31 maart 2009

120 jaar


Vandaag is de Eifeltoren 120 jaar geworden! Op 31 maart 1889 was een uitgelezen gezelschap feestelijk uitgedost bij de inauguratie van het nieuwste wereldwonder. Leden van de Parijse gemeenteraad, het conseil van het departement Seine en parlementsleden waren uitgenodigd om alle 1792 treden te beklimmen. Een twintigtal dapperen haalde top, waar ontwerper Gustav Eiffel een gigantische Franse vlag hees met de letters RF.

In twee jaar tijd was het stalen gevaarte van (toen) 300 meter hoogte door 300 moedige mannen met 18.038 onderdelen in elkaar geschroefd en gehamerd. Slechts één van hen overleefde de bouw niet, maar deed dat uitermate onhandig. Op een zondag toen hij niet moest werken verloor hij zijn evenwicht tijdens een demonstratie voor zijn verloofde...

De officiële opening volgde op 6 mei en in de eerste week, toen de liften nog niet werkten, gingen toch 28.922 mensen tot de top. Sindsdien is het bouwsel uit de meccanodoos van Gustav door meer dan 200 miljoen mensen bestegen. Niet tot de hoogte van vandaag, 324 meter inclusief de later geplaatste antennes voor allerhande communicatie. Overigens is de toren bij warm weer door uitzetting nog 18 tot 20 centimeter hoger.

Adolf Hitler heeft zelfs de eerste verdieping niet gehaald. Nadat Parijs in 1940 door Duitsers was bezet, maakten technici de liften onklaar. Het Germaanse opperhoofd had tijdens een PR-bezoek aan de lichtstad op 23 juni 1940 niet de moed de Gallische trots te voet te bedwingen .

Labels: , ,

30 maart 2009

Smaakloos


In 1340 werd voor de baljuw van Beaucaire nog met succes gepleit om het gebruik van kastanjehouten wijnvaten uit de Cévennes te verbieden. Magistraten uit de Languedoc beweerden dat die de wijn bedierven, een volks vooroordeel volgend ten gunste van lucratieve handel in eikenhout. Twee eeuwen later heeft de kastanje het pleit gewonnen en krijgt het eiken vat de rode kaart: 'wijn die in eiken meubels wordt bewaard is voor sommigen onaangenaam en houdt er een zeer sterke geur aan over' vermelden oude kronieken. De kastanje daarentegen 'geeft de wijn geen enkele geur'.

Op de lijn Alès en Le Vigan vinden we in 16e eeuw een complete nijverheid rond de broodboom, zoals de kastanje in de volkmond heet. Niet voor niets, want de chastanet levert het hoofdvoedsel in dit straatarme gebied. De kastanje wordt rauw of gekookt gegeten of tot meel gemalen en daarna gebakken tot brood zo zwart als kool. De bergbewoners betalen er zelfs mee.
Maar het hout van de boom wordt volop benut voor vat, fust en barrique en brengt een klein beetje welvaart. Het kreupelhout van jonge wilde jourguieiros verandert in hoepels rond de tonnen. De tonnellerie in Sumène verkoopt de smaakloze vaten in de hele Languedoc en naar Marseille. Behalve met wijn worden ze gevuld met tonijn, ansjovis en gezouten sardines.

In de 20e eeuw heeft de eik de eerste plaats weer ingenomen. Dat heeft ook met mode te maken, want in het kielzog van menige wijnschrijver is bijvoorbeeld in NL het vanillesmaakje van de eik tot opperst genot verheven. Franse wijnboeren aarzelen dan ook niet hun proefflesjes voor de grote supermarkt te vullen uit een cuve waar nog wat extra eiken snippers aan zijn toegevoegd. Nadeel daarvan is dat ook de tannines toenemen, waardoor de eerste slok weer een aanslag is op de slijmvliezen.

Om met de mode mee te doen moet je dus af en toe een beetje afzien. Net als de arme boeren destijds in de Cévennes.

Labels: , , ,

29 maart 2009

Printemps


Net zomertijd, de lente al weer een dag of wat aan het bewind. Vanouds een periode waarin de vruchtbaarheid werd aanbeden. Oude rituelen verhalen van spannende dansen rond geheimzinnige mythische objecten, vol dubbele betekenissen. De winter verdwijnt, de aarde komt tot leven. Het heeft eeuwenlang schrijvers, componisten en beeldende kunstenaars geïnspireerd.

Tot in je vingertoppen voel je de ontluikende natuur in het opzwepende ballet Le sacre du printemps van Igor Stravinsky. In Rusland geboren, in 1910 naar Parijs gekomen en daar op 29 mei 1913 in het Théatre des Champs Elysées getuige van de volstrekt mislukte première van zijn meesterwerk. Stravinsky vluchtte het theater uit en kranten noemde het Le massacre du tympan (De slachting van het trommelvlies).

