen), prinses Fawzia van Egypte (ega van de Sjah van Perzië), prinses Alixa van Hessen-Darmstadt (de latere tsarina Alexandra van Rusland) en niet te vergeten de
maharadja van Pitalia Bhupinder Singh, ook wel genoemd de Casanova van Punjab (2 meter lang, had 400 concubines, 87 kinderen en een fortuin groter dan de Engelse koning).

De nazaten hebben goed geboerd met het spaarpotje van overgrootvader, openden in 42 landen hun deuren en verkochten de handel in 1999 aan een Zwitser. Een jaar later werd de boel eigendom van het Italiaanse modehuis Gucci.
Het zal de Boucheronnetjes een zorg geweest zijn.

Noël 2

Niet alle ganzen- en eendenlevers die straks via de speciale aanbieding de supermarkt verlaten, komen van Franse boeren. Een boel blikken met foie gras (letterlijk vette lever) worden in Oosteuropese landen gevuld en melden dus trots op het etiket dat ze in de Europese Unie geproduceerd zijn. Ingebouwd is in ieder geval 100% zekerheid dat het vetmesten volgens de omstreden Franse traditie is gebeurd.

De dieren worden een paar keer per dag met een trechter mechanisch of pneumatisch volgestopt met zeer voedzaam voer. Vanouds is dat hier maïspap of maïsdeeg gedrenkt in melk of olijfolie. Gewoon graan met vet kan ook. Soms wordt het drinkwater gezouten om dorst op te wekken. Dieronvriendelijk resultaat: de lever zwelt enorm op, zes of meer keer het normale gewicht van 100 gram (gans). Kassa voor boer en iedereen die er aan meeverdient, want de prijs in de super ligt nu ergens rond de veertig euro per kilo voor eend. De koers van ganzenlever ligt vet hoger.

Kan het anders? Jazeker, want lever van gans of eend die niet gemest wordt smaakt uitstekend. Het is dus alleen een economisch verhaal. Het gaat om volume en de rest is marketing. In Frankrijk hebben we het over 37 miljoen eenden en 700.00 ganzen.

Is het lekker? Jazeker, en dat is de tweede reden om het systeem overeind te houden. Fois gras gaat ondanks de prijs met bakken tegelijk langs de cassière.

In Spanje probeert men ganzen langs natuurlijke weg een grote lever te bezorgen. Ze lopen buiten in voedselrijke omgeving, eten lupinezaad, eikels en vijgen, maar worden bijgevoerd met olijven en graan. Volgens gastronomen een lever van ongeëvenaarde kwaliteit, die echter wel 450 gram weegt. Loopt ook niet echt lekker.

Overigens mag het allemaal van Europa en is de Franse leverlobby sterk genoeg om het nog jaren vol te houden. Frankrijk (75%), Hongarije (11%), Bulgarije (7%) en Spanje (2%) zijn verantwoordelijk voor 96% van de wereldproductie.
Volgens de laatste peiling is 44% van de Fransen voor een verbod van de gavage, zoals het volstoppen heet.

Identité française

Er was een tijd dat je in Parijs bij het bestellen van de huiswijn per definitie een Pot Beaujolais kreeg. Het flesje van 460 ml met de opvallend dikke bodem. De favoriet van elke Parijzenaar toen de naam van de kleine appellation nog niet was verpest door de golf van Beaujolais Primeur die Europa overspoelde. Sindsdien wordt alleen al in Japan eens zoveel Beaujolais gedronken als geproduceerd.
Teveel marketing, door kritische journalisten tegen het licht gehouden, en de publieke opinie ging zich tegen de Pot verzetten. In Parijs is het nu bon-ton om de unieke cépage (Beaujolais is van de zelden elders gebruikte gamaydruif) te verguizen: le beaujolais ne vaut rien.

Misschien niet toevallig dat twee journalisten daarom vandaag in het dorpje Fleurie het Comité de défense du beaujolais hebben opgericht. In de prestigieuze sterrentent Auberge du Cep, waar de wijn doorgaans door de sommelier met witte handschoenen wordt uitgeserveerd. Vooral voor vliegtuigen vol Amerikanen, die komen controleren of hun eigen namaak uit Napa Valley (tot woede van de boeren rondom al jaren op de markt als Gamay du Beaujolais) echt zoveel slechter is.