Maar het Ballet Russe van Serge Diaghilev trok zich weinig aan van de hoge zuurgraad van critici en al na de derde voorstelling lag het publiek in extase aan de voeten van de meester. En terecht, want nog steeds telt het ballet als mijlpaal in de muziekgeschiedenis. Het verhaal van een heidens ritueel, waarin een tot offer gewijde maagd zich dood danst zodat de lente kan beginnen trekt wereldwijd volle zalen. Meer ritme dan melodie, meer emotie dan perfectie. Tot grote hoogte gebracht door de troep van de in 2007 overleden Franse choreograaf Maurice Béjart.

Kijk even naar zijn Printemps en je voelt bij jezelf de knopjes openbreken...

Labels: , , ,

28 maart 2009

L'heure d'été


Het was een Amerikaan die indirect Frankrijk aan de zomertijd hielp. Benjamin Franklin, diplomaat en wetenschapper, wipte in 1784 even aan in Parijs om koning Louis XVI over te halen de gloednieuwe Verenigde Staten te erkennen. Tijdens zijn verblijf schreef hij een ingezonden brief aan Le Journal de Paris over besparing op verlichting door de traditionele kaars en de net uitgevonden olielamp. Hij rekende voor dat alleen al in de stad Parijs per jaar 96 miljoen livres tournois bespaard kon worden door de klokken van april tot september een uur vooruit te zetten. Lastig om te rekenen in euro's, maar 't klinkt als een boel geld.

Zijn idee verdween met de oude kranten in vergetelheid, maar werd ruim een eeuw later in Engeland afgestoft door ondernemer William Willett. Hij rekende het sommetje van Franklin nog eens door en kwam op een besparing van ruim 2,5 miljoen Britse ponden. Toch duurde het tot 1916 voordat zowel in Engeland als Frankrijk Daylight Saving Time en L'heure d'été werden ingevoerd.

In 1946 werd de Franse zomertijd weer afgeschaft, maar president Valéry Giscard d'Estaing liet zijn landgenoten in 1976 de klok eind maart weer een uur verzetten. Sinds 1996 geldt de afspraak in de Europese Unie de zomertijd te laten lopen van de laatste zondag in maart tot de laatste zondag in oktober.
En dus werd in Parijs direct een Association Contre l'Heure d'Eté opgericht...

Labels: , ,

27 maart 2009

Krim

Vandaag 155 jaar geleden verklaarde Frankrijk, samen met haar Engelse bondgenoot, de oorlog aan Rusland. Ze schoven daarmee aan in een conflict dat de geschiedenis zou ingaan als de Krimoorlog, ook wel de eerste 'moderne' oorlog ondermeer omdat journalisten er direct verslag van deden en foto's of prenten bij hun verhalen plaatsten.

Fransen hadden eigenlijk niet zoveel te zoeken in dat roerige gebied aan de Zwarte Zee. Natuurlijk was er een afspraak dat ze de Turken te hulp zouden schieten bij een aanval van de Russen. Met een beetje handige diplomatie had Parijs zich echt wel buiten het wespennest kunnen houden toen de Russische admiraal Pavel Nachimov de Turkse vloot een paar maanden eerder de grond in boorde.

Maar zoals in zoveel oorlogen ging het ook deze keer om grote ego's van al dan niet gekroonde hoofden. De Russische tsaar had zijn Franse collega op zijn ziel getrapt door te roepen dat Napoleon III de keizertitel had gejat. Feit is inderdaad dat Louis-Napoleon Bonaparte zichzelf in 1852, toen hij toch al staatshoofd én regeringsleider was, tot keizer had uitgeroepen van het eigenhandig bedachte Second Empire.
Overigens geheel in de familietraditie, want oom Napoleon I had dat kunstje een halve eeuw eerder ook geflikt. Zijn neef beantwoorde de Russische belediging door Franse troepen een oorlog in te sturen die ongekend gewelddadig zou worden. Het aantal doden en gewonden was buiten proporties, voornamelijk veroorzaakt door de confrontatie van oude strijdmethoden en moderne vernietigingswapens.
De Britse verpleegster Florence Nightingale zou er eeuwige roem mee vergaren.


Frankrijk kwam in 1856 wel als mede-overwinnaar uit de strijd. De megalomane Napoleon III vierde dat door zijn bouwmeester Haussmann een paar nieuwe Parijse boulevards te laten aanleggen met namen van in bloed gedrenkte veldslagen uit de oorlog. Naar schatting 30.000 Franse soldaten maakten dit feestje niet meer mee.

Labels: , ,

26 maart 2009

Biertje!


De afgelopen dertig jaar is het bierdrinken door Fransen met 30 % gedaald en het gaat maar door. Vorig jaar weer bijna 5% minder en buiten de deur zelfs 12%. Temidden van deze droefenis schreeuwde Heineken gisteren van de daken eindelijk de grootste brouwer van Frankrijk te zijn. Het oer-franse Kronenbourg gaat niet meer aan de (bier)leiding, al scheelt het maar een half procentje in omzet. Heineken was overigens al marktleider in café's en andere tapperijen.

Wil je toch iets anders dan Heineken, vergeet Pelforth, Desperados, Fischer, Affligem, 33, Adelscott en natuurlijk Amstel. Allemaal uit hetzelfde nest als heerlijk, helder....

Labels: ,

25 maart 2009

Zout

Zoutwinning in de Camargue, een industrie die niet vervuilt en zelfs het verstilde landschap nauwelijks verstoort. Als het aan de bestuurders van de regio Languedoc-Roussillon ligt kun je over een paar jaar gaan liggen soppen in de buurt van Aigues-Mortes. Ergens op een tekentafel in Montpellier ligt een schets voor een gezondheidscentrum, waar jaarlijks 8000 patiënten zich kunnen benatten met het zilte vocht. In het Frans heet het thalassothérapie, kost een boel euri en trekt dus veel chic volk. Resort ernaast, 18 holes, jachthaven, casinootje en nog wat Las Vegas-achtige genotsholen.

Zo verandert de zoutkust vanzelf in een goudkust.

Labels: , ,

24 maart 2009

Sans abri


In Marseille hebben daklozen een slaapplaats gevonden aan de Vieux Port. Tegenover de restaurants waar de Provençaalse bouillabaisse wordt opgeschept vonden zij onderdak in dertig kleine tentjes, daar neergezet door Les Enfants de Don Quichotte. Een actiegroep, in 2006 opgericht door acteur Augustin Legrand, die zich bekommert om het lot van de ongeveer 100.000 Fransen die op straat leven.

In 2007 kreeg de groep internationale media-aandacht nadat in rijke Parijse wijken honderden tenten waren opgezet voor 250 sans abri. De regering beloofde snel aandacht te besteden aan het daklozenprobleem, de tenten werden afgebroken en daarna is het oorverdovend stil geworden. Dus trekt de actiegroep sinds 15 maart langs een aantal steden om het vuur weer aan te wakkeren. Na Avignon was gisteren Marseille aan de beurt. Een speciale internetsite volgt de Tour de France du mal logement.

Labels: , ,

23 maart 2009

Renault 4


In 1961 voor 't eerst op de weg als antwoord op de succesvolle 2CV van concurrent Citroën. De eerste kleine Renault met voorwielaandrijving, in standaarduitvoering met 747 cc motor. Ruim dertig jaar geproduceerd op verschillende plaatsen in de wereld en met 8 miljoen exemplaren veruit de meest verkochte Franse auto ooit. In 1993 buigt het 'viertje' met een exclusief model Bye Bye (genummerd van 1 tot 1000) voorgoed het hoofd.

De besteluitvoering Fourgonnette werd befaamd als voertuig van de Franse gendarmerie en in de gele uitvoering van La Poste. Nog steeds gebruikt op het platteland als manusje-van-alles en best nog aardig z'n prijs waard als verzamelobject. Veel meer dan diezelfde 2CV.

In het Nederlandse openluchtmuseum in Arnhem (foto) is de 4 inmiddels ook erkend als historisch cultobject.

Labels: , ,

22 maart 2009

Henri IV


Schilder François Gérard leverde in 1816 zijn belangrijkste werk af, de entrée van koning Henri IV in Parijs op 22 maart 1594. Vandaag precies 415 jaar geleden. Op het schilderij de vorst blootshoofds, zijn degen afgegooid (nog net zichtbaar tussen de benen van zijn prachtige schimmel) en verrast door de aanbieding van de sleutels van de stad door burgemeester Lhuillier (met rode mantel). Het tafereel speelde zich af voor het Louvre, nadat Henri de stad was binnengekomen over de Pont du Caroussel. Na het aanvaarden van de sleutels steeg hij van zijn paard en liep, temidden van een opgetogen menigte, naar de Nôtre Dame. Zijn persoonlijke lijfwacht vond het maar niks dat hij dat zonder helm en ongewapend deed, maar kreeg als reactie 'Laissez-les, ils sont affamés de voir un roi!'

Voordat Henri IV de Franse troon kon bestijgen, had hij al enkele malen een religieuze draai gemaakt van 180 graden. Van protestant tot katholiek en weer terug. Dat leverde hem in de tijd van de Godsdienstoorlogen uiteraard veel vijanden op. Uiteindelijk koos hij, met uitzicht op de Franse kroon, toch voor de paapse kant. Op 27 februari 1594 werd hij in de kathedraal van Chartres gekroond als katholieke vorst, een voorwaarde om Parijs binnen te komen. 'Paris vaut bien une messe' zou hij volgens overlevering opgemerkt hebben.

Dat Parijs die mis wel waard was, is hem door zijn radicaal-katholieke tegenstanders nooit vergeven. Dat bleek in 1610. Op 14 mei van dat jaar werd hij in Parijs vermoord door de fanatieke monnik François Ravaillac.