Wijn- en eetschrijvers Bernard Pivot en Périco Légasse voerden vandaag nog acht andere musketiers aan die, ongetwijfeld begunstigd door het nuttigen van de prijswinnende Beaujolais, besloten dat het tijd werd hèt enige echte symbole de l'identité française te gaan beschermen.

Na het proeven van twintig wijnen werd het jaar 2009 tot exceptioneel uitgeroepen en wijnboer Pierre David met zijn Château d’Emeringes op het schild gehesen. Net zoals dat 2000 jaar geleden in dezelfde streek de gewoonte was bij de Germaanse stam der Bituriges om hun helden te eren. Vandaar het Franse woord voor dronkenschap, biture, wisten Pivot en Légasse na het laatste glas nog te melden.

Plantenbak

Saint-Quentin-la-Poterie, dorp in de Gard bekend van het nest pottenbakkers dat daar is neergestreken. Maar historisch veel belangrijker als geboorteplaats van Joseph Monier. De man die de wereld heeft veranderd. In 1823 geboren in het gezin van de tuinman van de hertog van Uzès, leert hij het vak spelenderwijs. 23 jaar oud wordt hij de baas in de tuin van het Louvre in Parijs. En daar komt de vonk.

Op zoek naar stevige plantenbakken experimenteert hij met beton. In die tijd slechts een herinnering aan Romeinse bouwmeesters, van wie het geheim in de geschiedenis teloor ging. Joseph gebruikt ijzer als wapening, krijgt op 16 juli 1867 zijn eerste octrooi en bouwt in 1875 met zijn ‘recept’ een brug over de slotgracht van het Château de Chazelet (Indre). 13,80 m lang en een breedte van 4,25 m. De eerste brug van gewapend beton in de wereld bestaat nog steeds.

In het spoor van Joseph Monier heeft een eindeloze stoet architecten en bouwers onze wereld een staalhard gezicht gegeven.  De tuinman zelf stond met zijn ‘vonk’ aan de wieg van een wereldwijd concern, nu gespecialiseerd in (betonnen) dakbedekking en schoorstenen.

Groupe Monier, met vestigingen  in 40 landen, ruim 11.000 medewerkers en een omzet van 1,5 miljard euro.

Voorwaar geen gek resultaat voor een 19e-eeuwse tuinman uit de Gard.

Barrage

Vijftig jaar geleden, 2 december 1959, stortte de Barrage de Malpasset in. Zeven jaar eerder gebouwd in het riviertje de Reyran, een kilometer of 15 noord van Fréjus in de Var. Zomers altijd droog, maar in de koude maanden een woeste stroom na hevige regenval. De dam van 60 meter hoog overspande 400 meter van het rivierdal. Aangelegd met veel oponthoud door geldgebrek en stakingen. Het beton was daardoor niet homogeen genoeg, bleek later een verklaring. In de buurt was mijnbouw, zodat ook de ondergrond onstabiel was. Bovendien werd bij de aanleg van de autoroute A8, 200 meter verderop, met veel explosieven gewerkt.

Tussen 19 november en 2 december  viel 50 cm regen, de laatste 24 uur zelfs 13 cm. Al snel begon water door de dam te sijpelen en in de ochtenduren van 2 december, toen de bewaker op zijn Mobylette ging kijken, spoelde water over de top. De man sloeg alarm, maar kreeg geen toestemming kleppen te openen. Iemand hogerop was bang dat net gebouwde pilaren van de brug in de A8 zouden wegspoelen. Pas om zes uur ’s-avonds mochten de kleppen open. Te laat.

Om 21.13 brak de dam en een 40-meter hoge muur van water joeg met 70 km per uur de vallei in. 600 ton aan brokstukken van de dam werden meer dan anderhalve kilometer meegesleurd. Alles op hun weg werd vernietigd. Het gehucht Malpasset, de kolenmijn van Bozon, de bouwplaats van de A8 bestonden niet meer. 15 kilometer verderop aan de kust liep de westelijke helft van Fréjus grote schade op, voordat het water in zee kon stromen.

420 officiële doden werden geteld, naar schatting waren het er zeker 100 meer. Omdat ook toen al veel illegalen op bouwplaatsen werkten en sliepen. De eerste slachtoffers in hun huisje op 2 km afstand waren de bewaker, zijn vrouw en 3-jarige zoontje. Resten van de dam zijn nooit opgeruimd.