Labels: , ,

21 maart 2009

Koningin


Franse royalisten, aanhangers van het Huis Orléans, hadden vandaag reden om het glas te heffen. Zij hebben weer een pseudo-koningin na het huwelijk van troonpretendent Jean d'Orléans hertog van Vendôme met Philomena de Tornos y Steinhart. Zij is de kleindochter van Juan de Tornos y Espeliu die secretaris was van de graaf van Barcelona (vader van de Spaanse koning Juan Carlos). Hij een rechtstreekse afstammeling van de laatste echte koning Louis Phillipe, overigens de enige en gelijk de laatste uit het Huis Orléans.

De Franse troon wordt overigens betwist door het concurrerende Huis Bourbon-Capet in de persoon van prins Louis de Bourbon d'Espagne, voorzien van een directe lijn met Charles X die in 1830 werd afgezet door .... juist, diezelfde Louis Philippe. En al die jaren rollebolden de beide koninklijke families in de republikeinse coulissen, tot meerdere glorie van de ontelbare boulevardbladen. In de redactielokalen heeft men vandaag dus het aloude Vive le roi aangeheven onder het laten knallen van de kurken.

Pikant detail 1: de katholieke kroonprins werd in de echt verbonden door de moslim-burgemeester van het Parijse VIIe arrondissement, een bijbaan van spraakmakende minister van justitie Rachida Dati in een volbloed republikeinse regering.

Pikant detail 2: voor het kerkelijk huwelijk van Jean en Philomena trekt de hele stam van Orléans op 2 mei naar Senlis in het departement Oise. Bedevaartsoord voor de Bourbon-Capet aanhang waar in 987 de eerste vorst uit het Huis Capet gekroond werd.

Labels: , , ,

20 maart 2009

Troost


Tussen de 1,2 (schatting politie) en 3 miljoen (vakbonden) manifestanten trokken gisteren achter voornamelijk rood getinte spandoeken door het zonovergoten Franse landschap. De georkestreerde woede was uiteraard vooral gericht op Sarkozy en zijn buikspreekpop Fillon. Zij worden bijna persoonlijk aansprakelijk gesteld voor het fiasco van de internationale financiële wereld. Zoveel eer hebben ze nu ook weer niet verdiend. In de reacties op de verschillende tv-netten lieten beide verdachten dan ook stoïcijns weten dat er wat hun betreft weinig was veranderd.

Minstens zo opvallend was een analyse van de voornaamste kranten op de stakingsdag zelf. Natuurlijk luid getrompetter uit de hoek van het gestaalde kader, maar vooral heel veel informatie over treinen en bussen die niet zouden rijden. Voor al die miljoenen die niet mee marcheerden was dat veel belangrijker.

Troost voor de vakorganisaties: een dag na het grote protest is opgericht het Syndicat du travail sexuel STRASS. Jawel, een bond voor de dames die het dagelijks brood doorgaans verdienen in horizontale houding. Ook in die hoek lijkt de crisis dus te zorgen voor onrust in de onderbuik.

Labels: , , ,

19 maart 2009

Michelade

Geen lekkernij uit de streek, als anchoïade of tapenade. Wel een gewelddadige afrekening op dinsdag 30 september 1567 in Nîmes als opmaat voor de tweede godsdienstoorlog in Frankrijk. Het begon met het gerucht dat in Meaux, noordoost van Parijs, de katholieke koning Charles IX gevangen zou zijn genomen door protestantse opstandelingen onder leiding van Louis de Bourbon. Bovendien werd gemeld dat zijn moeder, twee broers en andere leden van het koningshuis De Guise waren vermoord. Het was een, overigens onjuist, signaal voor protestanten in veel andere steden en dorpen om ten strijde te trekken.

Jacques de Crussol, broer van de hertog van Uzès en compaan van Louis de Bourbon, nam op 29 september, de naamdag van Saint Michel, het initiatief om actie te voeren in Nîmes. Met de boodschap dat Montpellier en Béziers al in protestantse handen waren, liet hij zijn gewapende trawanten de volgende dag door de stad trekken onder de kreet: Aux armes, tue les papistes!
De katholieke notabelen en geestelijken werden uit huizen en kerken gehaald en naar het bisschoppelijk paleis gevoerd. De kronieken zijn het over de gebeurtenissen daarna niet helemaal eens, wel over het resultaat. Een veertigtal van hen werd in de volgende nacht op de binnenplaats vermoord. De lichamen werden in de aanwezige put gedumpt. Onder hen ook de eerste consul van de stad, Guy Rochette. Slechts de bisschop zelf werd gespaard en mocht de stad verlaten, volgens sommigen na betaling van 120 ecu.


Toch waren de protestantse moordenaars keurige lieden, zo melden de annalen. Landheren, advocaten en hoge officieren. Een deelnemer aan de slachtpartij tekende op: Personne n'avait bu et nous étions tous dans une étrange ivresse. J'ai ramassé une epée et j'ai frappé moi aussi.
Een 'vreemde roes' of godsdienstwaanzin?
Hoe dan ook, in totaal kende Frankrijk maar liefst negen godsdienstoorlogen. Met als tragisch dieptepunt de afslachting van duizenden Hugenoten (Franse calvinisten) in 1572 tijdens de Bartholomeüsnacht.
Vreemd genoeg bleef het in Nîmes die nacht juist rustig.

De plaats van de Michelade bevindt zich nu onder de linkervleugel van het Muséee du Vieux Nîmes. De resten van de slachtoffers zijn later begraven aan de voet van de klokketoren van de kathedraal.

Labels: , , ,

18 maart 2009

Verzet

Max was zijn naam in het verzet. Als Jean Moulin stond hij sinds 1899 in het geboorteregister van Béziers. Moest in 1918 nog opdraven als soldaat, maar miste net de laatste acties op het slagveld. Maar na een bestuurlijke carrière, het laatst als prefect in het departement Eure-et-Loir, kreeg hij toch nog zijn wereldoorlog. In november 1940 moest hij in opdracht van het met de Duitsers samenwerkende bewind in Vichy alle linkse burgemeesters ontslaan.

Jean Moulin weigert, wordt uit zijn ambt gezet en meldt zich in het zuiden bij het verzet. In september 1941 bereikt hij Londen en ontmoet er Charles de Gaulle. De generaal geeft hem opdracht het verzet te bundelen en als Max wordt hij op 1 januari 1942 per parachute afgezet in de heuvels van de Alpilles (Bouches-du-Rhône). Het lukt hem uiteindelijk in mei 1943 de vele autonome verzetsgroepen te bundelen in het Conseil National de la Résistance CNR. Eén van de eerste bijeenkomsten van de verzetsleiders vlakbij Lyon wordt hem noodlottig. De Duitse Gestapo heeft één van zijn collega's naar de geheime samenkomst gevolgd en de rest laat zich raden.

Na zeer gewelddadige ondervraging door de gevreesde Klaus Barbie in Lyon en latere martelingen in Parijs, wordt Jean Moulin op 8 juli op transport gesteld naar Duitsland. Overigens zonder enige informatie te hebben prijs gegeven. Wanneer zijn laatste trein in Frankfurt aankomt wordt hij dood aangetroffen. De legende wil dat hij al bij Metz zou zijn vermoord. Zijn resten zijn in 1964 bijgezet in het Parijse Pantheon, de laatste rustplaats van echt grote Fransen.

Memorial Jean Moulin in de Alpilles

Morgen, 19 maart 2009, kent Frankrijk weer massaal verzet. De vakbonden hebben miljoenen leden opgeroepen om de straat op te gaan. Tegen de regering, de crisis, de ontslagen, de hervormingen, de reorganisaties en de sluitingen. En natuurlijk om alle journaals te halen.

Het belooft een zonnige dag te worden.

Labels: , , , ,

17 maart 2009

Printemps


Terwijl hier in het zuiden de lente volop is losgebarsten (vanmiddag 24 graden uit de wind) en de amandelboom z'n bloesem snel inruilt voor groen blad, viel in de Alpen dit weekend verse sneeuw en nog een boel te wintersporten.


Maar maart kan nog altijd iets met die staart uithalen.

Ce que mars couve, on le sait toujours
après le trente et unième jour...

Labels: , ,

16 maart 2009

Plat du jour


De dagelijkse lunch au restaurant is voor heel veel Fransen vanzelfsprekend. Om twaalf uur 's middags stromen bedrijven en kantoren leeg en wordt aangeschoven voor een plat du jour, een salade of een pizza. Ook de ambulante ouvriers, de mannetjes met de kleine witte autootjes, strijken her en der neer om een uur of langer het déjeuner te genieten. Langs de weg wordt soms voor minder dan € 10,- een driegangenmenu aangeboden. De baas betaalt meestal in de vorm van een lunchbon die overal wordt aangenomen. Sarkozy vindt dat zijn onderdanen te duur eten en heeft vandaag geroepen dat de TVA (BTW) in het restaurant omlaag moet naar 5,5 % (nu nog gewoon 19,6%).

Maar wie is echt de baas in Frankrijk? Het presidentiële nieuwtje lag nog te dampen, toen minister van economie Christine Lagarde liet lekken dat wat haar betreft er nog heel veel water door de Seine moet stromen voordat de TVA wordt veranderd. En staatssecretaris Hervé Novelli van handel liet verheugd weten dat er niks zeker is, er nog veel onderhandeld moet worden en dat daar nog niet eens mee is begonnen.

Eten we binnenkort ja of nee goedkoper buiten de deur? Voor velen is de vraag volstrekt oninteressant. Bijna alle grote supermarktketens accepteren de lunchbon als normaal betalingsbewijs aan de kassa en adverteren daar zelfs mee. Menige madame geeft haar ambulante ouvrier dus 's ochtends een trommeltje troost mee voor onderweg en gaat zelf vrolijk shoppen. De baas betaalt immers.