Malpasset betekent vrij vertaald slechte passage of gaat niet goed …

Noël

Een boom van lege plastic flessen op de Place André Malraux in Paris. Idee van kunstenaar-ontwerper Fabrice Peltier. Begonnen als fotograaf met een voorliefde voor emballage. Gebruikt nu al jaren oude, lege verpakkingen ook voor objecten. Recyclart noemt hij dat. Voor hem is een lege fles geen afval, maar het begin van iets nieuws. Ode aan de recycling.

Ontwerpt nu met zijn bureau P'réference vooral verpakkingen met het oog op het milieu, houdt lezingen over eco-design en schrijft boeken.

Wat een volle fles met een mens doet is bekend. Met een lege kun je zelfs een carrière bouwen.

Caesar

Twintig jaar wroeten in de modderige bodem van de Rhône bij Arles heeft fantastische historische schatten opgeleverd. Met voorlopig als meest waardevolle deze buste van de Romeinse dictator Gaius Julius Caesar. In de eerste eeuw voor onze jaartelling met voorsprong de machtigste man in Rome. Je kunt hem zelfs de ontdekker van Frankrijk noemen. Hij beschreef in De bello Gallico zijn veldtocht in het jaar 58 vC door wat toen Gallië heette, inclusief het onderwerpen van Germaanse stammen die hier elkaar al een paar eeuwen het leven zuur maakten.

Het gebeeldhouwde portret toont een oude man en is nogal afwijkend van de gebruikelijke beelden die van Caesar bestaan. Die werden allemaal na zijn leven gemaakt voor propaganda doeleinden, terwijl deze buste kort voor zijn dood gemaakt moet zijn. En waarschijnlijk juist vanwege de dramatische moord op hem (44 vC) in de Rhône gedumpt. Misschien uit angst om door zijn vijanden als volgeling van de eerste consul te worden gezien.

Caesar, wiens naam model stond voor de latere titel keizer, werd in de volkswijk Subura van Rome geboren. Zijn ouders waren verarmde patriciërs, maar dat belette hem niet een grote politieke carrière te maken. De uitspraak Veni vidi vici (Ik kwam, ik zag, ik overwon) spreekt boekdelen.

Buste en andere vondsten zijn tot 19 september 2010 te zien in het Muséé departemental Arles Antique.

Tradition

Stokbrood. In NL een doorgaans kleffe poging tot imiteren van een knapperige baguette. De vers door de echte Franse boulanger geknede, gevormde en gebakken vorstelijke en nog steeds betaalbare begeleider van elke maaltijd. Als ontbijt met wat confiture gedoopt in warme chocolademelk of aangelengde koffie, 's-middags om het bord leeg te soppen en de kaas te vervoeren. Mag ook als sandwich met zoute boter en jambon de Paris. Of tussen twee gangen om te smaak te neutraliseren. En in de avond na gedane arbeid naar believen. Vaak drie of meer keer per dag vers gebakken door de artisan.

Boulangerie mag alleen op deur staan wanneer je het hele proces achter die deur ook beheerst. Niks voorgebakken of ontdooide spullen uit de fabriek. Daarvoor kun je terecht bij een viennoiserie, een soort snackbar met allerhande in de magnetron opgeleukte deegproducten, meestal rijkelijk voorzien van vette waar. Heel in de verte familie van de baguette. De naam komt van de Oostenrijkse hoofdstad Wenen (Vienne) waar het verhaal wil dat daar het allereerste stokbrood is bedacht.

De echte baguette dateert uit de jaren twintig van de vorige eeuw. Het werd toen de Parijse bakkers bij wet verboden om voor vier uur in de ochtend al te gaan bakken. Om tijd te winnen stapten ze van het traditionele ronde brood af, omdat een lange dunne sneller kon rijzen en korter bakken.

De Franse trots, de baguette tradition, is onder premier Balladur op13 september 1993 beschermd erfgoed geworden. Gebakken met gist, meel van harde tarwe (farine pure type 55 voor de echte liefhebbers), zout en water. Overigens bestond er voor die tijd geen enkele omschrijving van deze tradition.
Dus is het symbool van Frankrijk eigenlijk regeringsbrood...

Tip
Ga vooral naar de boulangerie waar voor de deur een rij staat!