Labels: , , ,

15 maart 2009

Alain Bashung


Vandaag de opening van het middagjournaal op TF1. De dood van Alain Bashung, 61 jaar, aan longkanker. Eén van de echt grote chansonniers-dichters van Frankrijk. Vaak vergeleken met de in 1991 overleden Serge Gainsbourg, met wie hij in 1982 samen een album maakte. Won elf keer de begeerde Victoire de la musique, twee weken geleden nog voor zijn laatste album Bleu pétrole. Werd daardoor de meest onderscheiden artiest van het Franse chanson. De uitreiking op 28 februari was ook zijn laatste optreden (foto).

Ondanks zijn ziekte stonden voor morgen en dinsdag nog concerten in zijn agenda. De vele liefhebbers moeten verder met zijn veertien albums en achtendertig singles. Zoals Résidents de la République, nog opgenomen in 2008.

Labels: , ,

14 maart 2009

Arlette

In het begin van de elfde eeuw was de Franse adel nog niet gewend een christelijk huwelijk te sluiten. Menige graaf of hertog had vaak wel een hooggeboren echtgenote, maar je voor het altaar in de echt te laten verbinden lag niet zo voor de hand. Oorzaak waren veelal de priesters zelf. Die hielden zich in die dagen nauwelijks aan het door Rome voorgeschreven celibaat en leefden lustig met concubines aan hun zijde. In zonde dus. Wel naar het voorbeeld van diezelfde adel, want in kronieken wordt het hebben van vriendinnen zelfs een recht van de kasteelheer genoemd.

Hertog Robert I van Normandië stierf jong op 2 juli 1035 , op weg naar Jeruzalem ergens in Klein-Azië. Jong betekende toen 'ongehuwd', maar Robert had wel voor een opvolger gezorgd. Dat was vaste prik voor vorsten die op kruistocht gingen, want heelhuids terugkomen was niet verzekerd. Dus had de hertog een zoon verwekt bij dochter Herleva van zijn kamerbediende aan het hof in Falaise. Volgens verschillende tijdgenoten een bloedmooie meid, die vreemd genoeg de geschiedenis in zou gaan als Arlette, de moeder van een beroemde bastaard.

Voordat Robert naar het Heilige Land vertrok (volgens kwaadsprekers om boete te doen voor het vergiftigen van zijn broer Richard) had hij zijn baronnen bijeengeroepen om de zevenjarige Guillaume door hen te laten aanstellen 'aan het hoofd van de Normandische ridderstand als vorst van de krijgsmacht'. Volgens de Geste des ducs gaven de aanvoerders feestelijk hun zegen en zwoeren het jongetje eeuwige trouw. Robert vertrok en ze zagen hem nooit meer terug.

deel van het tapijt van Bayeux (1068) met de slag van Hastings

Bastaard Guillaume deed het voorwaar niet slecht. Op 14 october 1066 maakte hij voorpaginanieuws door voet op Engelse bodem te zetten en bij Hastings het leger van de Britse vorst Harold in de pan te hakken. Daarna trok hij op naar Londen en liet zich op kerstdag in de Westminster Abbey tot koning van Engeland kronen. Als William the Conqueror bestierde hij het eiland tot zijn dood in 1087. Op dat moment was de voertaal aan het Londense hof Frans en hadden al zijn vrienden er de leuke baantjes. De nazaten van de bastaard vormden er de Normandische dynastie Plantagenet en hadden het tot 1485 in Londen voor het zeggen.

Moeder Arlette werd uiteindelijk 'doorgehuwelijkt' aan een bevriende ridder en verdween in de coulissen. Een buitenechtelijke koningin-moeder paste duidelijk niet bij het hoofse hof in Londen.

Labels: , ,

13 maart 2009

Karel

Dat Romeinen hebben gezorgd voor wijnbouw in de Midi is genoegzaam bekend. Maar na hun vertrek uit de geschiedenis werd er niet veel meer van gehoord. In het donkere deel van de middeleeuwen scheen ook weinig licht op de godendrank. We moeten wachten tot kerstdag van het jaar 800 wanneer in Rome de Frankische vorst Charlemagne (Karel de Grote) tot keizer wordt gekroond. Een liefhebber van een goed glas, volgens de kronieken. Eenmaal de baas in Europa schudde hij de wijnboeren flink wakker, te beginnen in de buurt van zijn nieuwe kasteel in Ingelheim aan de Rijn. Met kennersblik liet hij wijngaarden aanleggen op de steile hellingen van de plaatselijke Johannisberg. Het begin van wijnbouw in de Rheingau.


In Frankrijk, waar hij al in 771 op het schild werd gehesen, had hij dat kunstje eerder geflikt. Hij ontdekte in de Bourgogne een puike plek op de ook al steile heuvel van Corton. De bovenste kalkachtige hellingen schonk hij aan de abdij van Saulieu. De wijn daar heet nog steeds Corton-Charlemagne. In de streek circuleert de anekdote dat Karel ook voor de eerste witte wijn heeft gezorgd, omdat de rode vlekken maakte in zijn witte baard.


Zeker waar is dat hij als keizer wetten heeft uitgevaardigd voor de hygiëne bij het wijn maken. Van hem stamt het verbod om de druiven niet met voeten te treden, hoewel het nog honderden jaren zou duren voordat dit folkloristische gebruik werkelijk verdween. Ook verbood hij de opslag van wijn in dierenhuiden en gaf wijnboeren het recht een groene tak op te hangen om zo hun jaargang rechtstreeks aan passanten te verkopen. Nog steeds te zien in bijvoorbeeld Wenen, waar een Heurige (wijntaveerne) een gebogen tak aan de gevel heeft.

Desondanks luidt het gezegde: goede wijn behoeft geen krans of à bon vin, point d'enseigne!

Labels: , , ,

11 maart 2009

Protest

Er lijkt geen dag voorbij te gaan of er wordt ergens in dit land wel gemanifesteerd, betoogd, gestaakt, een openbaar gebouw bezet of een rotonde geblokkeerd. Vrijwel altijd ver buiten bereik van de verfoeide autoriteit, de baas die je op straat wil zetten, de boze wereld die jou niet begrijpt of Sarkozy als symbool voor alles waar je altijd al tegen was.
Fransen hebben een passie voor het kuieren achter een spandoek, wanneer het tenminste in werktijd is. De optocht eindigt bij voorkeur zo rond midi voor een déjeunér met gelijkgestemden of wat later voor een vroege apéro in de namiddag.

Door de overmaat aan straatprotest is het helaas uitermate lastig om met je spandoek nog in de locale krant te geraken. Laat staan tien seconden in het regionale stukje journaal van France-3. Dat bereiken slechts de creatieven van geest.
Zoals de agrariër die een oud paard van stal haalde om in de kijker te komen. Het lukte hem een plekje te verwerven in de Libération, het journalistieke bastion van alles wat rood en links is.


Paard en boer protesteerden in Lille tegen de nieuwe politique agricole commun uit het verre Brussel. Het is niet ondenkbaar dat ze ooit ook te hoop liepen tegen de ouwe politiek. Doeken en regencapes waren ditmaal betaald door de FDSEA, zeg maar de Franse boerenbond.
Of het heeft geholpen?

Labels: , , ,

10 maart 2009

Schande

De beroemde rode Guide Michelin vierde deze maand de honderdste uitgave. In 1900 verscheen de eerste editie in Frankrijk, maar de beide wereldoorlogen zorgden voor een onderbreking van de reeks . Offert gracieusement aux Chauffeurs, stond op de omslag van het eerste gidsje. Gratis, ook voor wielrijders. Want het ging de broertjes André en Edouard Michelin uit Clermont-Ferrand natuurlijk om hun luchtbanden. Voor auto en vélocipède, met uitgebreide handleiding wat te doen bij malheur. De kosten van het boekwerk werden gedrukt door advertenties. Al lang niet meer bestaande fabrikanten van rijdend tuig, garages voor allerhande hulpverlening en leveranciers van onderdelen en brandstof liftten tegen vergoeding mee met hun waar.

De beschrijving van steden en dorpen vormde ook toen de hoofdmoot. Niet met sterren en vorkjes als kwaliteitsaanduiding voor de herberg. Wel met een simpele melding dat er een hotel was of een brandstofpomp (vaak bij de kruidenier). De garage kreeg een plekje en soms zelfs naam en adres van een locale mecanicien. En niet te vergeten de plaatselijke leverancier van die voortreffelijke chambres à air uit Clermont-Ferrand. Op de laatste pagina stond een lijstje met symbolen, sommigen al 109 jaar in gebruik (klik op de afbeelding voor een vergroting).


In een voorwoord van Touring Club de France werd de automobilist gewaarschuwd voor hotelbazen die veel francs vroegen om het vehikel te stallen. En dat terwijl sinds jaar en dag paard en wagen geheel gratis onderdak genoten.

Schande!

Labels: , , ,

9 maart 2009

Geslacht

Ooit verscheen in NL een boekje met machtige geslachten. Nee, niet die, maar een imperium van families die de boel in ons land een beetje onder elkaar verdeelden. Veel oud geld, staatsmannen (waar zijn staatsvrouwen?), geestelijke types, kapiteins van industrie. Een jaloerse vakbondsbons had het bedacht en in kaart gebracht. Je hoort daar niet zoveel meer over. Wellicht heeft de algehele nivellering ook in die kringen toegeslagen. Of hangen ze nu wat rond op tropische eilanden en laten de boel de boel.

Hier bij Marianne lijkt de erfelijke macht onuitroeibaar, ruim tweehonderd jaar na de Révolution. La France des dynasties ou les fils et les filles de. Daarover is dezer dagen veel te doen. Met voorop natuurlijk Sarkozy, die zijn nageslacht lijkt klaar te stomen voor een soepele machtsoverdracht. Hij zal er, meester in het smeden van politieke meerderheden, natuurlijk als dekmantel nog wel een nieuwe partij voor oprichten. Maar de bedden worden al gespreid. Volg de bladen en je ontmoet zijn navolgers. Nieuwe generaties Baudus, Chirac, Debré, Hollande en Mitterand lopen zich al warm. En in de provincie gaat de zucht naar pluche vaak al twee tot drie generaties terug.

In de financiële onderwereld dezelfde lakens. Al decennia worden ze daar uitgedeeld door Lagardère, Dassault, Pinault, Bouygues en Peugeot, om maar wat te noemen. En overal zit een jongere uitvoering in de dug-out om het spel voort te zetten.
Dynastieke neigingen ook bij het mediavolkje. De coterie Poivre d’Arvor, de clan Castaldi en de hofhouding van Drucker beheersen het scherm. Bij tv-gigant Canal + worden de riante budgetten voor nieuwe producties vergeven aan nazaten van overbetaalde managers.

Zelfs de kunst ontkomt niet aan erfelijke zelfbevlekking. We kennen de zonen Dutronc, Depardieu, Brasseur, Cassel en Delon en dochters Halliday, Gainsbourg, Seigner en Birkin. Het jongetje van zanger Louis Chédid wist zijn afkomst lang te verbergen door schuil te gaan als rock-artiest M, maar bleek ook van hetzelfde pak.

De enige anonieme held die alom geroemd wordt, ligt naamloos onder een eeuwige vlam op de drukste rotonde van de republiek. Fransen wachten dus met smart op de nieuwe grote onbeschreven Cui-Cui, zoon of dochter van de nooit-van-gehoorde Piou-Piou. Zonder vermogend verleden of knarsende kruiwagen en vers uit het volk. Daarvoor gingen ze ooit de barricade op.

Labels: ,

8 maart 2009

Natuur

Voor ongeruste volgers: het gaat goed met Dick en France. Ja, ook met ega Janny. Wel enkele weken vertoefd in de préhistorie van het digitale tijdperk. Geen internet, geen e-mail, voortdurend telefoonstoring. Wanneer wel contact mogelijk was ging dit gepaard met barbaarse geluiden. Alsof ergens op de lijn iemand de meest vreselijke kastijdingen moest doorstaan. Kortom, donkere tijden, die we hebben overleefd door het veelvuldig nuttigen van de bekende versterkingen.

France Telecom heeft er lang over gedaan om de oorzaak te achterhalen. Dat kwam doordat deze staatsgigant vooral mannetjes langs stuurt die slechts uit zijn op uren schrijven. Uitbesteed werk heet dat. Eigen baasjes, in de bekende witte camionnettes. Blijven altijd hele of halve uren, kijken moeilijk en bezigen ingewikkeld technisch frans. Vertrekken vervolgens met de mededeling dat ze niets kunnen vinden en dat zullen melden. Aan wie blijft een raadsel.

Een paar dagen later volgt een ander wit autootje met liefst twee eigen baasjes. Die blijven een vol uur (dus twee uur om bij France Telecom te declareren...) en doen een verrassende ontdekking: het probleem zit in een telefooncontact dat ze niet kunnen vinden. Volgens hun indrukwekkende meetapparatuur moet ergens in huis nog een nooit ontdekte aansluiting zijn. Daarvoor is toch een echte expert nodig, is hun ernstige conclusie.

Wanneer je maar volhoudt komt ooit die heuse monteur van France Telecom zelf (in dit geval internetdochter Orange). Monsieur Gauthier, trots in z'n Orange-outfit, dus met vast salaris. Hij begroet ons als oude vrienden. Bracht namelijk al twee keer eerder redding in barre tijden. Maar ditmaal staat ook zijn gezicht zorgelijk na hernieuwde inspectie van de binnenkomende dradenwinkel. Op zijn vele schermpjes komt slecht nieuws en hij vertrekt spoorslags het landschap in.

Een half uur later is hij terug, maar duikt terstond in het struweel bij de ingang van ons domein. Plasje doen, denken we. Doch het oponthoud duurt angstig lang en wij maken ons ongerust. Visioenen van edele delen tussen een rits doemen op. En wie gaat dan helpen? Ik of toch maar Janny? Wat heeft zo'n man het liefst in dat geval?

Die vraag blijft vooralsnog ontbeantwoord, want Monsieur Gauthier komt triomfantelijk tevoorschijn. Het probleem ten langen leste opgelost! De verbinding met onze gewaardeerde buitenwereld was al die tijd verbroken geweest door een ...... wespennest. Keurig gebouwd in een kastje waar de telefoonleiding binnenkwam. Tussen de draadjes die de signalen daardoor niet naar ons konden doorgeven.
De natuur had ons dus weer eens een loer gedraaid. Leve het leven in de campagne.

Et vive Monsieur Gauthier!

Labels: , , ,